Lên 3, sàn phái sinh có gì mới?

Thị trường chứng khoán phái sinh sau 2 năm hoạt động tạo dựng được “vốn liếng” gì, thưa ông?

Việc đưa thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh đi vào hoạt động là chủ trương, định hướng đúng, phù hợp với xu thế phát triển của TTCK Việt Nam.

Hoạt động của thị trường diễn ra an toàn, hiệu quả và thông suốt. Các phân hệ của hạ tầng công nghệ phục vụ thị trường, bao gồm hệ thống giao dịch, hệ thống bù trừ và thanh toán thị trường, hệ thống công bố thông tin vận hành thông suốt, ổn định và an toàn. Hoạt động giao dịch và trao đổi dữ liệu trên hệ thống giữa HNX, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) với các thành viên thị trường thực hiện ổn định, chính xác. Hoạt động giám sát, báo cáo được thực hiện hàng ngày, thông tin thị trường hiển thị đầy đủ trên website của HNX và VSD đảm bảo chính xác, kịp thời, đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Giao dịch trên thị trường diễn ra sôi động, thị trường phái sinh đã có bước tăng trưởng tốt và ổn định. 7 tháng đầu năm 2019, khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30 bình quân/phiên đạt xấp xỉ 100.000 hợp đồng, tăng gần 10 lần so với năm 2017 (10.900 hợp đồng/phiên). Nếu so sánh với giao dịch của sản phẩm tương tự là hợp đồng tương lai trên chỉ số SET50 trên thị trường phái sinh Thái Lan (vốn là thị trường phát triển trong khu vực với 13 năm tuổi), thì mức giao dịch này tương đương khoảng 70%.

Khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Khối lượng hợp đồng mở (OI) tăng 2,7 lần từ 8.077 hợp đồng cuối năm 2017 lên 20.494 hợp đồng ngày 31/7/2019. Phiên giao dịch ngày 23/5/2019, khối lượng OI ghi nhận mức kỷ lục kể từ thời điểm ra mắt thị trường ngày 10/8/2017, đạt 39.854 hợp đồng, gấp gần 5 lần so với cuối năm 2017.

 Sự tăng trưởng mạnh của TTCK phái sinh đã thu hút sự quan tâm của các tổ chức nước ngoài. Trong đó, quỹ đầu tư mô phỏng chỉ số VN30 thu hút nhiều dòng vốn nước ngoài. Đáng chú ý, Sở Giao dịch chứng khoán Singapore đã kết nối và thể hiện mong muốn hợp tác trong phát triển sản phẩm phái sinh trên cổ phiếu Việt Nam niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán Singapore để phục vụ nhu cầu đầu tư và phòng vệ rủi ro của các nhà đầu tư nước ngoài.

Khối lượng mở (OI) hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Với nguyên tắc phát triển sản phẩm từ thấp đến cao, ngày 4/7/2019, HNX khai trương sản phẩm phái sinh thứ hai là hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư và phòng vệ rủi ro của các nhà đầu tư, cũng như sự phát triển thị trường trái phiếu chính phủ. Sản phẩm mới được triển khai căn cứ vào nhu cầu của thị trường, quy mô và độ sâu của thị trường trái phiếu chính phủ, cũng như trên cơ sở đánh giá, rút kinh nghiệm từ sản phẩm phái sinh đầu tiên là hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Sau 1 tháng ra mắt, đã có hơn 100 hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ được giao dịch (giá trị danh nghĩa 1 hợp đồng là 1 tỷ đồng).

Theo ông, sản phẩm phái sinh đã phát huy vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro cho chứng khoán cơ sở hay chưa?

Sau 2 năm triển khai, TTCK phái sinh đã thu hút được sự quan tâm của nhà đầu tư và được các nhà đầu tư đón nhận rất tích cực. Đến cuối tháng 7/2019, đã có 78.445 tài khoản giao dịch phái sinh được mở. TTCK phái sinh đã chứng tỏ vai trò phòng vệ rủi ro hiệu quả, có tác dụng ổn định tâm lý nhà đầu tư, đặc biệt khi thị trường cơ sở biến động mạnh, là một công cụ phòng ngừa rủi ro đối với danh mục chứng khoán cơ sở.

Ông Nguyễn Thành Long.

