Ông Nguyễn Đoan Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch UBCKNN, Giám đốc dự khuyết Ngân hàng Thế giới
Điều đó cho thấy đây sẽ là khái niệm chủ đạo trong cách các cơ quan quản lý định vị tài sản được số hóa trong tương lai. Bản thân cụm từ này cũng được các tổ chức quốc tế tiếp cận theo những hướng khác nhau, nhưng một cách tổng quát, đó là “một loại tài sản phi vật thể được tạo ra và lưu trữ hoặc truyền tải trên nền tảng kỹ thuật số, bao gồm tiền điện tử, token và các sản phẩm tài chính khác” (FATF và IMF).
Trong khi đó, IFRS không đưa ra một định nghĩa cụ thể cho tài sản số, vì đó là khái niệm rộng, từ tài sản ảo tới tiền mã hoá. IFRS tiếp cận tài sản số theo hướng tài sản vô hình (Intangible Assets) đã có sẵn trong báo cáo tài chính. Nhờ đó, năm 2019, IFRS đưa ra hướng dẫn về cách xác định và định giá của từng loại tài sản số trong các báo cáo tài chính.
Bên cạnh những định nghĩa chuyên môn, nhìn chung, tài sản số (hay còn gọi là tài sản điện tử, tài sản kỹ thuật số) có thể được hiểu đơn giản là các loại tài sản vật lý hoặc không vật lý (tài sản vô hình) được biểu diễn dưới dạng số hóa và lưu trữ trên các hệ thống máy tính hoặc mạng Internet. Các loại tài sản số bao gồm tài liệu, hình ảnh, video, âm thanh, sách điện tử, phần mềm, trò chơi điện tử, ứng dụng điện thoại di động, các loại tiền điện tử, chứng chỉ số, thẻ thông minh, hợp đồng thông minh, tài sản số trên Blockchain và nhiều loại khác.
Tài sản số có thể được chuyển đổi, sử dụng, lưu trữ và quản lý dễ dàng thông qua các thiết bị điện tử và mạng Internet. Hầu hết các loại tài sản số đều có thể được sao chép hoặc phân phối trực tuyến một cách nhanh chóng. Tài sản số có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực như tài chính, bất động sản, giáo dục, y tế, truyền thông…, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các công nghệ mới như Blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI). Vậy, các nước trên thế giới tiếp cận tài sản số theo cách nào?
Mỹ
Hiện nay, Mỹ đang tiếp cận với tài sản số bằng cách phát triển các quy định và chính sách mới để đảm bảo tính an toàn, minh bạch và tuân thủ pháp lý cho các hoạt động liên quan đến tài sản số.
Ở mức độ liên bang, Cơ quan Giao dịch hợp đồng tương lai sản phẩm cơ bản Mỹ (CFTC) và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đang tiếp cận với tài sản số bằng cách áp dụng các quy định và tiêu chuẩn tương tự như đối với tài sản truyền thống, nhưng vẫn đang nghiên cứu và điều chỉnh để phù hợp với đặc tính của tài sản số. Cụ thể, CFTC đã xác định tiền điện tử như là một loại sản phẩm tài chính và đưa ra quy định về giao dịch tiền điện tử, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn về báo cáo và đánh giá rủi ro cho các công ty giao dịch tiền điện tử.
Ở mức độ bang, các tiểu bang và vùng lãnh thổ của Mỹ, nhà lập pháp cũng đang đưa ra các quy định và chính sách mới để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản số, bao gồm cả giao dịch, mua bán, lưu trữ và quản lý tài sản số. Ví dụ, New York đã đưa ra BitLicense - giấy phép cho các công ty hoạt động trong lĩnh vực tiền điện tử, để đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý và bảo vệ người dùng.
 |
Thụy Sĩ
Thụy Sĩ là một trong những quốc gia đi đầu trong việc tiếp cận và quản lý tài sản số. Trong vài năm qua, Thuỵ Sĩ đã phát triển khung pháp lý và hệ thống quản lý rủi ro cho các hoạt động liên quan đến tài sản số, bao gồm các quy định về thuế, bảo vệ người dùng và quản lý rủi ro.
Các hoạt động liên quan đến tài sản số và tiền điện tử tại Thuỵ Sĩ được quản lý bởi Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ (SNB) và Cơ quan Quản lý tài chính Thụy Sĩ (FINMA). FINMA là cơ quan quản lý và giám sát các hoạt động tài chính tại Thuỵ Sĩ và đang có vai trò quan trọng trong việc quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản số. FINMA đã đưa ra các quy định và tiêu chuẩn về tài sản số, đồng thời cũng cho phép các công ty hoạt động trong lĩnh vực này đăng ký và hoạt động tại Thuỵ Sĩ.
