Theo chuyên gia tư vấn ESG, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), các cấu trúc quản trị trước đây vốn tập trung chủ yếu vào giám sát tài chính đang được tái thiết để quản lý rủi ro ESG (môi trường, xã hội, quản trị) mang tính hệ thống và tạo ra giá trị dài hạn. Đối với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đây không chỉ là vấn đề tuân thủ, mà còn là chìa khóa để củng cố niềm tin nhà đầu tư, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Giao thoa giữa số hóa và ESG
Trong bối cảnh số hóa diễn ra nhanh chóng, HĐQT cần đảm bảo các thành viên sở hữu kiến thức số đủ sâu để có thể cùng ban điều hành trao đổi về chiến lược có hiệu quả. Năng lực số không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc, thể hiện tư duy chủ động, sẵn sàng thích nghi và đổi mới trước sự thay đổi của thị trường và kỳ vọng ngày càng cao từ khách hàng.
Khi chuyển đổi số tăng tốc, HĐQT cần tự đánh giá liệu cơ cấu, kỹ năng và tư duy chiến lược của mình có theo kịp để duy trì vai trò lãnh đạo hiệu quả. Một khảo sát gần đây của Hiệp hội Thành viên HĐQT Quốc gia (NACD) cho thấy, chuyển đổi số là một trong những xu hướng có tác động lớn nhất hiện nay, đòi hỏi các thành viên HĐQT phải hiểu rõ công nghệ nền tảng, tham gia định hướng chiến lược và thúc đẩy đổi mới dài hạn, tạo giá trị bền vững.
Một báo cáo từ NACD cũng nêu ba chủ đề HĐQT cần đặc biệt quan tâm giám sát: nguồn nhân lực, an ninh mạng và chuyển đổi số. Các chủ đề này có liên hệ chặt chẽ, khiến ban điều hành đối mặt thách thức lớn trong việc triển khai lộ trình chuyển đổi hiệu quả.
Các đạo luật mới của Liên minh châu Âu về dịch vụ số và thị trường số được dự báo sẽ tạo ra ảnh hưởng toàn cầu, do phạm vi điều chỉnh rộng và mức độ can thiệp sâu vào nền tảng số, từ các nền tảng trực tuyến lớn cho tới sàn thương mại điện tử, chợ ứng dụng, nền tảng kinh tế chia sẻ, mạng xã hội và các dịch vụ trung gian như điện toán đám mây. Giống như GDPR từng thiết lập chuẩn mực mới cho bảo vệ dữ liệu cá nhân, bộ quy định này nhiều khả năng sẽ tạo tiền lệ và nâng cao tiêu chuẩn pháp lý số toàn cầu. Vì vậy, HĐQT và ban điều hành doanh nghiệp cần theo sát các diễn biến chính sách trong lĩnh vực này và chuẩn bị năng lực tuân thủ phù hợp với môi trường số luôn biến động. Doanh nghiệp cũng cần nhìn nhận công nghệ như nền tảng cho phát triển bền vững và hiệu quả tài chính.
Công nghệ số đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng suất, thúc đẩy đổi mới và tối ưu hóa chi phí vận hành. Ngoài ra, công nghệ số còn là đòn bẩy quan trọng cho mục tiêu phát triển bền vững, giúp doanh nghiệp tiết kiệm tài nguyên, hỗ trợ đo lường, phân tích dữ liệu và giám sát tiến độ giảm thiểu tác động môi trường. Đồng thời, bằng việc tinh gọn chuỗi cung ứng và giải quyết các bài toán phức tạp, công nghệ cũng nâng cao uy tín thương hiệu và thu hút khách hàng quan tâm đến phát triển bền vững.
HĐQT cũng cần đảm bảo sẵn sàng phản hồi các đề xuất của cổ đông về môi trường và an toàn tại đại hội đồng cổ đông thường niên. Điều này đòi hỏi một cách tư duy mới từ HĐQT, vượt ra khỏi cách nhìn nhận cũ vốn coi phát triển bền vững và lợi nhuận là hai mục tiêu xung đột. Trong trường hợp các sáng kiến bền vững ảnh hưởng đến lợi nhuận ngắn hạn, HĐQT cần cân nhắc xây dựng các chính sách khuyến khích hiệu quả mới, đồng thời cùng ban điều hành xây dựng câu chuyện chiến lược thuyết phục với cổ đông. Bên cạnh đó, HĐQT đóng vai trò định hướng và dẫn dắt văn hóa tạo giá trị bền vững dài hạn.
Tiềm năng của chuyển đổi số và công nghệ trong việc hỗ trợ ESG là rất lớn và điều cấp thiết nhất hiện nay là sự tích hợp hiệu quả giữa chiến lược ESG và chiến lược số.
Hiện nay, lồng ghép các nguyên tắc về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) vào chiến lược doanh nghiệp đã trở nên vô cùng quan trọng, không chỉ nhằm thể hiện cam kết của doanh nghiệp đối với phát triển bền vững và đạo đức trong thực tiễn.
