Minh bạch thông tin là nền tảng cho sự phát triển ổn định, bền vững của TTCK.
Từ công khai hoạt động tự doanh…
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cho biết, sau khi UBCK yêu cầu các sở giao dịch chứng khoán thực hiện công bố thông tin về giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán từ tháng 5/2022, thị trường đã có góc nhìn minh bạch hơn về hoạt động của khối này.
Cùng với đó, chỉ thị mới của Bộ Tài chính cũng yêu cầu các công ty chứng khoán cung cấp đầy đủ thông tin về tình hình hoạt động trong thời gian qua. Ngoài nghiệp vụ như tự doanh, các công ty chứng khoán cũng phải cập nhật tình hình cho vay, dư nợ margin, tư vấn môi giới đầu tư, bảo lãnh phát hành trái phiếu doanh nghiệp...
Trước đây, khi hoạt động tự doanh của khối công ty chứng khoán chỉ cung cấp thông tin cho hai sở giao dịch chứng khoán, mà không phải công bố ra bên ngoài, thị trường đặt nghi vấn có hay không việc công ty chứng khoán ưu tiên các lệnh đặt của mình so với lệnh của nhà đầu tư.
Hơn nữa, với quy mô giao dịch của thị trường chứng khoán khá khiêm tốn ở giai đoạn trước (vài trăm tỷ đồng/phiên/sàn), các lệnh mua/bán của khối tự doanh công ty chứng khoán ít nhiều tác động đến diễn biến giá của một số cổ phiếu cũng như chỉ số chung.
Tuy nhiên, khi hàng hóa trên thị trường phong phú hơn, quy mô giao dịch bình quân đạt trên 10.000 tỷ đồng/phiên (trên sàn HOSE), giao dịch tự doanh của khối công ty chứng khoán chỉ chiếm từ 2 - 5% khối lượng giao dịch/phiên, cũng như giá trị giao dịch mỗi phiên và trải rộng trên khá nhiều mã cổ phiếu, nên ảnh hưởng của khối này chỉ mang tính cục bộ lên diễn biến của một số mã nhất định.
Tuy vậy, theo lãnh đạo Công ty Chứng khoán Vietcombank, việc minh bạch thông tin vẫn là một ưu tiên quan trọng trong việc giải tỏa những nghi ngờ của nhà đầu tư, cũng như nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trong dài hạn và việc công bố thông tin về giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán vẫn là một yêu cầu hợp lý.
Việc minh bạch giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán là nỗ lực của UBCK trong việc trấn an nhà đầu tư.
Ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Môi giới Công ty Chứng khoán TP.HCM (HSC) nhận xét, việc minh bạch giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán là nỗ lực của UBCK trong việc trấn an nhà đầu tư, vì trong những giai đoạn thị trường giảm mạnh, có nhiều ý kiến nghi ngờ về giao dịch khối tự doanh làm thị trường diễn biến xấu đi. Đây cũng là thông tin tham khảo cho nhà đầu tư, bên cạnh giao dịch của khối ngoại.
Thực tế cho thấy, dữ liệu này không tác động nhiều đến diễn biến thị trường chứng khoán như nhiều người vẫn nghĩ, song ông Huy cho rằng, sự tách bạch trong các hoạt động kinh doanh, đặc biệt là các hoạt động có tính đan xen về lợi ích như môi giới, tự doanh, tư vấn đầu tư và cho vay ký quỹ, là nền tảng quan trọng cho việc kiểm soát xung đột lợi ích.
Từ phía cơ quan quản lý, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, UBCK chia sẻ, việc ban hành các quy định cụ thể các đối tượng phải công bố thông tin minh bạch theo định kỳ đã làm gia tăng đáng kể chất lượng công bố thông tin, số lượng các tổ chức thực hiện nghĩa vụ và chất lượng của thông tin công bố ở cả ba khía cạnh đầy đủ, chính xác, kịp thời.
