Ảnh Shutterstock.
Ðại dịch làm đứt gãy nhiều chuỗi sản xuất và suy thoái sức cầu, khiến dòng tiền khó đẩy vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và dồn vào chứng khoán. Tuy nhiên, đến thì dễ, nhưng để kiếm lãi và trụ lại trên thị trường này, người tham gia phải xác định một tâm thái đầu tư thực thụ, chứ không thể mong lướt lát ra tiền.
Trên các diễn đàn gần đây, nỗi buồn cháy tài khoản vì Covid-19 làm thị trường giật cục là tâm trạng của nhiều nhà đầu tư.
CTCK VietinBank từng cho rằng, 95% nhà đầu tư chứng khoán thua lỗ, chỉ 5% là thắng. Ðể vào được nhóm 5% này, không thể trông chờ vào sự may rủi, mà phải dựa vào sự hiểu rõ cuộc chơi.
Những nhà đầu tư lâu năm hiểu rằng, đầu tư chứng khoán là loại đầu tư cần có chuyên môn cao nhất trong các loại hình đầu tư, bởi người chiến thắng là người lấy được tiền từ túi người khác sang túi của mình một cách minh bạch, đàng hoàng.
Ðó xứng đáng là một ngành nghề kinh doanh nghiêm túc, chứ không phải một canh bạc. Người tham gia, ngoài việc phải tích tụ được thông tin, hiểu biết về vĩ mô, vi mô, ngành nghề, thị trường, thuế, tâm lý đám đông…, còn phải hiểu các chỉ số tài chính, sự vận động phía sau của doanh nghiệp và đặc biệt, phải có khả năng tự ra quyết định trên đồng vốn của chính mình.
Phân tích hành vi của nhiều nhà đầu tư mới đến TTCK Việt Nam, ông Nguyễn Văn Tĩnh, nhà đầu tư lâu năm chỉ ra những lỗi sai cơ bản, khiến người thiếu kinh nghiệm dễ dàng thua lỗ.
Ðầu tiên là tư duy sai, coi chứng khoán như một canh bạc, tham gia chỉ cầu mong gặp may để kiếm lãi theo kiểu “đánh quả”.
Tiếp theo là không biết được nên mua, nên bán lúc nào. Hiểu một cách đơn giản, TTCK có trên 1.500 loại hàng hóa, có tiền là mua được.
Nhà đầu tư chuyên nghiệp thì thấy khác. Người biết mua là biết được thời điểm và hàng hóa đáng mua, chứ không phải có tiền và thấy thích hoặc nghe tư vấn nên mua là mua. Biết mua đã khó, nhưng biết bán còn khó hơn, bởi con người luôn bị lòng tham và nỗi sợ hãi chi phối.
Rất nhiều nhà đầu tư ở tình trạng lỗ, nhưng không thừa nhận sai lầm của mình nên không cắt lỗ, hoặc khi lãi, lại muốn lãi nhiều hơn nên không chốt lời.
TTCK là thị trường khắc nghiệt và luôn biến động. Sự khắc nghiệt khiến những nhà đầu tư lão luyện đúc rút ra quy tắc cắt lỗ, chốt lãi khi đạt mục tiêu đề ra.
Nói cách khác, người tham gia phải giữ được sự độc lập tương đối với lòng tham và nỗi sợ hãi của chính mình bằng đưa ra các quy chuẩn đầu tư. Một trong những quy chuẩn đáng nhớ là mua vì lý do gì thì bán vì lý do đó.
Nếu mua vì mong muốn lãi, lỗ +/-10% thì khi lãi/lỗ 10% hãy chốt giao dịch. Kiên định theo quy chuẩn đã đặt ra sẽ giúp nhà đầu tư giảm nhiều trăn trở so với việc đuổi theo và đoán định tâm lý cũng như diễn biến thị trường.
Chứng khoán là kênh đầu tư thụ động, hướng tới 2 loại lợi ích là cổ tức và thị giá. Ðiều thuận lợi cho các nhà đầu tư mới là với sự phát triển của công nghệ thông tin, các công cụ hỗ trợ đầu tư, từ phân tích cơ bản, kỹ thuật đến các chỉ số tài chính của từng doanh nghiệp, vấn đề vĩ mô, vi mô… đều dễ dàng cập nhật ngay trước mắt.
Nhà đầu tư không cần phải tự tìm ra thông tin hay tự tính các chỉ số như EPS, ROE, ROA… của doanh nghiệp, nhưng rất cần biết các thông tin, chỉ số đó nói lên điều gì. Ðây chính là sự khác biệt giữa người chơi thực thụ với người chơi không có nền tảng, được, mất đẩy đưa theo tâm lý thị trường.
Nhà đầu tư mới sẽ làm gì để không bị vào nhóm 95% thua lỗ? Cách bền nhất là học, đọc, nghe, quan sát và hỏi. Bồn thông tin và kiến thức, kinh nghiệm luôn sẵn có, đừng để hụt chân chỉ vì chạy theo sóng, đốt cháy giai đoạn “xây cầu”.
