Giá gạo xuất khẩu bình quân 2 tháng đầu năm 2025 giảm 18,3% so với cùng kỳ.
Ấn Độ vừa quyết định dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm hôm 7/3 sau hơn hai năm áp dụng nhằm giải quyết tình trạng tồn kho kỷ lục.
Đại diện Hiệp hội Xuất khẩu gạo Ấn Độ (REA) nhận định, việc gỡ bỏ lệnh cấm sẽ giúp nước này xuất khẩu khoảng 2 triệu tấn gạo 100% tấm vào năm 2025. Trước khi lệnh cấm được ban hành, năm 2022, Ấn Độ đã xuất khẩu 3,9 triệu tấn gạo tấm, chủ yếu sang Trung Quốc để sản xuất thức ăn chăn nuôi và các nước châu Phi như Senegal...
Trước đó, Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm 100% vào tháng 9/2022 và sau đó áp dụng lệnh hạn chế xuất khẩu tất cả các loại gạo khác vào năm 2023 trong bối cảnh nước này đối mặt tình trạng khô hạn.
Cần phải nói thêm, Ấn Độ là cường quốc sản xuất và xuất khẩu gạo của thế giới, từng có thời điểm Ấn Độ xuất khẩu 22,5 triệu tấn, chiếm hơn 40% tổng lượng xuất khẩu gạo toàn cầu. Tuy nhiên, năm 2023 Ấn Độ lại ban hành lệnh hạn chế xuất khẩu với lý do đảm bảo an ninh lương thực trong nước.
Sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm này, giá gạo trên thế giới đã thay đổi đáng kể. Các quốc gia xuất khẩu gạo được hưởng lợi, trong đó các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam được hưởng lợi nhiều nhất, tăng từ 430 USD/tấn lên đến 600- 700 USD/tấn, dẫn tới kim ngạch xuất khẩu tăng nhờ giá cao.
Nhưng hiện giờ tình hình đã đảo chiều, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện đang thấp hơn so với các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan hay Pakistan, Ấn Độ. Đặc biệt, cạnh tranh càng gay gắt khi Việt Nam bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân - vụ mùa lớn nhất năm.
Theo các doanh nghiệp, quyết định của Ấn Độ tạo ra áp lực cạnh tranh lớn trên thị trường gạo thế giới, giá gạo xuất khẩu vì thế cũng theo đà giảm tốc.
Gạo Việt Nam từng có thời điểm đạt 680-700 USD/tấn, nay chỉ còn 390-400 USD/tấn. Ngày 6/3 vừa qua, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 389 USD/tấn, giảm so với mức 393 USD/tấn của tuần trước; gạo 25% tấm ở mức 364 USD/tấn; gạo 100% tấm ở mức 307 USD/tấn.
Giá gạo xuất khẩu bình quân 2 tháng đầu năm ước đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ năm 2024.
Việc giá gạo trong nước liên tục giảm từ đầu tháng 3/2025 khiến Việt Nam trở thành một trong những nguồn cung rẻ nhất. Tuy nhiên, trong 2 tháng qua, 80% lượng gạo xuất khẩu là gạo chất lượng cao, không cạnh tranh trực tiếp với gạo 100% tấm của Ấn Độ.
Dù vậy, áp lực từ nguồn cung lớn của Ấn Độ vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả, đặc biệt ở phân khúc gạo cấp thấp.
Ông Bùi Trung Thướng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Ấn Độ cho rằng, giá gạo tiếp tục được duy trì ở mức hiện tại, sẽ không giảm sâu hơn nữa vì một số lý do.
Trước hết là tổng lượng gạo toàn cầu trong năm nay được dự báo sẽ tăng, thậm chí lên tới 10 triệu tấn trong khi các nước gần đây sử dụng gạo vào nhiều mục đích khác nhau không chỉ cho tiêu dùng hằng ngày, như sản xuất ethanol, sử dụng trong các ngành công nghiệp…
Bên cạnh đó, nhu cầu tiêu dùng gạo sẽ không có thay đổi đột biến, khoảng 50% dân số toàn cầu vẫn có thói quen sử dụng gạo trong bữa ăn hằng ngày.
Nêu khuyến nghị, ông Thướng nói, doanh nghiệp Việt nên học hỏi Ấn Độ, phát triển giống lúa chất lượng cao, công bố các vùng chỉ dẫn địa lý để tạo thương hiệu gạo đặc trưng nhằm tăng cường doanh số.
Doanh nghiệp cũng cần đa dạng hóa thị trường và phương thức bán hàng, mở rộng kênh tư nhân thay vì chỉ phụ thuộc vào kênh Chính phủ, cần duy trì thị phần ngay cả ở những thị trường có lượng gạo hoặc kim ngạch xuất khẩu chưa cao.
Để đảm bảo hiệu quả xuất khẩu trong bối cảnh giá cả biến động, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) lưu ý: “Phải theo dõi sát sao động thái trên thị trường, đặc biệt với các nước xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan để có điều chỉnh cho phù hợp".
Trong nỗ lực hỗ trợ ngành và các doanh nghiệp, Bộ Công thương nói tiếp tục đẩy mạnh công tác đàm phán mở cửa thị trường mới bên cạnh thị trường truyền thống, đảm bảo xuất khẩu gạo bền vững, hiệu quả trong dài hạn.
Sắp tới, Bộ tổ chức các đoàn xúc tiến thương mại tại các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống (như Philippines, Indonesia, Trung Quốc để thúc đẩy xuất khẩu gạo.
Thủ tướng cũng chỉ đạo các Bộ ngành liên quan điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước.
Trong đó, Bộ Công thương được yêu cầu tiếp tục chủ trì, đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện "Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030"; chủ trì, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND các địa phương thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra việc thực hiện thu mua, xuất nhập khẩu lúa gạo góp phần làm lành mạnh thị trường.
Mặt khác, tăng cường xúc tiến thương mại, thúc đẩy xuất khẩu tại các thị trường lớn, còn nhiều dư địa với các phân khúc sản phẩm của Việt Nam, như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc với các loại gạo chất lượng cao, gạo thơm đặc sản giá trị cao như ST24, ST25, mở rộng sang Trung Đông, châu Phi, ASEAN, tận dụng các FTA, giảm dần phụ thuộc vào các quốc gia nhập khẩu truyền thống.
