Ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM
Nghị quyết 19-2018/NQ-CP (về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2018 và những năm tiếp theo) đã được ban hành với hạn định cụ thể trong thực hiện yêu cầu cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh của các bộ, ngành. Nếu thực hiện đúng, 31/10/2018 sẽ là một dấu mốc lịch sử trong cuộc chiến cắt bỏ điều kiện kinh doanh, thưa ông?
Với những gì mà chúng tôi đã làm việc với các bộ, ngành, thì khoảng thời gian còn lại, khoảng 5 tháng, có thể không đủ để một số bộ, ngành đáp ứng được tiến độ theo yêu cầu là trình Chính phủ các dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung các nghị định về điều kiện kinh doanh (Dự thảo Nghị định).
Hiện tại, ngoài Bộ Công thương đã hoàn tất nhiệm vụ này, trình Chính phủ ban hành Nghị định 08/2008/NĐ-CP cắt giảm và đơn giản được 675 điều kiện kinh doanh.
Chỉ còn Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ Dự thảo Nghị định. 4 bộ khác là Giao thông – Vận tải, Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Tư pháp đã có Dự thảo Nghị định, nhưng chưa trình Chính phủ.
Nếu các bộ tích cực, có thể các nghị định sửa đổi điều kiện kinh doanh trong các ngành này sẽ được ban hành đúng hạn, trước ngày 31/10/2018. Chúng tôi đã tính toán, nếu được như vậy, sẽ cắt giảm được 1.968 điều kiện kinh doanh.
Nhưng phần lớn các bộ còn lại vẫn đang trong giai đoạn rà soát, có phương án, nhưng chưa xây dựng Dự thảo Nghị định. Thậm chí, một số bộ, như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Quốc phòng chưa có phương án đơn giản hóa điều kiện kinh doanh.
Số điều kiện kinh doanh khả năng có thể cắt bỏ được trong lĩnh vực quản lý của các bộ, ngành này là khoảng 700 điều kiện.
Câu hỏi mà chúng tôi đang đặt ra là liệu có thể kịp thực hiện trong năm 2018 không. Tôi e rằng khó.
Sao lại khó, thưa ông?
Tôi muốn lấy ví dụ từ Nghị định 27/2018/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng vừa được ban hành. 11 điều kiện kinh doanh đã được đơn giản hóa so với quy định trước, nhưng lại có tới 115 điều kiện kinh doanh được bổ sung.
Trước đó, Nghị định 25/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 60/2014/NĐ-CP cũng đã cắt giảm được 25 điều kiện kinh doanh, cắt bỏ được 27 điều kiện.
Vấn đề là, chúng ta không có phương án tổng thể về rà soát điều kiện kinh doanh, thực hiện theo cách trình dự thảo từng nghị định, nên mới có tình trạng bỏ 1 tăng 10 như trên.
Vì trong các bộ, tùy theo phân công mà việc rà soát, sửa đổi các nghị định khác nhau được giao về các vụ, viện khác nhau. Nếu không có phương án tổng thể, việc chồng chéo là dễ hiểu.
Đây cũng là bộ duy nhất có chỉ số âm trong danh mục tỷ lệ các điều kiện kinh doanh được cắt bỏ của 16 bộ, ngành.
Ngay cả bộ đi sớm trong thực hiện rà soát điều kiện kinh doanh là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện giờ cũng chưa xong.
Chưa kể một số dự thảo phương án rà soát cắt giảm điều kiện kinh doanh mà chúng tôi được tiếp cận còn nhiều vấn đề.
Rõ ràng, việc hoàn thành tiến độ cắt giảm điều kiện kinh doanh cũng như chất lượng các dự thảo nghị định phụ thuộc vào tư duy, quan điểm của các bộ, ngành, đặc biệt là lãnh đạo bộ, ngành.
Điều này cũng xảy ra tương tự trong các yêu cầu cắt giảm thủ tục kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa trước khi thông quan. Số mặt hàng thuộc diện kiểm tra còn quá nhiều, số văn bản lên tới 414 loại, chồng chéo, trùng lắp.
Phải có giải pháp để thay đổi tình trạng này, thưa ông?
Thực tế, những việc đã làm được theo yêu cầu của Nghị quyết 19-2017 không hề nhỏ, nhưng vẫn chưa đủ. Nhiều bộ, ngành đã cắt giảm nhiều thủ tục, như Bộ Công thương, Bộ Y tế...
Chúng tôi làm việc với doanh nghiệp, biết được chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ khi tuân thủ các thủ tục đó, nên hiểu để cắt bỏ được không dễ, vì đi cùng là sẽ những khoản thu nhập không còn, thậm chí là một số bộ phận công chức không còn việc.
Nhưng, chúng ta vẫn đang nói nhiều đến 4.0, thời đại mà chỉ tận dụng cơ hội mới có thể vượt qua thách thức, nếu doanh nghiệp vừa phải đối phó với thương trường, vừa phải đối phó với vướng mắc từ thể chế thì không thể bước vào 4.0 được.
Đây là điều tôi muốn cảnh báo, để chúng ta cùng tư duy, suy nghĩ để cùng cải cách.
Du lịch có thể tạo đột phá như yêu cầu của Nghị quyết 19-2018 không nếu Bộ Văn hóa, Thế thao và du lịch không phải là người dẫn đầu cải cách trong lĩnh vực này?
Yêu cầu cắt giảm chi phí logistics sẽ khả thi không, vì tôi chưa nhìn thấy cơ quan dẫn dắt việc này.
Việc thực hiện Chính phủ điện tử, kết nối Một cửa quốc gia... cũng vậy, chưa đạt yêu cầu khi các bộ đáng ra phải đi đầu trong lĩnh vực này, là Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ... lại chưa đi đầu, dẫn dắt quá trình này.
Tôi muốn nhắc tới phương châm 10 chữ mà Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra vào đầu năm 2018, đó là kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo và hiệu quả.
10 chữ này đến giờ ít người nhắc tới, trong khi cần phải thực hiện, kiểm tra việc thực hiện.
Có lẽ Tổ công tác của Thủ tướng phải thúc đẩy tinh thần này trong các đợt kiểm tra, đảm bảo các đề xuất sửa đổi, bổ sung điều kiện kinh doanh của các bộ, ngành đảm bảo nguyên tắc 10 chữ trên.
Thứ nữa, có thể học kinh nghiệm của các nước OECD, đó là nếu đề xuất bổ sung 1 điều kiện kinh doanh thì phải đi kèm bãi bỏ 2 điều kiện. Đây là cách để mọi phương án đều được cân chỉnh một cách trách nhiệm.
