Mùa thu hoạch thất vọng từ một số nhà sản xuất đường lớn nhất thế giới đã đẩy giá bán buôn vào tháng 9 lên gần mức cao nhất trong hơn 12 năm. Trong khi điều đó làm tăng thêm áp lực lạm phát không ngừng trên toàn cầu, các quốc gia châu Phi đặc biệt dễ bị tổn thương trong bối cảnh phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu đường và thiếu hụt đồng đô la Mỹ.
Theo dữ liệu của nhóm nghiên cứu hàng hóa Kulea có trụ sở tại Nairobi, người tiêu dùng ở Rwanda, Uganda, Kenya và Tanzania đang phải trả mức giá đường cao nhất trong nhiều thập kỷ, điều này trở nên tồi tệ hơn do thuế nhập khẩu. Trong khi giá năng lượng và tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, chi phí tăng cao đang khiến các gia đình đang cố gắng nuôi sống bản thân phải đau đầu.
Willis Agwingi, người đứng đầu nghiên cứu của Kulea cho biết: “Nỗi đau do giá cả tăng cao không được cảm nhận đồng đều trên toàn khu vực, nó chủ yếu xảy ra ở các nước nghèo hơn”.
Đường là nguyên liệu quan trọng trong phong tục ẩm thực địa phương và cũng được sử dụng trong các loại bánh ngọt và đồ ngọt trong các lễ kỷ niệm của người Hồi giáo. Theo Kona Haque, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu hàng hóa tại ED&F Man, đối với nhiều hộ gia đình châu Phi, “đường vẫn là một trong những nguồn cung cấp calo hợp lý nhất”.
Tuy nhiên, giá cả tăng cao đang buộc người tiêu dùng chi tiêu ít hơn cho nước giải khát và từ bỏ đường thường được thêm vào các loại đồ uống khác. Các công ty cũng đang cắt giảm mua hàng do nhu cầu mờ nhạt.
Theo dữ liệu sơ bộ của Green Pool Commodity, tổng nhập khẩu đường thô của 4 quốc gia nhập khẩu hàng đầu châu Phi – Nigeria, Algeria, Maroc và Ai Cập – đã giảm 1% trong 8 tháng đầu năm so với năm ngoái và 8% so với mức của năm 2021.
Là thị trường trọng điểm của đường
Các nhà giao dịch hàng hóa thường xem lục địa này là động lực chính cho nhu cầu đường. Châu Phi có tốc độ tăng dân số cao nhất trong số các khu vực chính và tỷ lệ hộ gia đình có thu nhập trung bình đang tăng lên. Tuy nhiên, chỉ có 5 quốc gia sản xuất đủ đường để đáp ứng nhu cầu, khiến nơi đây trở thành điểm đến xuất khẩu hấp dẫn cho các nhà sản xuất khác.
Giá đường thay đổi tùy theo quốc gia, tùy thuộc vào công suất tinh chế và chủng loại đường nhập khẩu, khiến một số quốc gia dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá hơn những quốc gia khác. Ví dụ, các quốc gia Bắc Phi như Algeria và Maroc thường tiêu thụ nhiều đường trắng hơn và có nhiều nhà máy tinh chế hơn so với phần còn lại của lục địa, cho phép họ nhập khẩu số lượng lớn đường thô rẻ hơn và tinh chế tại địa phương.
Các khu vực cận Sahara chủ yếu nhập khẩu túi đường nâu và đường trắng chất lượng thấp, được vận chuyển với chi phí cao hơn so với số lượng lớn.
Các chính phủ trên khắp châu Phi đã cố gắng thực hiện các biện pháp hỗ trợ. Các nhà hoạch định chính sách Kenya đã miễn thuế nhập khẩu đường nhằm bù đắp sự thiếu hụt và kiềm chế giá cả. Bờ Biển Ngà đã hạn chế xuất khẩu đường cho đến cuối tháng 12 để đảm bảo nguồn cung trong nước, đồng thời các quan chức Uganda cũng đang phải đối mặt với áp lực từ các nhà sản xuất nhằm giảm thuế nhập khẩu.
Trong khi đó, các vấn đề đang trở nên trầm trọng hơn do đồng đô la mạnh lên và sự thiếu hụt đồng đồng đô la – vốn được sử dụng để định giá hầu hết các nguyên liệu thô, bao gồm cả đường. Theo nhà phân tích Haque từ ED&F Man, điều đó làm giảm khả năng nhập khẩu của một số quốc gia.
“Hầu hết các quốc gia sử dụng dự trữ đô la để mua ngũ cốc và phân bón khi giá tăng cao sau xung đột Nga-Ukraine. Bây giờ, một số người đang vật lộn để tăng cường nhập khẩu đường và giảm lượng tồn kho, nhưng họ sẽ cần bổ sung vào một lúc nào đó”, bà cho biết.