… Đến giám sát hoạt động của các thành viên thị trường
Cũng tại Chỉ thị số 02, Bộ Tài chính giao UBCK phối hợp với Vụ Tài chính ngân hàng và tổ chức tín dụng, Vụ Pháp chế, Cục Tài chính doanh nghiệp, Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán và các đơn vị liên quan khẩn trương rà soát tổng thể Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn để đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định mới phù hợp với sự phát triển của thị trường, hạn chế nguy cơ gây mất an ninh, an toàn của thị trường, bảo vệ doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Đồng thời, Chỉ thị yêu cầu nghiên cứu quy định về phát hành chứng khoán riêng lẻ tại Luật Doanh nghiệp để kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung; rà soát tham mưu nâng cao điều kiện thành lập quỹ tài chính.
Chỉ thị giao Trung tâm Lưu ký Chứng khoán nghiên cứu, đề xuất xây dựng bộ tiêu chí cảnh báo cũng như tăng cường hệ thống công nghệ thông tin, áp dụng trí tuệ nhân tạo chủ động phân tích, cảnh báo sớm hoạt động bất thường của các tài khoản giao dịch, các nhóm các tài khoản có dấu hiệu liên kết, cùng thời điểm liên tục mua vào bán ra tạo thanh khoản ảo, đẩy giá trục lợi; chủ động theo dõi chặt chẽ các tài khoản này và khẩn trương báo cáo UBCK, Bộ Tài chính để phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an để xử lý. Trong trường hợp cần thiết, đề nghị Ngân hàng Nhà nước có biện pháp giám sát dòng tiền, đặc biệt là việc rút tiền, chuyển tiền số lượng lớn.
Cùng với đó, theo yêu cầu của Bộ Tài chính, UBCK sẽ chủ động thanh tra, giám sát việc phát hành tăng vốn của các công ty đại chúng, niêm yết trên sàn chứng khoán, phối hợp các sở giao dịch chứng khoán tăng cường hơn nữa việc công bố thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, kịp thời cảnh báo nhà đầu tư về các hiện tượng bất thường trên thị trường; có cơ chế công bố thông tin, phân tích về hoạt động, tình hình tài chính của doanh nghiệp có mã chứng khoán đang được giao dịch bất thường, đột biến.
UBCK phải khẩn trương đề xuất với Bộ Tài chính nhu cầu tăng cường cán bộ, đặc biệt là cán bộ làm công tác thanh tra, giám sát tương xứng với quy mô và sự phát triển của thị trường, đảm bảo hiệu quả công tác thanh kiểm tra để đáp ứng được định hướng quyết tâm minh bạch hóa, lành mạnh hóa thị trường chứng khoán.
Không chỉ tập trung trên thị trường cơ sở, UBCK cùng với các sở giao dịch chứng khoán tăng cường công tác giám sát thị trường chứng khoán phái sinh, khi nhiều ý kiến cho rằng, phái sinh đang có những phiên hoạt động bất thường, hay “có bàn tay vô hình” can thiệp đến diễn biến của những phiên đặc biệt như đáo hạn, làm nhà đầu tư trở tay không kịp, thậm chí cháy tài khoản chỉ trong tích tắc.
Đánh giá cao nỗ lực tăng cường tính minh bạch trên thị trường chứng khoán, lập lại kỷ cương, trật tự trên thị trường, trong đó có việc mạnh tay xử lý các vụ thao túng giá cổ phiếu của cơ quan quản lý, nhà đầu tư Trần Khoa cho rằng, những động thái này ít nhiều đã gây dựng lại được lòng tin của nhà đầu tư trên thị trường. Tuy vậy, theo nhà đầu tư này, cơ quan quản lý cần tăng cường hoạt động giám sát chặt chẽ các mã chứng khoán có thanh khoản lớn, diễn biến bất thường, tăng giảm liên tiếp, đột biến, giá trị cổ phiếu không phù hợp với tình hình sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp.
