Người trẻ cần là trọng tâm của các chính sách hỗ trợ mua nhà.
Giấc mơ khó thành hiện thực
“Giá các dự án căn hộ mở bán mới tại Hà Nội hiện tại đều từ 60-80 triệu đồng/m2 trở lên chưa kể các loại thuế, phí. Thậm chí, căn hộ 1 ngủ cũng có giá gần 3 tỷ đồng. Với thu nhập của vợ chồng tôi hiện nay, ngoại trừ chi phí sinh hoạt, dù không chi tiêu gì thêm cũng phải mất đến 7 năm mới đủ tiền mua”, chị Thủy Lê - người đang có nhu cầu mua nhà cho hay.
Chị kể, thu nhập 2 vợ chồng chỉ khoảng 30 triệu đồng/tháng, hiện mỗi tháng ngoài tiền thuê nhà, chi phí sinh hoạt và tiền học cho con (một bé), gia đình chị chỉ tiết kiệm được tối đa 15 triệu đồng. Giá nhà cũ có rẻ hơn nhưng lại phải thanh toán một lần nên cũng là thách thức lớn.
Ghi nhận của phóng viên Báo Đầu tư Chứng khoán từ ý kiến phản hồi của nhiều người mua nhà lần đầu cho thấy, câu chuyện giá nhà tăng quá nhanh so với mức tăng thu nhập đang đặt ra thách thức lớn trong việc sở hữu nhà ở.
Chẳng hạn, tại TP.HCM, năm 2024, giá căn hộ tăng khoảng 35% so với năm 2023, con số này tại Hà Nội là khoảng 40%, trong khi mức tăng thu nhập bình quân của người lao động chỉ là 8,6%.
Xa hơn, giai đoạn 2012-2022, trong khi thu nhập bình quân đầu người cả nước tăng hơn 2,3 lần, thì giá nhà tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM tăng phổ biến 5-10%/năm, cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa khả năng chi trả của bên mua và giá sản phẩm nhà ở.
TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn tiền tệ Quốc gia cũng cho hay, tính đến cuối năm 2024, tỷ số giá nhà trên thu nhập bình quân hộ gia đình Việt Nam là 23,7 lần - cao hơn 1,6 lần mức trung bình của thế giới, cho thấy thực trạng giá nhà ở đang neo rất cao khiến người dân khó tiếp cận tại Việt Nam.
Còn TS. Lê Xuân Nghĩa - chuyên gia kinh tế nhận định, thị trường bất động sản nói chung và Hà Nội nói riêng đã tiến hóa đến một giai đoạn mới: Chỉ còn nhà ở xã hội và phân khúc cao cấp.
Việc giá nhà tăng quá cao đang khiến nhiều người mua nhà lần đầu nản lòng, nhất là người trẻ. Theo đánh giá của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), phần lớn nhu cầu nhà ở vẫn chưa được đáp ứng (ước tính hàng triệu đơn vị ở) do nguồn cung hạn chế và lệch pha cung - cầu, tức là chủ yếu tập trung vào phân khúc cao cấp - là sản phẩm không dành cho số đông.
Lấy dẫn chứng từ thị trường lân cận, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc - Giám đốc Sen Vàng Group cho biết, Trung Quốc đang hứng chịu hệ lụy nặng nề từ việc giá nhà nằm ngoài tầm với của đại bộ phận người mua, đó là việc thế hệ trẻ trở nên ngại yêu, ngại kết hôn, ngại sinh con, mà một trong những nguyên nhân chính đến từ việc khó sở hữu nhà ở. Theo bà Ngọc, việc giá nhà tăng quá cao mang đến các tác động tiêu cực, làm giảm động lực phấn đấu và gây ra những bất ổn xã hội.
 |
Giá căn hộ mới tại Hà Nội từ 60-80 đồng/m2 trở lên. Ảnh: Dũng Minh. |
Cùng góc nhìn, đại diện một đơn vị môi giới cảnh báo, nếu giá nhà không được “ghìm cương”, viễn cảnh trên đối với người trẻ sẽ không còn xa vời tại Việt Nam, trong khi đây là nhóm người cần nhận được nhiều sự hỗ trợ trong tiếp cận nhà ở, bởi họ là lực lượng lao động chính tạo ra của cải vật chất ở hiện tại cũng như tương lai.
