Nhu cầu vốn cho phát triển bền vững tại Việt Nam
Tại Hội thảo "Đa dạng nguồn vốn cho phát triển bền vững" do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng 15/12, ông Vương Văn Quý, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng, Agribank, cho biết: "Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu tăng trưởng nhanh đi đôi với bền vững; nền kinh tế dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Các cam kết quốc tế, đặc biệt là mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, đặt ra yêu cầu rất lớn về đầu tư".
Theo số liệu từ UNESCAP, Việt Nam cần huy động khoảng 45-55 tỷ USD mỗi năm để đạt các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 - một con số khổng lồ vượt xa khả năng của ngân sách nhà nước và đòi hỏi sự tham gia của toàn bộ hệ thống tài chính.
Đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp - nơi Agribank giữ vai trò chủ đạo, nhu cầu vốn xanh đang hiện hữu qua ba nhóm chính.
Thứ nhất là vốn cho chuyển đổi mô hình sản xuất từ manh mún sang tập trung quy mô lớn với ứng dụng công nghệ cao, máy móc thông minh và hệ thống tưới tiêu tiết kiệm tại các vùng trọng điểm như Đồng bằng sông Cửu Long hay các vùng chuyên canh cây ăn trái là rất lớn.
Thứ hai là nguồn lực tài chính để đáp ứng các tiêu chuẩn ESG khắt khe từ thị trường xuất khẩu khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản, bao gồm chi phí cho chứng chỉ GlobalGAP, Organic và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc.
Thứ ba là vốn đầu tư ban đầu lớn cho các mô hình kinh tế tuần hoàn như tái chế phụ phẩm nông nghiệp, sản xuất năng lượng sinh khối và điện mặt trời mái nhà phục vụ sản xuất. Đây là những lĩnh vực đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn nhưng lại có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.
"Nhận thức rõ trách nhiệm của một ngân hàng thương mại nhà nước giữ vai trò chủ lực trong đầu tư phát triển "tam nông", Agribank đã sớm xác định tăng trưởng xanh góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược kinh doanh. Chúng tôi không chỉ cung ứng vốn mà còn đồng hành cùng Chính phủ và NHNN trong việc hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030", ông Quý cho biết.
Theo số liệu được công bố tại hội thảo, tính đến quý III/2025, Agribank đã đạt tổng dư nợ tín dụng xanh 28.355 tỷ đồng với gần 40.000 khách hàng. Cơ cấu danh mục cho thấy sự tập trung rõ nét vào ba lĩnh vực then chốt: năng lượng tái tạo và năng lượng sạch dẫn đầu với 15.260 tỷ đồng chiếm 53%, lâm nghiệp bền vững đạt 6.944 tỷ đồng chiếm 24%, và nông nghiệp xanh với 5.973 tỷ đồng chiếm 21%.
Ngân hàng cũng đang triển khai các chương trình tín dụng quy mô lớn với gói vốn tối thiểu 50.000 tỷ đồng cho nông nghiệp công nghệ cao với lãi suất ưu đãi giảm 0,5-1,5% mỗi năm, cam kết hỗ trợ Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao phát thải thấp đến năm 2030 với lãi suất thấp hơn tối thiểu 1% mỗi năm, ba chương trình tín dụng riêng cho doanh nghiệp và cá nhân với tổng quy mô 42.000 tỷ đồng cho các dự án xanh và giao thông xanh.
Song song với tín dụng xanh, Agribank triển khai các chương trình hợp tác, phối hợp, giải pháp góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững như: Xây dựng khung ESG nội bộ, tích hợp các tiêu chí môi trường - xã hội - quản trị (ESG) vào thẩm định tín dụng; tích hợp quy trình đánh giá rủi ro môi trường vào hoạt động cấp tín dụng, đảm bảo dòng vốn không chảy vào các dự án gây hại cho môi trường...
Cơ hội đột phá từ khung pháp lý mới và thách thức cần vượt qua
Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng với hai văn bản pháp lý mang tính đột phá. Nghị định 156/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 lần đầu tiên cho phép tổ chức tín dụng cho vay không có tài sản bảo đảm lên tới 70% giá trị dự án đối với mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ hoặc kinh tế tuần hoàn - một thay đổi được đại diện của Agribank đánh giá là "cú hích lịch sử" giúp cởi trói cho các hợp tác xã và doanh nghiệp nông nghiệp vốn thiếu tài sản thế chấp.
Song song đó, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg ban hành ngày 4/7/2025 đã thiết lập bộ tiêu chí môi trường và danh mục phân loại xanh rõ ràng, giúp ngân hàng dễ dàng nhận diện và thẩm định dự án xanh chính xác, tránh rủi ro "tẩy xanh".
Bên cạnh khung pháp lý trong nước, cơ hội từ hợp tác quốc tế cũng đang mở rộng khi Agribank tích cực làm việc với World Bank, ADB, AFD để thu hút nguồn vốn giá rẻ và hỗ trợ kỹ thuật. Với uy tín và khung tài chính xanh đang được hoàn thiện theo chuẩn quốc tế, ngân hàng này kỳ vọng huy động thêm nhiều nguồn vốn ngoại tệ dài hạn với lãi suất thấp để tài trợ lại cho doanh nghiệp Việt Nam.
Cùng với đó, các mô hình đầu tư tiết kiệm năng lượng, tái tạo, logistics xanh, nông nghiệp tuần hoàn… đang mở rộng mạnh, tạo nhu cầu lớn về vốn.
Tuy nhiên, theo phân tích của ông Quý, việc mở rộng tín dụng xanh vẫn đối mặt với năm thách thức lớn.
Đầu tiên là việc thiếu cơ sở dữ liệu chuẩn về dự án xanh khiến ngân hàng khó đánh giá đầy đủ hiệu quả và rủi ro khi thiếu dữ liệu minh bạch và đo lường phát thải theo chuẩn quốc tế.
Thứ hai, chưa có cơ chế ưu đãi đủ mạnh khi lãi suất cho vay xanh chưa có sự khác biệt đáng kể và các quỹ bảo lãnh xanh hoặc quỹ bù rủi ro chưa thật sự phát huy vai trò.
Thứ ba, năng lực ESG của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn hạn chế trong việc đáp ứng yêu cầu về quản trị và báo cáo.
Thứ tư, thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam còn non trẻ với chi phí tuân thủ và phát hành cao.
Cuối cùng, thủ tục huy động vốn từ các tổ chức quốc tế đòi hỏi cao về báo cáo minh bạch và tuân thủ tiêu chuẩn ESG quốc tế, tạo ra khoảng cách giữa quy định nội địa và tiêu chuẩn toàn cầu.
Để khơi thông dòng vốn xanh, Agribank đã đề xuất năm nhóm giải pháp với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước. Các đề xuất bao gồm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải và năng lượng, ban hành chính sách ưu đãi cụ thể như giảm thuế và cấp bù lãi suất, tổ chức chương trình đào tạo ESG miễn phí cho doanh nghiệp, hoàn thiện khung pháp lý cho trái phiếu xanh theo chuẩn quốc tế, và đơn giản hóa thủ tục huy động vốn quốc tế. Với cam kết mạnh mẽ và các giải pháp đồng bộ, Agribank khẳng định tiếp tục là đối tác tin cậy trong công cuộc chuyển đổi xanh, hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp Việt Nam "Minh bạch - Trách nhiệm - Bền vững".