Tìm dư địa tăng
Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings cho rằng, trong những năm gần đây, vốn hóa của ngành ngân hàng Việt Nam đã được cải thiện nhờ khả năng sinh lời tốt và các ngân hàng tích cực tăng vốn đáp ứng yêu cầu của bộ chuẩn mực Basel II. Tuy nhiên, hệ thống ngân hàng Việt Nam vẫn “mỏng” vốn nếu so sánh với các ngân hàng quốc tế, cũng như đặt trong môi trường kinh doanh rủi ro. Đó cũng chính là lý do các nhà băng liên tục đưa ra các kế hoạch tăng vốn “khủng” trong mùa đại hội đồng cổ đông(ĐHĐCĐ) hàng năm.
Cụ thể, MB cho biết sẽ tiếp tục triển khai phương án tăng vốn điều lệ thêm 892,4 tỷ đồng đã được thông qua tại ĐHĐCĐ năm 2021. Trong đó, Ngân hàng sẽ phát hành 70 triệu cổ phiếu riêng lẻ cho Viettel và 19,24 triệu cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động (ESOP), phát hành 755,6 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2022 (tỷ lệ 20%). Qua đó, tăng vốn điều lệ thêm 7.556 tỷ đồng. Thời gian dự kiến phát hành trong năm 2022.
Ngoài ra, ngân hàng này cũng có kế hoạch chào bán 65 triệu cổ phiếu riêng lẻ. Giá thỏa thuận không thấp hơn giá trị sổ sách theo báo cáo tài chính được kiểm toán tại thời điểm gần nhất. Thời gian thực hiện trong năm 2022 và 2023.
Năm 2022, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng không chia cổ tức bằng tiền mặt, tiết giảm chi phí để giảm lãi suất và hỗ trợ khách hàng (Chỉ thị số 01/CT-NHNN). Các ngân hàng cũng “chuộng” phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu giúp tăng vốn, nâng cao tỷ lệ an toàn vốn, tăng tín dụng. SHB, ACB, MSB, VIB cũng tăng vốn từ 25 - 35% thông qua việc chia cổ tức và thưởng cổ phiếu. Sau khi thực hiện thành công, vốn điều lệ ACB sẽ nâng lên hơn 33.700 tỷ đồng, của MSB lên trên 20.000 tỷ đồng, của VIB nâng lên 21.000 tỷ đồng.
Năm 2022, SeABank sẽ thực hiện tăng vốn điều lệ từ 16.598 tỷ đồng lên 22.690 tỷ đồng thông qua việc phát hành cổ phiếu để trả cổ tức và tăng vốn từ nguồn vốn chủ sở hữu, phát hành cổ phiếu ESOP và phát hành cổ phiếu riêng lẻ.
ABBank cũng vừa hoàn tất việc phát hành hơn 114 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu và 11,4 triệu cổ phiếu ESOP, đồng thời tiếp tục triển khai chia cổ phiếu thưởng tỷ lệ 35% (tính trên số vốn điều lệ mới) từ nguồn vốn chủ sở hữu, nâng tổng vốn điều lệ lên gần 10.000 tỷ đồng.
Với các ngân hàng có gốc quốc doanh, sau khi hoàn thành phát hành hơn 1,02 tỷ cổ phiếu để trả cổ tức với tỷ lệ 27,6%, nâng vốn lên hơn 47.300 tỷ đồng đầu năm 2022, Vietcombank tiếp tục trình phương tăng vốn điều lệ tại kỳ ĐHĐCĐ năm nay.
