Rõ hướng xử lý
Đã có những quyết sách quan trọng có thể thay đổi “số phận” của tuyến tránh TP. Bảo Lộc, theo chỉ đạo mới nhất của Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình tại Thông báo số 534/TB-VPCP tại cuộc họp về phương án xử lý hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc thuộc Dự án BT Đầu tư xây dựng công trình khôi phục, cải tạo Quốc lộ 20 đoạn Km0 - Km 123+105,17 trên địa phận 2 tỉnh Đồng Nai và Lâm Đồng (Dự án Quốc lộ 20).
Tại Thông báo số 534, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho rằng, việc sớm giải quyết các vướng mắc liên quan đến hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc thuộc Dự án Quốc lộ 20 là cần thiết, nhằm phát huy hiệu quả toàn tuyến, tránh tình trạng công trình dở dang, xuống cấp, gây ảnh hưởng đến an toàn giao thông, lãng phí nguồn lực của Nhà nước.
Theo đó, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình chấp thuận dừng đầu tư hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc theo hình thức BT và tổ chức lập dự án mới đối với các hạng mục còn lại của tuyến tránh TP. Bảo Lộc để đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, như đề xuất của Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) và ý kiến thống nhất của các bộ, UBND tỉnh Lâm Đồng tại cuộc họp. Bộ GTVT chịu trách nhiệm toàn diện về các nội dung, báo cáo đề xuất, bảo đảm đúng quy định.
Bộ GTVT được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan rà soát các quy định của pháp luật để hoàn thiện các thủ tục liên quan theo quy định, tránh xảy ra khiếu kiện; có trách nhiệm cân đối bố trí vốn cho Dự án Quốc lộ 20 để thanh toán đầy đủ và đúng hạn các kỳ hạn nợ đến hạn, không làm ảnh hưởng đến hệ số tín nhiệm quốc gia của Việt Nam và uy tín của Chính phủ.
UBND tỉnh Lâm Đồng căn cứ quy định của Luật Giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn thi hành sau khi có hiệu lực để đầu tư hoàn thiện đối với các hạng mục còn lại của tuyến tránh TP. Bảo Lộc theo đúng quy định, bảo đảm hoàn thành trong năm 2025.
“Bộ GTVT phối hợp với UBND tỉnh Lâm Đồng để hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định. UBND tỉnh Lâm Đồng có trách nhiệm rà soát, cân đối vốn thực hiện các hạng mục còn lại của tuyến tránh TP. Bảo Lộc theo đúng quy định pháp luật”, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình chỉ đạo.
Tuyến tránh TP. Bảo Lộc có “số phận” khá hẩm hiu này vốn là hạng mục phát sinh của Dự án Quốc lộ 20, đoạn Km0 - Km123+105,17 nhằm giảm tải cho Quốc lộ 20 chạy qua trung tâm TP. Bảo Lộc.
Trước đó, trên cơ sở được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương triển khai đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, Bộ GTVT đã phê duyệt Dự án Quốc lộ 20, đoạn Km0 - Km123+105,17 vào tháng 8/2013, ký hợp đồng với nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án theo quy định pháp luật vào ngày 16/1/2014.
Theo Hợp đồng gốc số 12/HĐ.BT.BGTVT, tổng mức đầu tư của Dự án Quốc lộ 20 là 5.264,634 tỷ đồng, trong đó vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư là 601,463 tỷ đồng và vốn vay nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh là 250 triệu USD với bảo hiểm hợp đồng vay từ Tổ chức Bảo lãnh đầu tư đa phương (MIGA), thuộc Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB).
Tổng giá trị thanh toán của Dự án Quốc lộ 20 được tạm xác định là 8.795,380 tỷ đồng, không tính hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT).
Dự án Quốc lộ 20 đã hoàn thành công tác xây dựng, thông xe vào ngày 28/4/2015 và bàn giao khai thác, đưa vào sử dụng từ tháng 9/2015.
Để phát huy hiệu quả đầu tư Dự án, trên cơ sở đề nghị của địa phương và nhà đầu tư, sau khi cân đối nguồn vốn còn lại của Dự án, Bộ GTVT đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương bổ sung đầu tư hạng mục nút giao Dầu Giây và tuyến tránh TP. Bảo Lộc vào Dự án Quốc lộ 20.
Thực hiện chủ trương được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, Bộ GTVT đã phê duyệt điều chỉnh Dự án, đàm phán, ký phụ lục hợp đồng với nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án vào tháng 3/2018 theo đúng quy định pháp luật.
Theo đó, tổng mức đầu tư của Dự án được điều chỉnh là 5.160,852 tỷ đồng, bao gồm chi phí xây dựng nút giao Dầu Giây khoảng 324 tỷ đồng và tuyến tránh TP. Bảo Lộc khoảng 806 tỷ đồng. Tổng giá trị thanh toán bao gồm cả các khoản lãi vay, phí, chi phí khác… tạm xác định là 9.456,356 tỷ đồng, có tính hoàn thuế VAT là 361,869 tỷ đồng trong phương án tài chính Dự án theo ý kiến kết luận của Thanh tra Chính phủ.
