Nếu như đầu vào của mọi hoạt động sản xuất - kinh doanh quan trọng nhất là đất đai, nguyên - nhiên vật liệu, vốn, sức lao động và khoa học công nghệ, thì với thị trường tài chính, yếu tố quan trọng hàng đầu chính là thông tin. Bởi vậy, không ngoa khi nói rằng, thông tin là tài nguyên vô giá của tài chính và thị trường tài chính được quyết định bởi thông tin.
Yếu tố quyết định thị trường tài chính
Vai trò của thông tin trên thị trường tài chính không những không giảm đi theo thời gian, mà trái lại còn tăng lên không ngừng nhờ cuộc cách mạng tin học, thông qua kinh tế số với hàng loạt công nghệ mới như Big Data, blockchain, AI, Icloud, internet vạn vật..., khiến cho thông tin tài chính chưa bao giờ nhiều, nhanh và cũng phức tạp đến vậy. Mọi quyết định trên thị trường tài chính đều dựa vào thông tin nói chung, thông tin tài chính nói riêng và thành công hay thất bại tài chính, đôi khi chỉ trong chớp mắt, phụ thuộc vào quyết định dựa trên quá trình thu thập, phân tích và xử lý thông tin tài chính. Chính vì vậy, có thông tin tài chính đã là một lợi thế, song quan trọng hơn là khả năng xử lý thông tin và ra quyết định trên cơ sở kết quả xử lý thông tin đó.
| |
TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế |
Thông tin tài chính đóng vai trò thiết yếu đối với tất cả “người chơi” trên thị trường tài chính. Trước hết, đối với nhà đầu tư, kể cả nhà đầu tư tổ chức lẫn nhà đầu tư cá nhân, từ thông tin về các sản phẩm tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, sản phẩm phái sinh, chứng chỉ quỹ..., đến thông tin về các nhà phát hành sản phẩm tài chính, đối thủ cạnh tranh và cả thông tin vĩ mô như lãi suất, tỷ giá hối đoái, chính sách tài khóa, chính sách tín dụng, tăng trưởng kinh tế, lạm phát, thất nghiệp... đều trở thành căn cứ cho mỗi quyết định mua hay bán một sản phẩm tài chính nào đó, sử dụng đòn bẩy tài chính cho quyết định lựa chọn kênh đầu tư, quyết định cầm giữ lâu dài hay buông bỏ ngay lập tức một sản phẩm tài chính, thậm chí là một kênh đầu tư hoặc một thị trường nào đó.
Có thể nói, thông tin tài chính như là “máu” đối với nhà đầu tư, thậm chí còn quý hơn tiền, vì thông tin có thể sinh ra tiền, còn có tiền chưa chắc đã có thông tin. Người đầu tư tài chính dựa vào thông tin và xử lý thông tin để cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro trước mỗi quyết định trên thị trường tài chính. Một trong những nhược điểm cần khắc phục lớn nhất hiện nay là không ít nhà đầu tư vẫn thiếu thông tin cần thiết và có giá trị, mà lại thừa thông tin vô bổ, thậm chí là fake news (tin giả) và tin đồn vô căn cứ.
Đối với các định chế tài chính và phi tài chính là nhà phát hành sản phẩm tài chính hay trung gian trên thị trường tài chính, thông tin tài chính là đầu vào đồng thời là đầu ra trong các hoạt động của họ. Ngoài nhu cầu đối với thông tin kinh tế - tài chính vĩ mô và vi mô tương tự như đối với nhà đầu tư nêu trên, thậm chí quy mô và chất lượng thông tin còn yêu cầu cao hơn gấp bội, thì các định chế tài chính còn cần khả năng xử lý thông tin một cách chuyên nghiệp vì mỗi quyết định dựa trên thông tin có được không chỉ ảnh hưởng đến chính họ, mà còn tác động đến toàn bộ thị trường tài chính. Chính vì vai trò đặc biệt quan trọng của thông tin tài chính, nên tuyệt đại đa số định chế tài chính đều có bộ phận truyền thông chuyên trách để cung cấp thông tin cho thị trường, bên cạnh hệ thống xử lý thông tin chuyên nghiệp, bài bản và có sức cạnh tranh cao. Nếu cung cấp thông tin cho thị trường tài chính vừa là nghĩa vụ, trách nhiệm, vừa là quyền lợi của định chế, tổ chức hoạt động trên thị trường tài chính, thì chính thông tin còn mang lại cho họ lợi ích vô hạn.
