Ở tuổi 30, Minh - nhân viên văn phòng đang sinh sống tại phường Dĩ An, TP.HCM bắt đầu tính đến chuyện “xuống tiền” cho tài sản đầu tiên của mình là một căn hộ 2 phòng ngủ thuộc dự án ở đường ĐT743. Giá căn hộ này sau VAT khoảng 2,3 tỷ đồng với chính sách thanh toán khá nhẹ trong giai đoạn đầu, chỉ khoảng 9,9 triệu đồng mỗi tháng.
Hiện tại, cậu đã chuẩn bị đủ để thanh toán 30% giá trị căn hộ ngay khi ký hợp đồng. Theo tiến độ, đến quý III/2028, khi dự án bàn giao sẽ phải thanh toán thêm 1,56 tỷ đồng. Dựa trên kế hoạch tài chính cá nhân, cậu dự tính trong 3 năm tới, sau khi trừ chi phí sinh hoạt có thể tiết kiệm được 10-15 triệu đồng mỗi tháng, tương đương khoảng 500 triệu đồng để trả bớt nợ gốc khi nhận nhà. Như vậy, phần còn lại khoảng 1 tỷ đồng sẽ phải vay ngân hàng trong 10-15 năm.
Song, vấn đề cậu đang lăn tăn không nằm ở việc “có mua được hay không”, mà là “mua bây giờ có an toàn không?” trước hàng loạt giả định: Nếu giai đoạn 2027-2029, lãi suất vay tăng lên 12-15%/năm thì kế hoạch trả nợ có bị đứt gãy? Nếu giữ căn hộ đến năm 2030, thời điểm tuyến metro đi ngang qua dự án hoạt động, thì liệu mức tăng giá trị căn hộ có đủ để bù lại chi phí vốn?...
Câu chuyện của Minh là một ví dụ điển hình cho tâm thế của nhiều người trẻ hiện nay trước quyết định mua nhà. Họ là thế hệ có trình độ, có công việc ổn định và bắt đầu tích lũy cho mục tiêu lớn nhất đời người là sở hữu một mái nhà.
Tuy nhiên, “giấc mơ an cư” chưa bao giờ dễ dàng. Bởi trên thị trường hiện nay, dù có hàng loạt dự án tung ra chính sách thanh toán nhẹ nhàng, chỉ 8-10 triệu đồng mỗi tháng trong giai đoạn đầu, kèm ưu đãi “0% lãi suất” đến khi nhận nhà, nhưng đằng sau mức thanh toán dễ chịu ấy là khoản nợ lớn tích lũy về sau.
Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đưa ra lưu ý, thị trường căn hộ đang phục hồi, nhưng đây cũng là giai đoạn sàng lọc. Người mua phải tính đến kịch bản lãi suất biến động trong chu kỳ 3-5 năm, không thể dựa mãi vào ưu đãi lãi suất 0% từ chủ đầu tư.
Chuyên gia đầu tư bất động sản Trần Khánh Quang (Giám đốc Công ty Bất động sản Việt An Hòa) cũng phân tích, nếu mua để đầu tư trung hạn, người mua cần xác định rõ 3 yếu tố: Vị trí dự án, tiến độ bàn giao và khả năng vận hành, không nên mua theo chiết khấu hay quảng cáo thanh toán nhẹ.
Chu kỳ mới của thị trường không còn chỗ cho đầu cơ ngắn hạn. Hơn nữa, trong bối cảnh lãi suất biến động, giá nhà vẫn neo cao và thị trường bước vào giai đoạn sàng lọc, sự tỉnh táo tài chính trở thành “vốn liếng” quan trọng nhất của thế hệ mua nhà mới.
Đưa ra lời khuyên, ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn đầu tư, Công ty Chứng khoán Maybank cho rằng, mua nhà giúp người dân có tài sản, thế chấp được, đồng thời thể hiện vị thế cá nhân.
Tuy nhiên, bất động sản nhà ở có tính “bất động”, ảnh hưởng đến các quyết định như chọn việc làm, trường học cho con hay nơi lập nghiệp..., chưa kể gánh nặng tài chính cũng rất lớn nếu phải vay nợ, khiến các nhu cầu khác bị cắt giảm.
Theo đó, vị chuyên gia này khuyến nghị, chỉ nên mua nhà khi thu nhập ổn định lâu dài, vay được với lãi suất thấp từ người thân, bạn bè và có kế hoạch dự phòng rủi ro. Ông cũng lưu ý thêm, cần loại bỏ tâm lý sĩ diện, chỉ quyết định dựa trên nhu cầu và khả năng chi trả, không vì áp lực xã hội. Nếu đang thuê nhưng tài chính vững, tâm lý thoải mái, tạo được nhiều nguồn thu, việc mua nhà để sau này cũng chưa muộn.
Với người trẻ thu nhập trung bình, nếu không có hỗ trợ từ gia đình mà chỉ có một nguồn thu, công việc chưa ổn định hoặc cần di chuyển nhiều... thì nên thuê trọ.
Đừng vì sợ lỡ cơ hội khi giá nhà tăng mà vay vượt khả năng, bởi nếu không theo được đến cùng sẽ vừa mất tiền, vừa không có nhà, thậm chí vỡ nợ, xung đột gia đình và đánh mất cuộc sống đáng lẽ thoải mái hơn.