Các quy định về giấy an toàn thực phẩm phục vụ xuất khẩu đang cản bước nhiều nông sản Việt.
Thông tin được chia sẻ tại "Hội nghị trực tuyến tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp", do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chiều ngày 29/7.
Theo Đại diện Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, nhiều doanh nghiệp khi nộp hồ sơ cho lô hàng trái cây xuất khẩu sang châu Âu đang gặp khó khăn, vì phải nộp thủ tục theo mẫu của châu Âu mà không có hướng dẫn cụ thể về cấp phép theo mẫu của quốc gia nhập khẩu. Và hiện tại không rõ liệu các hồ sơ nào cần được đính kèm để đảm bảo không xảy ra trục trặc trong quá trình xuất khẩu trái cây.
Vị đại diện cho biết thêm, Sở cũng đã tiếp nhận và thực hiện cấp một số loại giấy chứng nhận theo yêu cầu của nước nhập khẩu, căn cứ vào quy định tại khoản 1 Điều 42 Luật An toàn thực phẩm.
Cụ thể, quy định này cho phép cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam được cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS), chứng nhận y tế (HC), chứng nhận nguồn gốc, xuất xứ hoặc các giấy chứng nhận khác có liên quan đến thực phẩm xuất khẩu nếu nước nhập khẩu có yêu cầu.
Tuy nhiên, khoản 2 Điều 42 lại giao cho các Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Bộ Công Thương quy định cụ thể về hồ sơ, thủ tục cấp các loại giấy chứng nhận này trong phạm vi lĩnh vực quản lý.
Trong khi đó, Thông tư số 12/2025/TT-BNNMT hiện mới chỉ quy định việc cấp thông báo theo mẫu, và không có nội dung liên quan đến việc xem xét cấp các loại giấy chứng nhận khác, đặc biệt là theo định dạng mẫu EU hay yêu cầu riêng của từng quốc gia nhập khẩu. “Điều này dẫn đến việc thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng để các địa phương có thể chủ động cấp các loại chứng nhận cần thiết cho doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực nông sản xuất khẩu”, vị này nêu rõ.
Hiện nay, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã cấp hồ sơ cho 4-5 doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang thị trường châu Âu và nhận được phản ánh thực tế. Theo đó, các nước nhập khẩu yêu cầu hồ sơ có chữ ký sống (chữ ký tay), không chấp nhận chữ ký điện tử, thậm chí yêu cầu nộp từ 3-4 bản gốc có chữ ký và đóng dấu trực tiếp. Điều này đặt ra thách thức về quy trình hành chính, năng lực đáp ứng và tính pháp lý của các văn bản được địa phương cấp.
Cũng gặp tình trạng vướng mắc liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm phục vụ xuất khẩu, ông Lê Việt Anh, Tổng Thư ký Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, cho biết, trong khi thanh long đã được cấp giấy phép tạm để kịp thời xuất khẩu theo yêu cầu của đối tác, đến nay, hồ tiêu vẫn chưa nhận được hướng dẫn cụ thể, dù Hiệp hội và các doanh nghiệp đã nhiều lần liên hệ với cơ quan chức năng.
Theo phản ánh từ Công ty Cổ phần Phúc Sinh tới hiệp hội, nhiều lô hàng có giá trị cao của doanh nghiệp đang bị đình trệ tại kho, không thể làm thủ tục xuất khẩu do thiếu các giấy chứng nhận cần thiết, ảnh hưởng lớn về kinh tế và uy tín trên thị trường quốc tế.
 |
Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt phát biểu tại hội nghị. |
Nhanh chóng rà soát thủ tục hành chính, tháo gỡ vướng mắc
Lý giải về vấn đề vướng mắc nói trên, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết theo quy định, phía Sở An toàn thực phẩm hoàn toàn có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm xuất khẩu theo yêu cầu của nước nhập khẩu.
Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt cũng đề nghị các cơ quan chức năng có liên quan ở địa phương phối hợp để tuân thủ quy định của nước xuất khẩu về cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm phục vụ xuất khẩu.
"Cần rà soát những vấn đề vướng mắc để chuẩn hóa hệ thống văn bản pháp luật, với tinh thần nhanh, gọn, chính xác", ông Đạt nhấn mạnh.
Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phân cấp 22 thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực trồng trọt, bảo vệ thực vật, kiểm dịch thực vật, phân bón... cho UBND cấp tỉnh. Việc này giúp rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí, đồng thời tạo cơ hội để các địa phương thể hiện năng lực, nâng cao trách nhiệm và thẩm quyền đối với doanh nghiệp và người dân trên địa bàn.
Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng chỉ ra rằng, nhiều địa phương vẫn gặp khó trong việc công bố thủ tục hành chính, thực hiện ủy quyền, cũng như truyền thông chính sách đến từng tổ chức, cá nhân. Không ít trường hợp chưa nắm được đầy đủ quy trình, căn cứ pháp lý và thực tiễn để trả lời hồ sơ đúng hạn. Một số bất cập còn tồn tại trong vận hành phần mềm, cơ sở dữ liệu và thời gian xử lý hồ sơ.
Thời gian tới, Cục sẽ tổ chức các hội nghị chuyên đề để tháo gỡ khó khăn, đồng thời xây dựng tài liệu hướng dẫn, sổ tay tra cứu và nhóm trao đổi kinh nghiệm. Các phòng chức năng cũng sẽ được phân công giám sát trực tiếp, kịp thời nắm bắt và xử lý những vướng mắc tại địa phương.
Ông Đạt cũng đề nghị các hiệp hội ngành hàng phối hợp chặt chẽ với địa phương và doanh nghiệp trong quá trình giải quyết thủ tục, nhằm tránh thiệt hại, giữ vững uy tín nông sản Việt Nam và cam kết với thị trường quốc tế.
Đồng thời, ông kêu gọi các tổ chức, cá nhân chủ động phối hợp với cơ quan truyền thông để lan tỏa thông tin chính thống, tránh những hiểu lầm ảnh hưởng đến định hướng phát triển bền vững ngành hàng.
“Các địa phương cần chủ động nghiên cứu luật chuyên ngành. Nếu gặp vướng mắc, hãy phản ánh để Cục cử cán bộ trực tiếp hỗ trợ. Đặc biệt, cần tăng cường phối hợp truyền thông về quy trình thủ tục, góp phần đơn giản hóa hành chính và nâng cao hiệu quả triển khai phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật”, ông Đạt đề nghị.
