Hàng loạt cơn bão lớn trong 2 năm qua gây nhiều thiệt hại
Nâng cao nhận thức về rủi ro thiên tai
Theo thống kê sơ bộ từ các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, thiệt hại do 2 cơn bão vừa qua chủ yếu tập trung ở 2 nghiệp vụ chính là bảo hiểm tài sản - kỹ thuật và bảo hiểm xe cơ giới. Tại một số doanh nghiệp lớn, số vụ tổn thất tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng bảo hiểm tài sản, nhiều vụ tổn thất có giá trị lên đến hàng trăm tỷ đồng do nhà xưởng, kho hàng và máy móc bị ngập sâu, hư hỏng toàn bộ. Trong khi đó, ở mảng xe cơ giới, hàng nghìn phương tiện bị nước lũ cuốn trôi hoặc ngập nước, khiến chi phí bồi thường tăng mạnh trong thời gian ngắn.
Không chỉ thiệt hại vật chất, công tác giám định và xử lý hồ sơ bồi thường cũng gặp nhiều khó khăn. Nhiều khu vực bị chia cắt do ngập sâu, gây chậm trễ trong việc tiếp cận hiện trường và thu thập chứng cứ tổn thất…
Ông Trịnh Anh Tuấn - Tổng giám đốc Hanoi Re (PRE) cho biết, bão Yagi (tháng 9/2024) là một sự kiện mang tính bước ngoặt khi ước tính thiệt hại khoảng 81.500 tỷ đồng (tương đương 3,3 tỷ USD), cùng với tổn thất lớn về người. Sự kiện này đã góp phần nâng cao nhận thức chung về rủi ro thiên tai và tiêu chuẩn chọn lọc của các nhà tái bảo hiểm.
Đến cuối tháng 9 - đầu tháng 10/2025, bão Bualoi gây lũ lụt nghiêm trọng tại các tỉnh Bắc Trung Bộ, với thống kê ban đầu của Chính phủ cho thấy thiệt hại tài sản trên 8.000 tỷ đồng (tương đương 303 triệu USD). Dù các khu công nghiệp tại đây phần lớn không bị ảnh hưởng nặng, nhưng nhà ở dân cư và hạ tầng công cộng chịu thiệt hại đáng kể.
Ngay sau đó, bão Matmo tiếp tục gây ngập lụt trên diện rộng tại miền Bắc, làm hàng nghìn ngôi nhà hư hại. Lượng mưa lớn của cơn bão này cũng làm gia tăng tổng thiệt hại ở 2 mảng nghiệp vụ xe cơ giới và tài sản. Đặc biệt, đợt mưa kỷ lục cuối tháng 10/2025 đã gây ngập lụt nghiêm trọng tại miền Trung, trong đó có Huế và Hội An, làm gián đoạn giao thông, du lịch và sản xuất kinh doanh, một lần nữa nhấn mạnh mức độ rủi ro ngày càng cao từ các hiện tượng khí tượng, thủy văn cực đoan.
Theo ông Tuấn, mặc dù các thiệt hại tài sản được bảo hiểm từ các sự kiện gần đây không ở quy mô lớn như bão Yagi nhưng vẫn đáng kể và phân tán rộng hơn. Đáng chú ý, bồi thường xe cơ giới do ngập nước đã tăng mạnh.
“Chúng tôi dự báo điều này sẽ thúc đẩy nhu cầu về các chương trình tái bảo hiểm bảo vệ danh mục (như motor aggregate/stop loss, quota share) khi doanh nghiệp bảo hiểm tìm cách ổn định lợi nhuận trong mùa mưa bão”, ông Tuấn nói.
Đối mặt nhiều thách thức
Khi biến đổi khí hậu khiến dữ liệu lịch sử không còn phù hợp, công tác định phí, thu xếp tái bảo hiểm và đầu tư công nghệ trở thành yếu tố then chốt quyết định sức cạnh tranh và khả năng tồn tại của toàn ngành.
Sau những tổn thất nặng nề mùa bão lũ, câu chuyện tái bảo hiểm trở thành tâm điểm chú ý của toàn ngành. Trong những năm gần đây, chi phí tái bảo hiểm toàn cầu liên tục tăng do tần suất thiên tai cực đoan gia tăng, đặc biệt tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Các nhà tái bảo hiểm lớn như Munich Re hay Swiss Re đều thắt chặt điều kiện điều khoản hợp đồng, nâng mức khấu trừ và điều chỉnh phí đối với những thị trường được đánh giá có rủi ro khí hậu cao, trong đó có Việt Nam.
Một thách thức lớn khác là khả năng đánh giá và định giá rủi ro thiên tai của doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam còn hạn chế. Phần lớn mô hình dự báo, bản đồ rủi ro hoặc dữ liệu tổn thất lịch sử chưa được cập nhật đầy đủ. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khó lường, việc dựa vào dữ liệu cũ tiềm ẩn nhiều rủi ro về định phí, dễ dẫn tới thua lỗ hoặc mất cân đối khi tổn thất thực tế vượt xa ước tính.
