Hầu hết các thị trường mới nổi ban đầu đều ít hiệu quả và kém thanh khoản (như nhãn hiệu “mới nổi” của chúng), và chính những làn sóng vào - ra một cách bừa bãi khối thị trường này trong một thập kỷ vừa qua là nguyên nhân của sự phi hiệu quả đó.
Có hai lỗi đánh giá mang tính hệ thống. Thứ nhất, đó là sự tách rời giữa thị trường cổ phiếu A của Trung Quốc (Thượng Hải và Thâm Quyến), hầu như chỉ dành cho các nhà đầu tư nội địa, nhưng đang mở dần, và thị trường cổ phiếu H, giao dịch tại Hồng Kông và mở bán cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Thứ hai là vấn đề cổ tức. Làn sóng “săn cổ tức” của thế giới phát triển đã lan sang thế giới mới nổi, nhưng giờ đây, mức cổ tức chi trả dường như là quá rẻ. Thu nhập cổ tức thậm chí có thể coi là một sự bảo đảm cần thiết cho việc đổ tiền vào các thị trường khi chúng còn dễ biến động.
Thị trường A của Trung Quốc phi hiệu quả một cách kỳ quặc trong nhiều năm, do bị can thiệp thô bạo bởi các cơ quan quản lý. Ở giai đoạn cao điểm của bong bóng cổ phiếu năm 2007, các cổ phiếu A được giao dịch với mức giá gấp 2 lần mức định giá của chính các công ty ấy tại Hồng Kông. Nay thì chúng lại thấp hơn một chút.
Quá trình tiếp cận cổ phiếu A của các nhà đầu tư nước ngoài như QFII (nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đủ điều kiện) là rất truân chuyên, nhưng số các cổ phiếu A cũng như khối lượng mỗi cổ phiếu được nắm giữ bởi phương Tây đã tăng dần. Các nhà đầu tư nội địa trở nên thờ ơ với thị trường kể từ khi bong bóng cổ phiếu vỡ năm 2007 - và điều này khiến các cổ phiếu bị định giá thấp đi. Chỉ số CSI 300 Index, tính trên một rổ cổ phiếu niêm yết tại hai thị trường Thượng Hải và Thâm Quyến, đang được giao dịch ở mức giá thấp hơn 10 lần thu nhập (P/E < 10), thấp nhất trong hơn 1 thập kỷ qua.
Thị trường cổ phiếu A
Thị trường cổ phiếu A gồm các công ty nhỏ không được niêm yết ở Hồng Kông, trong khi nhiều trong số những cổ phiếu này thuộc những lĩnh vực được hưởng lợi từ thị trường tiêu dùng rộng lớn của Trung Quốc.
Một ví dụ, theo gợi ý của Peter Elam Hakansson ở East Capital là Midea Group, một nhà sản xuất thiết bị với 126.000 nhân công. Cổ phiếu của công ty này được giao dịch ở mức P/E bình quân 8 lần trong năm nay, trong khi tỷ lệ cổ tức là trên 4%. Hay Fuyao Glass, một nhà sản xuất kính ô tô gần đây đã mua lại một nhà máy của General Motors ở Ohio, được giao dịch ở mức P/E tương tự, trong khi cổ tức là 6%.
Có những rủi ro khi đầu tư vào một thị trường nặng về thủ tục pháp lý và từng biến động mạnh. Những câu hỏi kinh tế vĩ mô về Trung Quốc và về thị trường bất động sản quá nóng của nước này vẫn chưa được trả lời. Nhưng sẽ là hợp lý với những nhà đầu tư có tầm nhìn dài hạn nếu hy vọng rằng, khi thị trường này được tự do hóa, mức định giá cổ phiếu sẽ tăng và ổn định.
Cổ phiếu cổ tức cao
Còn về chuyện săn tìm cổ tức? Trong hai thập kỷ qua, các công ty ở các thị trường mới nổi đã tăng cổ tức nhanh hơn nhiều so với các công ty ở thế giới phát triển. Có lý do để đặt câu hỏi rằng liệu các công ty có thực sự tôn trọng lợi ích của các cổ đông thiểu số - nhưng thực tế là tỷ lệ chi trả cổ tức đã tăng lên và được duy trì ổn định, điều mà nhiều nhà đầu tư cổ tức không đòi hỏi gì hơn.
Thực sự đang có một cơ hội đầu tư hấp dẫn vì cổ tức cao không đi liền với mức giá cao, như ở các thị trường phát triển. Chỉ số MSCI của các công ty ở các thị trường mới nổi có cổ tức cao nhất được giao dịch ở mức thấp hơn 17% so với các thị trường mới nổi nói chung, xét về P/E, trong khi ở các thị trường Mỹ và châu Âu, các công ty có cổ tức cao luôn có giá cao hơn mặt bằng chung. Do đó, đầu tư theo cổ tức vào các thị trường mới nổi có thể là một cách hay để kiếm tìm giá trị.
Có ý kiến đặt vấn đề là tại sao cổ tức lại dường như bị các thị trường mới nổi đánh giá thấp như vậy. Cổ phiếu cổ tức cao có xu hướng thuộc về các lĩnh vực như sản xuất hàng thiết yếu (điện, nước…), những lĩnh vực mà ở các thị trường mới nổi thường do các công ty nhà nước độc quyền cung cấp. Nhiều công ty không có vẻ hấp dẫn do các doanh nghiệp nhà nước đã bán mạnh cổ phần trong những năm gần đây. Nhưng ngay cả trong trường hợp đó thì cổ tức cao vẫn là một sự bảo vệ bổ sung nhất định cho nhà đầu tư.