Thị trường thương mại điện tử tại Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng được đánh giá rất tiềm năng. Theo dự báo, giai đoạn 2023 - 2026, thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á tăng gấp ba lần, với tốc độ tăng trưởng kép 22% và đạt khoảng 230 tỷ USD về tổng khối lượng hàng hóa. Tại Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng hàng năm khoảng 20%, thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ là một trong những lĩnh vực tiên phong và trụ cột của nền kinh tế số.
Theo Bộ Công Thương, doanh thu thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam năm 2022 tăng trưởng 20% so với năm 2021, đạt 16,4 tỷ USD, chiếm 7,5% doanh thu bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước. Theo ước tính, có tới gần 60 triệu người Việt tham gia mua hàng online với giá trị mua sắm bình quân đầu người 260 – 285 USD trong năm 2022. Đáng chú ý, theo Google, năm 2022, thị trường thương mại điện tử của Việt Nam đạt 14 tỷ USD và có thể đạt tới 32 tỷ USD vào năm 2025, tăng gấp hơn 2 lần chỉ sau 3 năm.
Mới đây, Lazada đã công bố Báo cáo ngành Thương mại điện tử năm 2023 với chủ đề: "Thương mại điện tử Việt Nam đang bước sang giai đoạn phát triển mới, tập trung cho phát triển bền vững dựa trên sự kết hợp giữa thị trường và công nghệ phát triển bền vững: Động lực thúc đẩy nền kinh tế số".
Tại sự kiện, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó chủ tịch VCCI đánh giá cao nỗ lực và vai trò tiên phong của Lazada Việt Nam trong việc chủ động phân tích tổng quan sự phát triển của ngành thương mại điện tử, nắm bắt xu hướng phát triển bền vững phù hợp với bối cảnh kinh tế Việt Nam. Từ đó, góp phần thúc đẩy làn sóng chuyển đổi số quốc gia theo chủ trương của Chính phủ, đóng góp vào sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số nói riêng và kinh tế Việt Nam.
Báo cáo đã phân tích rõ 4 khía cạnh chính của thương mại điện tử phát triển bền vững, bao gồm: Phát triển kinh doanh bền vững; Phát triển cơ sở hạ tầng bền vững; Phát triển nguồn nhân lực số chất lượng cao; Phát triển và ứng dụng công nghệ nâng cao trải nghiệm khách hàng. Qua đó cho thấy vai trò quan trọng của thương mại điện tử bền vững trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số nói riêng và toàn bộ nền kinh tế Việt Nam nói chung.
Ông Đặng Anh Dũng, Phó tổng giám đốc Lazada Vietnam tại Diễn đàn Chuyển đổi số “Nhanh hơn, thông minh hơn và xanh hơn” do Báo Đầu tư tổ chức ngày 21/3 vừa qua đã chia sẻ, về khía cạnh phát triển và ứng dụng công nghệ, cần phải xây dựng nền tảng công nghệ để có thể đáp ứng đầy đủ các nhu cầu của người bán hàng, cũng như người mua hàng trên sàn thương mại điện tử trong tương lai.
 |
Ông Đặng Anh Dũng, Phó tổng giám đốc Lazada Vietnam |
Tỷ lệ người sử dụng thương mại điện tử tại Việt Nam ngày càng gia tăng, đạt 52 triệu người vào năm 2022 , tăng 13,5% so với cùng kỳ năm 2021, trong đó những đặc điểm nổi trội của thế hệ người tiêu dùng mới – thế hệ Z – được thể hiện rõ nét cũng dẫn đến những thay đổi trong hành trình mua sắm. Người tiêu dùng cũng có xu hướng mua sắm thông minh hơn, tìm kiếm thêm nhiều trải nghiệm tinh tế hơn và mong chờ nhận được thêm nhiều giá trị hơn thay vì chỉ tìm kiếm các ưu đãi giảm giá đơn thuần; họ cũng tìm kiếm các sản phẩm thân thiện với môi trường.
Số liệu trong báo cáo đã chứng minh điều này, ghi nhận từ Lazada Việt Nam cho thấy, số lượng ngành hàng trung bình một người mua sắm trên Lazada đã tăng từ 6 ngành hàng trong năm 2021 lên 7 ngành hàng trong năm 2022; có đến 57% người Việt Nam ngừng mua một số sản phẩm hoặc dịch vụ vì tác động của chúng đối với môi trường.