Tại Hội nghị Tái bảo hiểm quốc tế Singapore (SIRC) lần thứ 21, sự kiện uy tín hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong lĩnh vực bảo hiểm và tái bảo hiểm, diễn ra tuần qua, vấn đề rủi ro thiên tai gia tăng được đặc biệt quan tâm.
Đại diện Bảo hiểm PVI - doanh nghiệp ghi nhận tốc độ tăng trưởng mảng tái bảo hiểm gấp đôi so với cùng kỳ năm trước cho biết, mô hình “Risk Partner” (đối tác quản trị rủi ro) đã giúp Công ty chuyển mình từ vai trò nhà cung cấp sản phẩm bảo hiểm sang đối tác chiến lược đồng hành cùng khách hàng trong toàn bộ vòng đời rủi ro. Cách tiếp cận này được đánh giá là một trong những yếu tố giúp Bảo hiểm PVI tạo dấu ấn nổi bật tại Giải thưởng Ngành bảo hiểm châu Á (Asia Insurance Industry Awards - AIIA) lần thứ 29, khi được vinh danh trong Top 3 “Công ty bảo hiểm phi nhân thọ của năm”.
Dù chịu tác động nặng nề từ thiên tai, nhưng theo giới chuyên gia, đây cũng là cơ hội để ngành bảo hiểm Việt Nam tái cấu trúc lại mô hình kinh doanh, hướng tới phát triển bền vững hơn. Khi biến đổi khí hậu trở thành “trạng thái bình thường mới”, khả năng thích ứng, năng lực phân tích dữ liệu và mức độ đầu tư vào công nghệ sẽ là thước đo cho sức mạnh cạnh tranh của từng nhà bảo hiểm.
Chia sẻ về mùa tái tục sắp tới, ông Trịnh Anh Tuấn - Tổng giám đốc Hanoi Re cho hay, đối với nghiệp vụ tài sản, đặc biệt là các chương trình bảo hiểm có bao gồm rủi ro thiên tai, thị trường đang ghi nhận xu hướng giá giảm nhẹ đối với các chương trình hoạt động hiệu quả, lịch sử tổn thất tốt do mức độ cạnh tranh gia tăng. Một số phân tích cho thấy, mức điều chỉnh giá theo rủi ro (risk-adjusted) có thể giữ nguyên hoặc giảm khoảng 10-15% đối với các hợp đồng không có tổn thất, trong khi các hợp đồng có tổn thất hoặc thuộc nhóm rủi ro cao vẫn sẽ duy trì mức giá được kiểm soát chặt chẽ.
Với mức giữ lại, người mua đang tìm kiếm sự “nới lỏng” nhất định, đồng thời có nhiều tranh luận quanh việc điều chỉnh mức tự chịu của doanh nghiệp (attachment points) và khả năng tái lập cơ chế bảo vệ tổng hợp/tần suất (aggregate hoặc frequency protections).
“Trên thực tế, chúng tôi dự đoán phần lớn các chương trình sẽ duy trì ổn định và sử dụng các giải pháp tái bảo hiểm cấu trúc (structured solutions) để quản lý biến động lợi nhuận. Về điều khoản và cấu trúc hợp đồng, cơ bản chúng tôi nhận thấy không có nhiều thay đổi lớn so với mùa tái tục 2023/2024, chỉ có những điều chỉnh chọn lọc và tinh gọn”, ông Tuấn nói.
Dẫu vậy, đại diện Hanoi Re cũng nhấn mạnh, các rủi ro thứ cấp (như lũ lụt, dông lốc, bão nhiệt đới…) ngày càng gia tăng cả về tần suất và mức độ nghiêm trọng, đặt ra thách thức lớn trong định giá phí tái bảo hiểm hợp lý và quản lý tích lũy rủi ro.
Bên cạnh đó, việc thay đổi quy định và yêu cầu tuân thủ đang đòi hỏi doanh nghiệp phải phân bổ vốn hiệu quả hơn, trích lập dự phòng kỹ thuật chính xác hơn và nâng cao kỷ luật trong báo cáo tài chính. Chất lượng và tính minh bạch của dữ liệu còn chưa đồng đều giữa các phân khúc thị trường, làm hạn chế độ chính xác trong định phí và mô hình hóa rủi ro.
Ngoài ra, việc cạnh tranh trên thị trường bảo hiểm ngày càng gay gắt, trong khi các nhà tái bảo hiểm toàn cầu chọn lọc hơn và tập trung vào hiệu quả lợi nhuận thì tốc độ phản hồi, kỷ luật nghiệp vụ và hiểu biết sâu về thị trường nội địa trở thành yếu tố khác biệt then chốt của Hanoi Re nhằm duy trì vị thế và năng lực cạnh tranh.
Có thể thấy, con số tổn thất hàng nghìn tỷ đồng do bão lũ liên tiếp trong 2 năm qua là “phép thử” trong việc định giá và quản trị rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam. Khi biến đổi khí hậu khiến dữ liệu lịch sử không còn phù hợp và các hiện tượng thiên tai cực đoan trở thành “trạng thái bình thường mới”, công tác định phí, thu xếp tái bảo hiểm và đầu tư công nghệ trở thành yếu tố then chốt quyết định sức cạnh tranh và khả năng tồn tại của toàn ngành.
