Triển vọng rõ ràng đang làm dấy lên lo ngại rằng các nhà hoạch định chính sách sẽ kết thúc chu trình nới lỏng tiền tệ quá mức khi họ đẩy mạnh các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ, giống như một số hiện thừa nhận rằng họ đã tung ra quá nhiều biện pháp kích thích sự phục hồi sau đại dịch.
Hiện tại, các ngân hàng trung ương ở nhiều nền kinh tế tiên tiến và mới nổi không có nhiều lựa chọn ngoài việc tiếp tục tăng lãi suất khi đối mặt với lạm phát vẫn chưa đạt đến đỉnh điểm.
Bloomberg Economics cho biết lạm phát toàn cầu trong quý II sẽ tăng từ 9% so với cùng kỳ năm ngoái lên 9,3% trong quý III trước khi giảm trở lại mức 8,5% vào cuối năm.
Tốc độ thắt chặt chính sách tiền tệ đang khiến việc hạ cánh mềm khó đạt được hơn. Các nhà kinh tế của Citigroup đặt nguy cơ suy thoái toàn cầu là 50% trong khi các nhà kinh tế của Bank of America dự báo một "cuộc suy thoái nhẹ trong năm nay" sẽ diễn ra ở Mỹ khi các điều kiện kinh tế xấu đi nhanh hơn nhiều so với dự kiến.
Trong khi đó, niềm tin của nhà đầu tư về việc các nhà hoạch định chính sách có thể tránh được suy thoái đã sụp đổ.
Theo khảo sát các nhà quản lý quỹ hàng tháng của Bank of America, kỳ vọng lợi nhuận và tăng trưởng toàn cầu đang ở mức thấp nhất mọi thời đại trong khi kỳ vọng suy thoái ở mức cao nhất kể từ khi đại dịch dẫn đến kinh tế suy thoái vào tháng 5/2020.
Dario Perkins, chiến lược gia vĩ mô toàn cầu tại TS Lombard cho biết trong khi thị trường lao động vẫn mạnh, các ngân hàng trung ương vẫn cần phải thận trọng.
“Chúng tôi đang trên con đường nhanh chóng dẫn đến thắt chặt quá mức. Điều đáng lo ngại là do bối rối trước lạm phát, các nhà hoạch định chính sách giờ đây muốn sửa đổi và rủi ro là họ đã đi quá xa và gây ra những thiệt hại không đáng có cho nền kinh tế thế giới”, ông cho biết.
Quan điểm diều hâu bao trùm
Một số quan chức đã bày tỏ lo ngại về tốc độ tăng lãi suất. Chủ tịch Ngân hàng Dự trữ Liên bang của Thành phố Kansas, Esther George đã cảnh báo trong tháng này rằng việc gấp rút thắt chặt chính sách có thể phản tác dụng.
 |
Nhiều quốc gia tăng lãi suất 50 điểm cơ bản trong một lần tăng trong năm nay. |
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã tăng lần đầu tiên trong 11 năm với mức tăng 50 điểm cơ bản và cũng là lần tăng lớn nhất kể từ năm 2000.
Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) cũng đang xem xét động thái tăng lãi suất 50 điểm cơ bản và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) dự kiến sẽ tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản vào cuộc họp ngày 27/7. Ngân hàng Trung ương Canada cũng đã gây sốc với động thái 100 điểm cơ bản.
Trong số các nền kinh tế mới nổi, Ngân hàng trung ương Nam Phi đã nâng lãi suất lên 75 điểm cơ bản và là mức tăng chi phí đi vay lớn nhất trong gần hai thập kỷ, trong khi Philippines trong tháng này gây bất ngờ với việc tăng 75 điểm cơ bản trong một quyết định đột xuất.
Bỏ lỡ khả năng để kiềm chế lạm phát trước đó, các quan chức tiền tệ giờ đây phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn để khôi phục niềm tin.
Thống đốc ngân hàng trung ương Thụy Điển, Stefan Ingves trong tháng này thừa nhận rằng ngân hàng trung ương đã có một "năm tồi tệ" trong vai trò dự báo sau chín tháng liên tiếp lạm phát vượt quá dự báo.
Chính phủ Úc đã công bố đánh giá Ngân hàng trung ương trong bối cảnh bị chỉ trích về hoạt động gần đây của tổ chức này. Thống đốc ngân hàng trung ương Úc đã thừa nhận rằng việc họ kích thích quá mức trong bối cảnh đại dịch đã làm tăng thêm áp lực về giá.
“Mặc dù cách tiếp cận này có nghĩa là chúng tôi tránh được một số sẹo lâu dài gây hại, nhưng nó đã góp phần vào áp lực lạm phát mà chúng tôi đang phải trải qua”, ông cho biết.
Điều đó khiến các ngân hàng trung ương phải đánh đổi tốc độ tăng trưởng kinh tế để kiềm chế giá cả.
"Lạm phát dự kiến sẽ trở nên tồi tệ hơn trước khi nó trở nên tốt hơn. Cần phải giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế để khôi phục sự ổn định toàn cầu”, Ravi Menon, giám đốc điều hành của Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) cho biết.
Trong một cảnh báo dành cho các ngân hàng trung ương về những gì sắp diễn ra, phân tích của Citigroup về chu kỳ tăng tốc của Fed từ năm 2015 đến năm 2018 cho thấy nền kinh tế tăng trưởng chậm lại nhanh hơn dự kiến của Fed, điều này như “một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng Fed sẽ cần phải đứng vững trên đôi chân của mình và chuẩn bị cho những điều bất ngờ”.
Nhiều nguyên nhân dẫn tới lạm phát mất kiểm soát
Tại cuộc họp gần đây giữa các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương từ các nền kinh tế lớn nhất thế giới, các quan chức cho rằng làn sóng lạm phát toàn cầu và triển vọng tăng trưởng xấu đi đáng kể do ảnh hưởng từ Nga đóng vai trò lớn hơn so với các sai sót về chính sách và dự báo của chính họ.
Selwyn Cornish, một chuyên gia về lịch sử chính sách kinh tế tại Đại học Quốc gia Úc, cho rằng sự đa dạng của các sự kiện trong những năm gần đây bao gồm đại dịch, căng thẳng địa chính trị và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đã làm phức tạp công việc của các ngân hàng trung ương.
"Làm thế nào để chúng tôi dự báo những điều này với độ chính xác đầy đủ? Cần phải thận trọng một số trước khi chúng ta quá phê phán”, ông cho biết.
Sayuri Shirai, cựu thành viên ban điều hành của Ngân hàng trung ương Nhật Bản cho biết, vòng xoáy đòi tăng lương hoặc quan điểm cố thủ với giá cao hơn sẽ làm xói mòn niềm tin.
“Một khi điều này xảy ra, các ngân hàng trung ương sẽ mất uy tín. Vì vậy, mặc dù việc tăng lãi suất hiện tại sẽ làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế, nhưng họ phải ưu tiên kiểm soát lạm phát”, bà cho biết.