Một mặt, thông tin tài chính là nguyên liệu để các định chế tài chính kinh doanh, tư vấn, môi giới... Mặt khác, nhiều định chế tài chính còn tìm kiếm lợi nhuận từ cung cấp thông tin tài chính sơ cấp và thứ cấp cho các nhà đầu tư, cho các định chế, tổ chức tài chính và phi tài chính khác có nhu cầu. Như vậy, các định chế tài chính thu lợi nhuận từ khai thác, cung cấp, xử lý và sử dụng thông tin tài chính bằng cả phương thức trực tiếp cũng như gián tiếp với tư cách vừa là người “mua” lẫn người “bán” thông tin tài chính. Sự công khai, minh bạch cùng với tính đầy đủ, chính xác và kịp thời là những yêu cầu quan trọng nhất đối với thông tin của các định chế tài chính. Bên cạnh đó, phòng tránh và xử lý khủng hoảng truyền thông luôn là thách thức mà các định chế tài chính phải đối mặt do bản chất thị trường tài chính là thị trường của niềm tin.
Nguồn lợi vô tận đối với cơ quan báo chí, truyền thông
Thông tin tài chính không chỉ bao gồm thông tin về “sân chơi” hay “người chơi”, mà còn bao gồm cả thông tin về “luật chơi” cùng vai trò của cơ quan quản lý và giám sát thị trường. Tương tự như định chế trên thị trường tài chính, cơ quan quản lý, giám sát thị trường đóng cả vai trò cung cấp lẫn thu thập thông tin tài chính, mà điểm khác biệt chỉ là nhằm mục tiêu quản lý, giám sát, thay vì mục tiêu lợi nhuận như của các định chế nêu trên.
Một hệ thống thông tin pháp lý công khai, minh bạch, rõ ràng, chặt chẽ, nghiêm minh là nền tảng đảm bảo cho mọi thị trường vận hành một cách thông suốt, lành mạnh và hiệu quả. Tất cả thông tin tài chính trở thành cơ sở cho hoạt động quản lý, giám sát thị trường tài chính của cơ quan chức năng nhằm đảm bảo tính tuân thủ đúng pháp luật, cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh, bao gồm cả việc tuân thủ pháp luật về thông tin và cạnh tranh chống độc quyền liên quan đến cung - cầu thông tin tài chính.
Đối với cơ quan quản lý, giám sát thị trường, thông tin tài chính không chỉ là tài nguyên mà còn là đối tượng quản lý và giám sát. Theo đó, thông tin tài chính cần đảm bảo tính hệ thống, minh bạch, trách nhiệm giải trình, bảo mật đi đôi với chế tài xử lý vi phạm về cung cấp, công bố thông tin, về kế toán - kiểm toán và tin đồn sai lệch, đặc biệt trong các trường hợp khủng hoảng truyền thông.
Có một hình thức tổ chức không phải là định chế tài chính, cũng không phải là cơ quan quản lý, giám sát trên thị trường tài chính, nhưng thông tin tài chính lại đóng vai trò không kém phần quan trọng, cả từ phía cung cũng như phía cầu, đó là các cơ quan báo chí, truyền thông và tổ chức xã hội nghề nghiệp chuyên trách hoặc có liên quan đến tài chính và thông tin tài chính.
Thông qua vai trò trung gian truyền tải thông tin trên thị trường, chính các tổ chức báo chí, truyền thông, bao gồm cả tổ chức xã hội nghề nghiệp, trong chừng mực nhất định sẽ giữ vai trò tạo lập, duy trì và củng cố tính khách quan, trung lập của thông tin tài chính, cơ bản khắc phục tình trạng nặng tính chủ quan, thiên vị và phục vụ lợi ích chủ thể cung cấp hay sử dụng thông tin, kể cả chủ thể là cơ quan quản lý, giám sát thị trường.
Tổ chức, cơ quan báo chí, truyền thông tài chính đã, đang và sẽ không chỉ đơn thuần thu thập, phổ biến thông tin tài chính một cách trung thực, khách quan, kịp thời như đã làm hàng trăm năm qua, mà còn không ngừng tăng tính chuyên nghiệp thông qua lựa chọn, kiểm chứng, xử lý thông tin thô, thậm chí cung cấp các gói thông tin đã qua xử lý sâu bằng công nghệ hiện đại cho khách hàng có nhu cầu, từ nhà đầu tư, định chế tài chính và phi tài chính đến cơ quan quản lý, giám sát và các trường đại học, các trung tâm nghiên cứu tài chính trong và ngoài nước.
Rõ ràng, các cơ quan, tổ chức báo chí, tuyên truyền có ưu thế không chỉ trong khai thác và phổ biến thông tin, mà hoàn toàn có thể biến tài nguyên thông tin tài chính thành nguồn lợi vô tận thông qua sử dụng công nghệ và số hóa tiên tiến, hiện đại đi đôi với chế biến sâu thông tin tài chính phục vụ nhu cầu đa dạng của các đối tượng khác nhau. Chất lượng và giá trị các sản phẩm thông tin tài chính của các cơ quan báo chí, truyền thông sẽ tăng gấp bội nhờ định vị đúng vai trò và chức năng của mình trên thị trường tài chính nói chung, thị trường thông tin tài chính nói riêng, đồng thời có tổ chức bộ máy và đội ngũ làm báo, làm truyền thông vừa thạo nghiệp vụ báo chí truyền thông, vừa am hiểu về tài chính chẳng kém gì chuyên gia tài chính thực thụ.