“Người Việt vốn có tâm lý an cư mới lạc nghiệp và việc sở hữu nhà là một nếp quen đã ăn sâu vào tiềm thức, nên nếu không thể làm được điều này thì dễ nảy sinh tâm lý chán nản, từ đó có thể làm giảm động lực cá nhân, dẫn đến giảm động lực phát triển xã hội”, vị này cho hay.
Giải pháp nào?
Đưa ra giải pháp tăng khả năng tiếp cận nhà ở, theo bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, cần có các chính sách hỗ trợ người mua nhà mua nhà lần đầu, đặc biệt là người trẻ, bằng các chính sách ưu đãi như đơn giản hóa tiêu chí mua nhà ở xã hội, hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp trong thời gian dài…
Còn ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch VARS cho hay, một giải pháp có thể thực hiện đó là phân định rõ các nhóm đối tượng mua nhà, gắn với các sản phẩm nhà ở cụ thể, từ đó có được chính sách hỗ trợ đúng và trúng mục tiêu.
Cụ thể, theo ông Đính, cần phân định rõ 3 nhóm đối tượng và sản phẩm: Nhà ở thương mại dành cho tất cả mọi người đủ khả năng mua bán; nhà ở xã hội có sự hỗ trợ của Nhà nước qua các chính sách về thuế, lãi suất… cho chủ đầu tư và người mua; nhóm không đủ cả tiền mua nhà ở thương mại và nhà ở xã hội sẽ hướng đến sản phẩm từ quỹ nhà ở quốc gia phục vụ mục đích cho thuê, như vậy sẽ đảm bảo phủ kín được nhu cầu nhà ở cho người dân.
Ở góc độ khác, bà Cao Thị Thanh Hương - Quản lý cấp cao Bộ phận Tư vấn và Nghiên cứu, Savills TP.HCM cho biết, thực tế cho thấy, việc sở hữu căn hộ tầm trung giờ đây trở nên khó khăn với thu nhập phổ thông của một cặp vợ chồng trẻ nếu họ không có sự hỗ trợ từ gia đình hay các gói tín dụng phù hợp. Không ít người phải lựa chọn thuê trọ lâu dài hoặc chấp nhận sống chung nhiều thế hệ vì không đủ nguồn tài chính để mua nhà.
Giải pháp khác là dùng đòn bẩy tài chính để tăng cơ hội sở hữu nhà. Tuy nhiên, theo bà Hương, người trẻ không nên mạo hiểm với khoản vay quá sức. Một khoản trả góp ổn định khoảng 1/3 thu nhập sẽ khả thi hơn rất nhiều so với mức một nửa thu nhập trở lên - ngưỡng đang khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ cảm thấy “đuối sức”.
“Khi chưa thể thực sự cải thiện thu nhập, mức vay an toàn đối với một gia đình trẻ chỉ nên là tối đa 50% giá trị bất động sản, điều này giúp giảm thiểu rủi ro tài chính cũng như áp lực trả nợ trong dài hạn. Và hơn hết, việc cân nhắc kỹ lưỡng khả năng trả nợ, lựa chọn dự án có pháp lý rõ ràng và chủ đầu tư uy tín là những bước đi không thể bỏ qua. Không ít trường hợp người mua gặp rắc rối với các dự án bị đình trệ hoặc chủ đầu tư không thực hiện cam kết hỗ trợ lãi suất. Trong khi với nhiều người, mua nhà là khoản đầu tư lớn nhất, thậm chí là duy nhất một lần trong đời. Vì vậy, những trục trặc này có thể tác động tiêu cực tới tâm lý người mua”, bà Hương nói, đồng thời nhấn mạnh rằng, cần có chính sách hỗ trợ lãi suất vay mua nhà ổn định trong thời gian dài, bởi mỗi biến động trong lãi suất đều có thể khiến người vay bất an, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tâm lý an cư lạc nghiệp - yếu tố cốt lõi thúc đẩy họ gắn bó lâu dài với một địa phương và cống hiến làm việc.