Hàn Quốc
Thị trường tài sản số ở Hàn Quốc phát triển mạnh mẽ, đi cùng sự sụp đổ của những hệ sinh thái tiền mã hóa đã khiến cơ quan quản lý tại đất nước này phải tích cực thảo luận khung pháp lý cho toàn ngành. Ở cấp độ quốc gia, Hàn Quốc có các cơ quan giám sát và quản lý hoạt động liên quan đến tài sản số, bao gồm Bộ Tài chính, Cơ quan Xúc tiến công nghiệp và thương mại (KOTRA), Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) và Cơ quan Giám sát và giám định tài sản số Hàn Quốc (KISA). Các cơ quan này đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quy định và chính sách mới để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản số.
Ở cấp độ doanh nghiệp, các công ty hoạt động trong lĩnh vực tài sản số phải đăng ký và tuân thủ các quy định pháp lý của Hàn Quốc.
Singapore
Singapore là một trong những quốc gia tiên tiến tại khu vực Đông Nam Á trong việc tiếp cận và quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản số. Singapore có các cơ quan giám sát và quản lý hoạt động liên quan đến tài sản số và tiền điện tử, bao gồm Ngân hàng Trung ương Singapore (MAS) và Cơ quan Quản lý kế toán và doanh nghiệp Singapore (ACRA).
Năm 2019, MAS đã phát hành một khung pháp lý mới cho các hoạt động liên quan đến tài sản số, cho phép các công ty hoạt động trong lĩnh vực này đăng ký và hoạt động tại Singapore. Khung pháp lý này cũng đưa ra các quy định và tiêu chuẩn về bảo vệ người dùng, quản lý rủi ro và tuân thủ pháp lý cho các hoạt động liên quan đến tài sản số.
Lợi ích khi có tài sản số được pháp lý hóa
Qua cách tiếp cận của các tổ chức quốc tế và cơ quan quản lý từng quốc gia, ta có thể thấy rõ, việc có khung pháp lý cho tài sản số sẽ đem đến nhiều lợi ích.
Thứ nhất, đưa tài sản số vào khung pháp lý giúp tăng cường tính minh bạch và độ tin cậy của các hoạt động liên quan đến tài sản số. Nhờ vào việc quản lý và giám sát chặt chẽ, các hoạt động này sẽ trở nên an toàn và tin cậy hơn đối với các bên tham gia.
Thứ hai, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này sẽ có môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, giúp họ có thể phát triển và mở rộng hoạt động một cách bền vững. Với các quy định pháp lý chặt chẽ và đầy đủ, các nhà đầu tư có thể được bảo vệ quyền lợi tốt hơn, hạn chế những biến động trong thị trường.
Thứ ba, thông qua quá trình hỗ trợ các hoạt động tài chính và đầu tư mới, tài sản số có thể giúp tăng cường sự phát triển của các ngành kinh tế khác nhau.
Thứ tư, sử dụng tài sản số có thể giảm chi phí và tăng tốc độ giao dịch, giúp tăng tính hiệu quả của các hoạt động tài chính và đầu tư, đảm bảo tính an toàn và tuân thủ pháp lý cho các hoạt động này, đồng thời tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và hiệu quả.
Mối quan hệ tài sản số và tín dụng
Tài sản số có thể liên quan đến tín dụng trong một số trường hợp. Tài sản số là các loại tài sản phi vật thể, như các token, tiền mã hóa, các tài sản khác được lưu trữ và trao đổi trên các nền tảng Blockchain và mạng Internet. Khi sử dụng tài sản số như tài sản thế chấp, nó có thể được sử dụng như một dạng tài sản bảo đảm để đảm bảo các khoản vay. Tài sản số cũng có thể được sử dụng như một hình thức thanh toán hoặc tài sản để giao dịch trong các hoạt động kinh doanh. Các giao dịch này có thể liên quan đến các khoản vay hoặc các giao dịch tín dụng khác
Tuy nhiên, việc sử dụng tài sản số thế chấp vẫn đang được điều chỉnh và phát triển, do đó việc sử dụng tài sản số trong các giao dịch tín dụng cần tuân thủ các quy định và yêu cầu được đưa ra bởi các cơ quan quản lý và luật pháp ở từng địa phương, quốc gia. Từng bước tiếp cận với các mô hình công nghệ như tài sản số mới chỉ là bắt đầu cho sự tiến hoá của mô hình tài chính có tuổi đời 150 năm.
(*) Phó chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch UBCKNN, Giám đốc dự khuyết Ngân hàng Thế giới