Cụ thể, từ khi có TTCK phái sinh, TTCK Việt Nam không còn những phiên trắng bên mua khi nhà đầu tư bán tháo trước những sự kiện gây tác động mạnh đến thị trường như trước. Trái lại, ngay cả khi thị trường sụt giảm mạnh, nhà đầu tư vẫn có thể tìm kiếm lợi nhuận trên TTCK phái sinh. Điều này phù hợp với quy luật khách quan và tự nhiên của TTCK phái sinh quốc tế.

Thực tế 2 năm qua cho thấy, thanh khoản của TTCK phái sinh Việt Nam thường tăng cao trong các giai đoạn thị trường cơ sở có biến động mạnh. TTCK phái sinh chính là giải pháp hữu hiệu để giữ chân nhà đầu tư, tránh tình trạng họ tháo chạy khỏi TTCK khi thị trường cơ sở sụt giảm. Điều này sẽ làm giảm áp lực bán ra trên thị trường cơ sở, giảm quy mô và mức độ sụt giảm trên thị trường.

Chẳng hạn, trong tháng 5 và tháng 6/2019, khi trên thị trường cơ sở giảm điểm do tâm lý lo ngại của nhà đầu tư liên quan tới cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, giao dịch trên TTCK phái sinh sôi động hơn. Đặc biệt, khối lượng hợp đồng mở toàn thị trường tăng 54,3%, đạt 32.823 hợp đồng vào cuối tháng 5 (phiên 23/5 có khối lượng hợp đồng mở đạt kỷ lục, 39.854 hợp đồng).

HNX đang triển khai giải pháp mới nào để TTCK phái sinh vào tuổi lên 3 phát triển chuyên nghiệp, lành mạnh hơn?

Đến nay, thị trường phái sinh đã có hai sản phẩm là hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 và hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm. HNX kỳ vọng, sản phẩm hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ mới ra mắt vào đầu tháng 7 vừa qua sẽ phần nào đáp ứng được nhu cầu đa dạng công cụ đầu tư của nhà đầu tư, đồng thời là một sự thử nghiệm nhằm củng cố hiệu quả hoạt động của các hệ thống, cơ chế và cơ sở hạ tầng trên thị trường.

Việc HNX phối hợp các cơ quan quản lý để phát triển các sản phẩm mới cho thị trường phái sinh không nằm ngoài lộ trình phát triển sản phẩm phái sinh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cho ra đời sản phẩm hợp đồng tương lai tiếp theo là điều tất yếu để đảm bảo sự đa dạng về sản phẩm trên thị trường cho nhà đầu tư.

Trên cơ sở đó, năm 2019 cũng là năm HNX tiếp tục phát triển TTCK phái sinh theo lộ trình phát triển sản phẩm đã trình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Cụ thể, bên cạnh hợp đồng tương lai dựa trên bộ chỉ số nhỏ VN30, HNX tiếp tục nghiên cứu xây dựng hợp đồng tương lai trên chỉ số VNX200 - bộ chỉ số lớn hơn, có tính đại diện cao hơn, ít khả năng biến động phi thị trường hơn, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đồng thời, HNX dự kiến tiếp tục nghiên cứu các sản phẩm phái sinh mới là hợp đồng quyền chọn trên chỉ số cổ phiếu, hợp đồng tương lai trên cổ phiếu đơn lẻ (SSF), hợp đồng quyền chọn trên cổ phiếu đơn lẻ (SSO). Năm 2019 và 2020 được HNX xác định là năm nghiên cứu và phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng khung pháp lý cho các sản phẩm mới để chuẩn bị cho việc ra mắt các sản phẩm mới, có thể áp dụng từ sau năm 2020 nhằm đa dạng hóa các sản phẩm trên thị trường, đáp ứng nhu cầu của người đầu tư và theo đúng chủ trương, định hướng của Chính phủ.

Bên cạnh việc phát triển các sản phẩm phái sinh, HNX sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý thị trường và các tổ chức vận hành thị trường có liên quan để không ngừng cải thiện hoạt động giám sát trên thị trường; duy trì hệ thống giao dịch hiệu quả, thông suốt; duy trì kết nối với các thành viên thị trường và nhà đầu tư để kịp thời đáp ứng các nhu cầu phát sinh trên thị trường.

Hữu Hòe