Số liệu gạo sản xuất, dự trữ và xuất khẩu mà Bộ Công Thương nắm được đã có độ vênh nhất định so với thực tế, đặc biệt là sản lượng tại đồng bằng sông Cửu Long và lượng tồn kho trong dân
Sáng 25/3/2020, Thứ trưởng Bộ Công Thương, Trần Quốc Khánh đã cung cấp thông tin cho báo chí về lý do mà Bộ này đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho tiếp tục xuất khẩu gạo.
Trước đó, tại cuộc họp của thường trực Chính phủ về đảm bảo an ninh lượng thực trong dịch Covid-19 ngày 23/3, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh đề xuất tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5 nhằm đảm bảo các mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo.
Ngày 24/3, ngay khi Tổng cục Hải quan đã có văn bản hoả tốc yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố tạm dừng đăng ký, tiếp nhận và thông quan các lô hàng gạo các loại xuất khẩu dưới mọi hình thức, kể từ 0 giờ ngày 24/03.
Tuy nhiên, đến chiều 24/3, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lại có văn bản hỏa tốc gửi Thủ tướng xin được tiếp tục xuất khẩu.
Công văn nêu rõ, sau khi tiếp nhận phản ánh của một số doanh nghiệp, Bộ Công thương kiến nghị Thủ tướng cho phép tạm dừng thực hiện quyết định ngừng xuất khẩu gạo nói trên “để có thêm thời gian đánh giá lại sản lượng thực tế của vụ Đông Xuân, lượng hợp đồng xuất khẩu đã ký cũng như hàng tồn kho thực tế ở các doanh nghiệp”. Bộ Công Thương đề nghị việc mở tờ khai hải quan cho gạo xuất khẩu vẫn tiếp tục thực hiện bình thường.
Thông tin tại cuộc họp sáng 25/3, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, ảnh hưởng của dịch bệnh khiến nhu cầu nhu yếu phẩm, nhất là gạo, tăng cao trên thế giới. Một số nước đã tăng dự trữ gạo.
Những tháng đầu năm nay, dịch Covid-19 diễn biến đã và đang gây ra những ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Nhu cầu với một số mặt hàng thiết yếu nhu yếu phẩm, trong đó có gạo đang tăng rất nhanh và đã bắt đầu xuất hiện nhu cầu tăng dự trữ lương thực để bảo đảm cuộc sống cho người dân.
Giá cả trên thị trường thế giới biến động manh. Trong 2 tháng đầu năm xuất khẩu gạo đã đạt 930.000 tấn, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó một số thị trường có mức tăng tương đối mạnh. Giá cả trong nước cũng có biến động theo chiều hướng chung, tăng từ 20-25% tùy theo từng chủng loại thóc cũng như là lúa gạo.
Đứng trước tình hình đó, Thứ trưởng cũng cho biết, Bộ đã đề xuất Thủ tướng một số biện pháp, phương án để đảm bảo an ninh lương thực, trong đó có phương án tạm hoãn việc xuất khẩu gạo. Sau khi cân nhắc, Thủ tướng đã kết luận hoãn xuất khẩu gạo đến cuối tháng 5.
Nói về lý do tiếp tục xin xuất khẩu, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết đã nhận được ý kiến của một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo, trong đó có độ vênh về số liệu. Vấn đề ở đây có thể có độ vênh nhất định giữa số liệu Bộ Công Thương có được cũng như số liệu tỉnh và doanh nghiệp nắm được, nhất là sản lượng vụ đông xuân tại Đồng bằng sông Cửu Long, lượng gạo tồn trong dân và trong doanh nghiệp, đặc biệt là dự trữ bắt buộc 5% của doanh nghiệp".
Trước đây, lượng gạo sản xuất, lượng gạo ký hợp đồng gạo tồn kho thì các Bộ ngành có số liệu rất cụ thể thông qua Hiệp hội lương thực Việt Nam, tuy nhiên sau khi có Nghị định 107/2018/NĐ-CP thì không còn số liệu này nữa, hiện tại đã tự do hóa thị trường xuất khẩu gạo. Chính phủ không yêu cầu các doanh nghiệp đăng ký số lượng gạo sản xuất, tồn kho và xuất khẩu như trước đây nữa...nên xuất hiện độ vênh số liệu là dễ hiểu.
"Xuất phát triên tinh thần đó, Bộ Công Thương đã báo cáo lại thủ tướng cho phép kiểm tra lại một lần nữa số lượng tồn kho trong dân, số lượng tồn kho ở các doanh nghiệp, lượng hợp đồng xuát khẩu đã ký có thể không lớn như chúng ta dự kiến. Sau khi báo cáo lại Thủ tướng chính phủ sẽ xem xét, quyết định", Thứ trưởng Khánh thông tin.