Trên thực tế, nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án đã triển khai xây dựng 2 hạng mục bổ sung từ tháng 2/2017, trong đó đã hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác nút giao Dầu Giây ngày 20/6/2022. Đối với hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc, đến thời điểm tháng 10/2020 khi phải tạm dừng thi công, khối lượng thi công đã đạt 70%.
Tránh ảnh hưởng hệ số tín nhiệm quốc gia
Trong công văn gửi Chính phủ vào tháng 6/2024, Bộ GTVT đã báo cáo khá cụ thể nguyên nhân dẫn đến việc hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc không thể hoàn thành, lay lắt suốt 4 năm qua.
Cụ thể, kinh phí giải phóng mặt bằng do địa phương phê duyệt tăng khoảng 61,5 tỷ đồng. Theo phương án tài chính của Dự án, năm 2018, Dự án được bổ sung nguồn hoàn thuế VAT để trả nợ khoản vay nước ngoài, tuy nhiên, theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, thì Dự án không được hoàn thuế VAT khoảng 361,869 tỷ đồng, nên thiếu hụt kinh phí.
Bên cạnh đó, năm 2018, ngân sách nhà nước chưa kịp bố trí vốn để trả nợ vay nước ngoài, nên nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án đã sử dụng nguồn vốn của Dự án để trả nợ trước. Trong khi đó, UBND tỉnh Lâm Đồng lại không thể bố trí vốn còn thiếu từ ngân sách của địa phương theo cam kết để thực hiện hoàn thành toàn bộ hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc, do vướng Luật Ngân sách nhà nước tại thời điểm thi công.
Theo ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ GTVT, do nguồn vốn sử dụng cho đầu tư xây dựng và giải phóng mặt bằng bị thiếu hụt so với phương án tài chính đã duyệt, nên tuyến tránh TP. Bảo Lộc chưa hoàn thành và tạm dừng thi công tại điểm dừng kỹ thuật, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông, sụt trượt do bão lũ.
Đặc biệt, do chi phí giải phóng mặt bằng chưa được thanh toán, hoàn thành chi trả cho người dân, nên MIGA đã có một số ý kiến về các vấn đề môi trường và xã hội liên quan đến Dự án, đồng thời cảnh báo việc không hoàn thành có thể dẫn tới đánh giá vi phạm cam kết, tác động tới tài chính khoản vay và tác động tới xếp hạng tín nhiệm quốc gia.
Tại Công văn số 12041/BGTVT-CĐCTVN gửi lãnh đạo Chính phủ vào đầu tháng 11/2024, Bộ GTVT tái khẳng định, dừng đầu tư hạng mục tuyến tránh TP. Bảo Lộc theo hình thức hợp đồng BT và lập dự án mới đối với các hạng mục còn lại của tuyến tránh TP. Bảo Lộc để thực hiện đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công là phương án tối ưu để sớm hoàn thiện, đưa công trình vào khai thác.
Trong khi chờ tổ chức lập dự án mới, Bộ GTVT chỉ đạo đơn vị thuộc Bộ phối hợp với các bên liên quan thực hiện quản lý, bảo trì đoạn tuyến; đồng thời rà soát, bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn của Bộ GTVT và các nguồn vốn hợp pháp khác (dự kiến khoảng 352,12 tỷ đồng) để thực hiện.
Bộ GTVT cho biết, phương án xử lý đã được UBND tỉnh Lâm Đồng, nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án thống nhất thực hiện. Bên cho vay cũng đã có thư (đề ngày 5/4/2024) thống nhất về nguyên tắc phương án xử lý do Bộ GTVT đề xuất; các bộ liên quan cơ bản đều thống nhất với phương án xử lý dứt điểm các tồn tại, vướng mắc, tiếp tục triển khai đầu tư hoàn thành tuyến tránh TP. Bảo Lộc nhằm bảo đảm an toàn giao thông.
“Trên cơ sở kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã được giao, Bộ GTVT chịu trách nhiệm rà soát chi tiết nhu cầu sử dụng vốn của một số dự án, ngoài cân đối vốn thực hiện nghĩa vụ trả nợ nước ngoài đúng kỳ hạn của Dự án, không làm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ số tín nhiệm quốc gia của Việt Nam và uy tín của Chính phủ”, lãnh đạo Bộ GTVT nhấn mạnh.
Tính đến tháng 7/2020, tuyến tránh TP. Bảo Lộc đã hoàn thành 15,48/15,58 km nền đường, riêng nút giao Quốc lộ 55 thi công chưa hoàn thiện; hoàn thành cơ bản 3/3 cầu, cầu Nausri, Minh Rồng 2 và Âu Cơ đã thi công đến mặt cầu, lan can, chưa hoàn thiện khe co giãn, mặt bê tông nhựa trên cầu… gia cố tứ nón chưa hoàn thiện; móng cấp phối đá dăm, gia cố xi măng hoàn thành 15/15,58 km (nghiệm thu 12,15 km)... Ban Quản lý dự án 7, doanh nghiệp dự án và địa phương đang tiếp tục xử lý đoạn tuyến bị sụt, lún do mưa bão gây ra.