Giữa các mức cao nhất mọi thời đại gần đây trong nhiều phương pháp định giá thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư phải đối mặt với cơ hội hiếm có hay có thể là một lần trong đời cho tư duy phản biện của Benjamin Graham.
Thị trường tài chính và nền kinh tế là những môi trường mà niềm tin của các cá nhân thúc đẩy các hành vi tập thể tạo ra các kết quả sau đó tác động lại cho các niềm tin đó. Trong ngắn hạn, nó có thể không phù hợp nếu những hệ thống niềm tin này được xây dựng tốt. Về lâu dài, câu hỏi không phải mang tính chọn lựa.
Trong số các yếu tố mạnh nhất của hệ thống niềm tin làm cơ sở cho việc định giá kỷ lục là quan điểm cho rằng tính thanh khoản của ngân hàng trung ương có khả năng chịu được mức định giá cao vô thời hạn. Nhiều năm can thiệp đã biến các ngân hàng trung ương thành công cụ đầu cơ cao. Những cụm từ đơn giản như “hỗ trợ của Fed” hiện đã đủ để coi là chiến lược đầu tư hoàn chỉnh.
Một ví dụ về sự tự tin này là tuyên bố gần như phổ biến rằng việc định giá kỷ lục trên thị trường chứng khoán được chứng minh bằng lãi suất thấp. Nhưng điều gì được chứng minh là đúng?
Giá phải trả ngày hôm nay càng cao đối với một số dòng tiền trong tương lai, thì khả năng sinh lời dài hạn có thể được mong đợi càng thấp. Định giá thị trường chứng khoán tăng cao làm giảm lợi nhuận của thị trường chứng khoán trong tương lai.
Lãi suất thấp trong lịch sử có thể “biện minh” cho việc định giá cổ phiếu kỷ lục nhưng chỉ giống như cách bạn dùng cây gậy chọc vào mắt bạn để “biện minh” cho ngón tay cái của bạn.
Tình hình còn tồi tệ hơn nếu như trong những thập kỷ gần đây, lãi suất giảm đi kèm với tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội và lợi nhuận doanh nghiệp dưới mức trung bình.
Có thể hữu ích khi kiểm tra một cách nghiêm túc niềm tin rằng “tính thanh khoản” của ngân hàng trung ương là một cơ chế đáng tin cậy để hỗ trợ việc định giá thị trường.
Hoạt động mua tài sản của ngân hàng trung ương hoạt động bằng cách chuyển trái phiếu nắm giữ từ tay nhà đầu tư cá nhân và thay thế chúng bằng tiền cơ sở không lãi suất (dự trữ ngân hàng và tiền tệ). Giống như cổ phiếu, chứng chỉ trái phiếu hoặc bất kỳ chứng khoán nào khác, một khi tiền cơ sở được tạo ra, nó phải được ai đó nắm giữ mọi lúc cho đến khi ngân hàng trung ương rút về.
Sự khó chịu với lãi suất thấp chắc chắn có thể khuếch đại tính đầu cơ trục lợi vào các tài sản khác, nhưng chỉ khi các nhà đầu tư mong đợi lợi nhuận cao hơn từ các lựa chọn thay thế đó.
Hình thức đầu cơ đó đã tạo ra bong bóng chứng khoán bảo đảm bằng thế chấp và bong bóng bất động sản và kết thúc bằng cuộc khủng hoảng tài chính trên toàn cầu năm 2008, tuy nhiên việc nới lỏng liên tục của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã giúp ngăn chặn cuộc khủng hoảng đó.
Việc nới lỏng các quy tắc kế toán ngân hàng về định giá tài sản vào tháng 3/2009 đã làm được điều đó. Với mức định giá kỷ lục, các thị trường một lần nữa phụ thuộc vào tâm lý định đoạt của các nhà đầu tư để loại trừ khả năng thị trường thua lỗ.
Các ngân hàng trung ương dường như khá sẵn sàng bỏ qua việc định giá đầu cơ để theo đuổi “nhiệm vụ kép” của họ là lạm phát và thất nghiệp. Sự tuân thủ này có thể được bào chữa nếu chính sách tiền tệ của các nhà hoạt động có tác động bậc nhất quan trọng và đáng tin cậy đối với các biến số kinh tế này và sẽ tác động tới sự bất ổn tài chính.
Những lo ngại này có thể được giải quyết bằng cách lưu ý rằng định giá không quan trọng trong những năm gần đây. Vì nếu chỉ định giá quá cao đã đủ để đẩy thị trường xuống thấp hơn thì mức định giá cực đoan từng thấy trong các năm 1929, 2000 và ngày nay không bao giờ có thể đạt được. Vấn đề là các nhà đầu tư hiện đang đòi hỏi thị trường phải tận hưởng một vùng giá cao lâu dài.
Năm 1934, Benjamin Graham và Giáo sư David Dodd mô tả những sai lầm đã góp phần vào cuối năm 1929 và sự sụp đổ sau đó. Họ lưu ý rằng các nhà đầu tư đã chuyển sự chú ý của họ sang việc định giá theo xu hướng thịnh hành, trong khi “phần thưởng được cung cấp cho tương lai đã trở nên hấp dẫn không thể cưỡng lại”. Ngoài ra, thành công trong quá khứ trong việc nắm giữ cổ phiếu lâu dài đã khuyến khích các nhà đầu tư bỏ qua yếu tố giá như một sự cân nhắc trong đầu tư.
Graham và Dodd từng nói: “Chỉ cần mua cổ phiếu tốt với bất kể giá cả thế nào và sau đó để tự nhiên đi lên. Kết quả của một học thuyết như vậy không thể không bi thảm”.