BIDV cũng vừa hoàn thành trả cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 25,7%, nâng vốn điều lệ lên 50.585 tỷ đồng, đồng thời có kế hoạch phát hành thêm 341,5 triệu cổ phần mới, tương đương 8,5% vốn điều lệ qua chào bán ra công chúng hoặc chào bán riêng lẻ, nhưng chưa thực hiện…
Vốn vẫn còn “mỏng”
NHNN cho biết, vốn điều lệ của toàn hệ thống đã tăng tới 24,2%, từ 576.300 tỷ đồng cuối năm 2018 lên 715.600 tỷ đồng vào cuối tháng 9/2021. Trong đó, vốn điều lệ của nhóm ngân hàng thương mại tư nhân tăng trưởng mạnh nhất, với mức tăng 30,4%, trong khi nhóm ngân hàng có vốn nhà nước chi phối tăng trưởng 14,7%. Còn theo định lượng của Fitch Ratings, trong 3 năm qua, mức vốn cần bổ sung của hệ thống ngân hàng Việt đã giảm một nửa (từ cần gần 20 tỷ USD, tương đương 9% GDP, hiện chỉ còn cần bổ sung khoảng 10,7 tỷ USD, tương đương 2,9% GDP), đã cho thấy những nỗ lực lớn của cả hệ thống.
Đáng chú ý, tổ chức này ước tính, nếu các ngân hàng chưa tuân thủ Basel II chỉ cần huy động thêm 0,6 tỷ USD vốn mới để đáp ứng yêu cầu tỷ lệ CAR tối thiểu của Basel II là 8% trước thời hạn thực hiện vào tháng 1/2023. Như vậy, có thể hiểu, con số dự kiến vốn bổ sung 10,7 tỷ USD tương đương tiệm cận tiêu chuẩn Basel III.
Tính tới thời điểm hiện tại, đã có khoảng 13 ngân hàng công bố hoàn thành cả 3 trụ cột Basel II, đặc biệt một số thành viên đã bắt đầu triển khai áp dụng các chuẩn mực cao hơn là Basel III và IFRS9. Do đó, để hoàn thành mục tiêu, các ngân hàng bắt buộc phải tăng vốn.
Theo các chuyên gia, tăng vốn là áp lực với bất kỳ ngân hàng nào, nhưng dư địa để tăng vốn nhằm cải thiện hệ số CAR lại khác nhau ở các ngân hàng, đặc biệt là giữa ngân hàng thương mại cổ phần và ngân hàng quốc doanh.
Theo ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Agribank, việc bổ sung vốn điều lệ là hết sức cần thiết để Agribank có thể duy trì được tăng trưởng tín dụng, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.
“Hiện nay, có ngân hàng thương mại cổ phần quy mô tín dụng bằng 1/4 nhưng vốn điều lệ đã cao hơn Agribank. Trong khi theo quy định, tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi (LDR) là 85%, với quy mô huy động vốn Agribank hiện nay, phải duy trì trên 230.000 tỷ đồng không được cho vay", ông Ấn nói.
Tính tới thời điểm hiện tại, đã có khoảng 13 ngân hàng công bố hoàn thành cả 3 trụ cột Basel II, đặc biệt một số thành viên đã bắt đầu triển khai áp dụng các chuẩn mực cao hơn là Basel III và IFRS9. Do đó, để hoàn thành mục tiêu, các ngân hàng bắt buộc phải tăng vốn.
Còn theo ông Phan Đức Tú, Chủ tịch HĐQT BIDV, tăng năng lực tài chính là điều kiện tiên quyết đối với các tổ chức tín dụng để đáp ứng được các chỉ số an toàn và phát triển tín dụng phục vụ nền kinh tế. Áp lực tăng vốn khi tiếp tục thực hiện Basel II nâng cao, Basel III và đặc biệt trong giai đoạn 2022 - 2023, khi Chính phủ thực hiện chương trình phục hồi kinh tế, đòi hỏi duy trì mức tăng trưởng tín dụng cao.
Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cũng nhận định rằng, những số liệu chung có thể “che lấp” đi nguy cơ dễ bị tổn thương của một số ngân hàng thương mại, trong đó có những ngân hàng có tỷ lệ an toàn vốn thấp. Trong khi đó, dự báo của một số chuyên gia, tỷ lệ nợ xấu nội bảng khoảng 2,3 - 2,5% năm 2022, nợ xấu gộp có thể tăng cao tới 7,1 - 7,7%, đặc biệt là nửa cuối năm 2022 khi các quy định về cơ cấu lại thời hạn trả nợ theo Thông tư 14/2021/TT-NHNN hết hiệu lực. Chính vì thế, các ngân hàng đang tích cực đẩy mạnh tăng vốn để khắc phục những rủi ro, thêm sức bật cho giai đoạn phát triển mới, khi nền kinh tế tiến tới phục hồi sau đại dịch.
Vì thế, TS. Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế - tài chính đánh giá, cuộc đua tăng vốn điều lệ của ngân hàng sẽ chưa dừng lại, thậm chí có thể diễn ra mạnh mẽ hơn trong năm 2022. Tốc độ tăng trưởng tín dụng gia tăng, thì tốc độ tăng trưởng vốn chủ sở hữu cũng phải tương ứng để giúp các ngân hàng có bộ đệm vốn lớn hơn, vừa duy trì đà tăng trưởng hiện tại, vừa đáp ứng biên độ an toàn vốn lớn hơn ở giai đoạn tới.
Ông Phạm Thanh Hà, Phó Thống đốc NHNN cho biết, việc tăng vốn giúp các ngân hàng nâng cao năng lực tài chính và có thêm nguồn lực để hỗ trợ nền kinh tế.
Áp lực sinh lời
Các chuyên gia phân tích của Chứng khoán Agribank (Agriseco) cho rằng, việc tăng vốn thông qua phát hành riêng lẻ hoặc phát hành cho cổ đông hiện hữu thông thường sẽ tạo ra những biến động lên giá cổ phiếu khi các thông tin cụ thể được nhà băng công bố. Tuy nhiên, nó cũng giúp các ngân hàng gia tăng vốn chủ sở hữu, cải thiện hệ số CAR và tăng trưởng kinh doanh trong trung, dài hạn. Đặc biệt, bộ đệm vốn dày sẽ giúp các ngân hàng có lợi thế trong việc được NHNN xem xét cấp room tín dụng để mở rộng cho vay, gia tăng nguồn lực đầu tư phát triển công nghệ, đảm bảo sớm hoàn thành tiêu chuẩn của Basel II, cũng như tiến đến Basel III.
Tuy nhiên, việc sử dụng đồng vốn tăng thêm hiệu quả cũng là bài toán được các nhà băng tính toán, nhất là trước bối cảnh còn khó khăn.
Ông Phan Đức Tú cho hay, BIDV dự kiến vốn điều lệ tăng thêm được dùng để đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ, phát triển sản phẩm dịch vụ mới, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tăng tỷ lệ thu nhập ngoài lãi, nâng quản trị rủi ro... Bên cạnh đó, BIDV sẽ tập trung cơ cấu danh mục tín dụng, bán lẻ...
Còn theo lãnh đạo MB, trong tổng số vốn điều lệ dự kiến tăng thêm hơn 9.099 tỷ đồng, Ngân hàng dự kiến sử dụng 5.811 tỷ đồng để đầu tư hệ thống, giải pháp công nghệ thông tin, đầu tư trụ sở tại TP.HCM... 3.288 tỷ đồng còn lại dự kiến bổ sung vốn đầu tư kinh doanh khác (bao gồm bổ sung vốn cho các hoạt động kinh doanh, mô hình kinh doanh mới). Năm 2022, MB dự kiến tổng tài sản tăng 15% lên 700.000 tỷ đồng. Vốn điều lệ tăng 24% lên 46.882 tỷ đồng. Dư nợ tín dụng tăng khoảng 16% lên 472.600 tỷ đồng.
Với ABBank, ông Đào Mạnh Kháng, Chủ tịch HĐQT cho biết, số tiền dự kiến thu được hơn 1.142 tỷ đồng từ đợt chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu và ESOP trước hết và chủ yếu được sử dụng để đảm bảo, nâng cao các chỉ số an toàn vốn, bổ sung quy mô vốn hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng năng lực cạnh tranh của ABBank.
