Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng
Ngày 16/12/2020, Bộ Tài chính Hoa Kỳ (BTC Hoa Kỳ) đã ban hành Báo cáo về “Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ” (sau đây gọi là Báo cáo).
Tại Báo cáo tháng 12/2020, BTC Hoa Kỳ đã đưa vào Danh sách giám sát gồm 10 nền kinh tế: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Ý, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a, Đài Loan, Thái Lan và Ấn Độ.
Theo quy định của Đạo luật Xúc tiến và tăng cường thương mại năm 2015 của Hoa Kỳ, BTC Hoa Kỳ cần thực hiện phân tích nâng cao về chính sách tỷ giá và kinh tế đối ngoại của các đối tác thương mại lớn thỏa mãn các tiêu chí về thặng dự thương mại song phương với Hoa Kỳ, thặng dư cán cân vãng lai và can thiệp ngoại tệ. Các tiêu chí này được lượng hóa cụ thể như sau: (i) Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Hoa Kỳ ít nhất 20 tỷ USD; (ii) Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP; (iii) Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ, thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng với tổng lượng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong giai đoạn 12 tháng.
Tại Báo cáo tháng 12/2020, theo Đạo luật Cạnh tranh và thương mại quốc tế Omnibus năm 1988, Việt Nam (cùng với Thuỵ Sỹ) đáp ứng 3 tiêu chí và bị BTC Mỹ xác định là thao túng tiền tệ.
Về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước khẳng định việc điều hành tỷ giá những năm qua – trong khuôn khổ chính sách tiền tệ chung - nhằm thực hiện mục tiêu nhất quán là kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng. Thặng dư thương mại song phương với Hoa Kỳ và thặng dư cán cân vãng lai là kết quả của hàng loạt các yếu tố liên quan tới các đặc thù của nền kinh tế Việt Nam.
Việc NHNN mua ngoại tệ can thiệp thời gian qua nhằm đảm bảo hoạt động thông suốt của thị trường ngoại tệ trong bối cảnh nguồn cung ngoại tệ dồi dào, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời củng cố Dự trữ ngoại hối Nhà nước vốn ở mức thấp so với các nước trong khu vực để tăng cường an ninh tài chính tiền tệ quốc gia.
Việt Nam coi trọng mối quan hệ kinh tế-thương mại ổn định và bền vững với Hoa Kỳ. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ phối hợp với các Bộ, ngành hữu quan để trao đổi, làm việc về các vấn đề mà Hoa Kỳ quan tâm trên tinh thần hợp tác, hai bên cùng có lợi, tiến đến quan hệ thương mại hài hòa, công bằng theo Kế hoạch hành động hợp tác giữa hai nước. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách hợp lý, điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với các cân đối vĩ mô, diễn biến thị trường và mục tiêu chính sách tiền tệ, không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng.
Thuật ngữ quốc gia "thao túng tiền tệ" được Bộ Tài chính Mỹ định nghĩa là một quốc gia cố ý điều chỉnh tỷ giá để tác động đến cán cân thanh toán hoặc đạt được lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế.
Theo Đạo luật cạnh tranh và thương mại năm 1988 và Đạo luật thuận lợi hóa và thực thi Thương mại năm 2015, định kỳ bán niên (tháng 4 và tháng 10), Bộ Tài chính Mỹ phải công bố báo cáo về chính sách kinh tế và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Mỹ.
Nếu bất kỳ đối tác thương mại nào có thặng dư thương mại lớn với Mỹ và cán cân vãng lai thặng dư lớn, Mỹ sẽ tiến hành phân tích sâu có đối chiếu với các "ngưỡng" để xem xét quốc gia này có thao túng tiền tệ hay không. Nếu một quốc gia chạm tất cả các "ngưỡng", Mỹ sẽ gán mác thao túng tiền tệ.
Theo thông báo được Bộ Tài chính Mỹ công bố, cơ quan này xác định Việt Nam và Thụy Sĩ là những nước thao túng tiền tệ theo Đạo luật cạnh tranh và thương mại năm 1988.
Bộ Tài chính Mỹ tuyên bố, cơ quan này xác định Việt Nam và Thuỵ Sỹ thao túng tiền tệ dựa trên một loạt bằng chứng cho thấy, trong suốt 4 quý tính đến hết tháng 6/2020, hai nước đã có các biện pháp can thiệp vào thị trường tiền tệ, cố ý điều chỉnh tỷ giá nhằm ngăn chặn điều chỉnh cán cân thanh toán hiệu quả.
"Trong trường hợp của Việt Nam, mục đích là để đạt được lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế", Bộ Thương mại Mỹ nhấn mạnh.
Theo đó, Bộ Tài chính Mỹ cho biết, Washington sẽ bắt đầu tham vấn với Hà Nội và Berne để giải quyết các nguyên nhân dẫn đến mất giá tiền tệ và mất cân đối bên ngoài.
Trong một tuyên bố sau khi báo cáo được công bố, Bộ Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cho biết, động thái trên là bước đi mạnh mẽ để đảm bảo tăng trưởng kinh tế và cơ hội cho người lao động Mỹ. Với sự tôn trọng, Washington sẽ tiếp tục theo dõi Việt Nam và Thụy Sĩ cũng như làm việc để loại bỏ các hành vi tạo lợi thế không công bằng trên thị trường.
Quyết định đưa Việt Nam và Thụy Sĩ vào danh sách "quốc gia thao túng tiền tệ" được đưa ra vào thời điểm có nhiều biến động trên thị trường ngoại hối, vốn đang bị xáo trộn bởi đại dịch Covid-19.
Trước đó vào năm 2019, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thực hiện gắn nhãn "thao túng tiền tệ" cho Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên Washington thực hiện gắn nhãn thao túng tiền tệ cho quốc gia khác một quốc gia khác lần đầu tiên kể từ năm 1994.
Chính quyền ông Trump sau đó đã loại Trung Quốc ra khỏi danh sách "quốc gia thao túng tiền tệ" nhưng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc vẫn nằm trong danh sách các loại tiền tệ mà Bộ Tài chính Mỹ theo dõi.
Ngoài ra, trong tuyên bố đưa ra hôm 16/12, Mỹ đưa thêm Ấn Độ, Thái Lan và Đài Loan (Trung Quốc" và danh sách "theo dõi" liên quan đến các hành vi can thiệp thị trường tiền tệ. 10 quốc gia và vùng lãnh thổ hiện đang trong danh sách giám sát của Bộ Tài chính Mỹ bao gồm: Ấn Độ, Ý, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Đức và Nhật Bản. (Theo TASS/NYT)