Một chiến lược ESG được xây dựng kỹ lưỡng là yếu tố chủ chốt cho thành công và danh tiếng lâu dài của các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực, khi mà các nhà đầu tư và bên liên quan ngày càng tìm kiếm sự bền vững, ít rủi ro và lợi nhuận dài hạn. Trong bối cảnh này, công nghệ đóng vai trò như một chất xúc tác quan trọng, là công cụ mạnh mẽ giúp hiện thực các mục tiêu ESG và thúc đẩy quá trình chuyển đổi. Ngày càng nhiều tổ chức nhận ra rằng, tận dụng công nghệ là điều tất yếu để thúc đẩy thực hành kinh doanh bền vững trong thế giới mà chuyển đổi số và trách nhiệm doanh nghiệp ngày càng gắn bó chặt chẽ.
Chuyển đổi số - chìa khoá thúc đẩy ESG trong doanh nghiệp
Trong những năm gần đây, lượng phát thải khí nhà kính gia tăng đáng kể, đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn ESG ngày càng phức tạp. Chuyển đổi số và công nghệ chính là chất xúc tác quan trọng giúp hiện thực hóa các mục tiêu ESG.
Theo TS. Phạm Lê Thu Nga, Giảng viên, Trung tâm Nghiên cứu Tài chính Monash (MCFS), Đại học Monash, kết hợp giữa chuyển đổi số và ESG giúp hình thành các mô hình doanh nghiệp bền vững mới. Công nghệ số không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hoá các mục tiêu ESG. Theo đó, doanh nghiệp có thể ứng dụng công nghệ vào mục đích sau.
Thứ nhất, ứng dụng AI và phân tích dữ liệu để theo dõi tác động môi trường. Phân tích dữ liệu nâng cao giúp doanh nghiệp đo lường và quản lý hiệu quả “dấu chân” các-bon. Các hệ thống cảm biến giúp theo dõi chất lượng không khí, khí thải và mức tiêu thụ tài nguyên theo thời gian thực tế, từ đó giúp doanh nghiệp tối ưu hoá các chỉ số môi trường. Chẳng hạn, AI có thể phân tích xu hướng tiêu thụ năng lượng, hỗ trợ doanh nghiệp giảm lượng phát thải khí nhà kính.
Thứ hai, ứng dụng robot để giảm chất thải và khí thải các-bon. Robot có thể hỗ trợ các hoạt động vì môi trường, như giảm chất thải và các hoạt động phát thải cao. Ví dụ, hệ thống robot phân loại rác giúp tăng hiệu quả trong quá trình tái chế và giảm thiểu lượng rác thải đáng kể.
Thứ ba, ứng dụng IoT trong quản trị xã hội. IoT có thể được sử dụng để theo dõi điều kiện làm việc theo thời gian thực, đảm bảo tuân thủ các quy định về sức khỏe và an toàn, ví dụ, theo dõi các chỉ số sức khỏe của nhân viên, hỗ trợ chương trình chăm sóc sức khỏe tại nơi làm việc.
Thứ tư, ứng dụng Blockchain để minh bạch hóa chuỗi cung ứng. Blockchain giúp tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình trong chuỗi cung ứng thông qua việc lưu trữ hồ sơ giao dịch của doanh nghiệp một cách minh bạch và không thể thay đổi. Ví dụ, Blockchain có thể theo dõi toàn bộ chuỗi cung ứng để đảm bảo nguyên liệu đầu vào được thu mua một cách bền vững, đáp ứng tiêu chuẩn đạo đức và giảm thiểu tác động môi trường. Bên cạnh đó, chuyển đổi số và công nghệ cũng có thể hỗ trợ hiệu quả cho việc báo cáo chính xác và kịp thời các thực hành và kết quả ESG.
Thứ năm, tự động hóa việc thu thập và báo cáo dữ liệu ESG. Các công cụ tự động giúp đơn giản hóa quy trình thu thập và báo cáo dữ liệu ESG theo thời gian thực, giảm sai sót, tiết kiệm chi phí và tăng tính hiệu quả.
Thứ sáu, tăng cường kết nối với các bên liên quan. Cung cấp dữ liệu hiệu quả ESG được cập nhật thường xuyên sẽ giúp doanh nghiệp truyền thông tốt hơn và tăng cường minh bạch.
Thứ bảy, phân tích dự báo và an ninh mạng hỗ trợ quản trị rủi ro. Các công cụ dự báo giúp phát hiện sớm rủi ro và lỗ hổng trước khi chúng leo thang. Ví dụ, phân tích dự báo có thể phát hiện các mối đe dọa an ninh mạng, từ đó bảo vệ dữ liệu của tổ chức một cách hiệu quả.
Thứ bảy, các nền tảng số sẽ hỗ trợ việc phát hành và giao dịch trái phiếu xanh cũng như các công cụ tài chính bền vững khác, từ đó thu hút đầu tư…