Khía cạnh thứ hai về phát triển kinh doanh bền vững, báo cáo chỉ ra các yếu tố tạo nên kinh doanh bền vững của thương mại điện tử. Trong đó, việc xây dựng mô hình kinh doanh bền vững trên cả 3 phương diện môi trường, xã hội và quản trị (ESG) trở thành một phần tất yếu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp xác định được tầm nhìn và định hướng chiến lược phát triển trong thời kỳ kỹ thuật số.
Đồng thời, phát triển kinh doanh bền vững cũng đòi hỏi các doanh nghiệp cần tiếp tục gia tăng giá trị sản phẩm, dịch vụ một cách bền vững trên thương mại điện tử thông qua ứng dụng công nghệ để thấu hiểu sâu sắc người tiêu dùng trên nền tảng; Phát triển hệ sinh thái thương mại điện tử bền vững để nâng cao năng lực phục vụ cốt lõi của mình, cho phép mở rộng các lĩnh vực then chốt như chuỗi cung ứng và thanh toán kỹ thuật số; và Quản lý tài chính bền vững để quản lý, tối ưu hoá, bảo vệ tài sản, thu nhập, chi phí và nguồn lực tài chính của doanh nghiệp.
Về khía cạnh thứ ba là phát triển cơ sở hạ tầng bền vững, báo cáo cho thấy, hiện nay mảng công nghệ thông tin và thương mại điện tử được các doanh nghiệp chú trọng, điển hình là các hạng mục đầu tư vào hệ thống phần mềm quản lý và khai thác dữ liệu; các công nghệ tự động hoá, đám mây, trí tuệ nhân tạo và kết nối cơ sở hạ tầng tối ưu hoá mọi quy trinh quản trị, vận hành và gia tăng trải nghiệm cho người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, báo cáo nhấn mạnh hệ thống logistics hiệu quả sẽ là “chìa khoá” cho các doanh nghiệp thương mại điện tử, giúp kết nối đầu cuối trong toàn bộ hệ thống chuỗi cung ứng và gia tăng trải nghiệm mua sắm thương mại điện tử của khách hàng. Để tối ưu chi phí logistics của ngành thương mại điện tử (chiếm tỷ trọng 10 - 20% trong giá thành sản phẩm) và hoạt động logistics, các doanh nghiệp thương mại điện tử đang tăng cường đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống logistics bằng cách áp dụng các công nghệ tiên tiến như học máy (machine learning), trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT) và blockchain. Trong quản lý giao vận, giao vận hiệu quả cần phải tập trung hơn phát triển các giải pháp công nghệ xử lý nghiệp vụ sau giao hàng như đổi trả, thu hồi, xử lý hàng….
Theo ông Đặng Anh Dũng, để phát triển thương mại điện tử một cách bền vững thì khía cạnh nhân lực cũng rất quan trọng. Lazada tập trung đầu tư rất nhiều vào các giải pháp để đào tạo các doanh nghiệp công nghệ, các thương hiệu làm quen với các giải pháp bán hàng trên sàn thương mại điện tử để giúp họ bắt kịp diễn biến trên thị trường thương mại điện tử nói chung ở Việt Nam.
Báo cáo cũng cho biết, mấu chốt của ngành thương mại điện tử Việt Nam là sự chênh lệch và thiếu hụt cả về số lượng và chất lượng của nhân lực số so với nhu cầu từ thị trường. Để đáp ứng được tính cấp thiết trong việc đào tạo nhân lực, việc xây dựng mô hình quản lý và phát triển nguồn nhân lực bền vững đảm bảo ba yếu tố: đa dạng, công bằng và hoà nhập, đối với các doanh nghiệp thương mại điện tử là vô cùng quan trọng.
Báo cáo thương mại điện tử phát triển bền vững nhận định, thương mại điện tử Việt Nam đang bước sang giai đoạn phát triển mới, tập trung cho phát triển bền vững dựa trên sự kết hợp giữa thị trường và công nghệ thông qua việc đầu tư có chọn lọc và tối ưu chi phí để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững trước những diễn biến phức tạp của nền kinh tế.
