Từ đầu tháng 12 tới nay, thanh khoản sàn HOSE chỉ dao động quanh mốc 20.000 tỷ đồng/phiên
Lãi suất có xu hướng tăng
Trong hai tháng trở lại đây, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng liên tục duy trì ở mức cao. Kể từ tháng 11, lãi suất qua đêm đã dịch chuyển lên quanh 5%/năm và sang tháng 12 tiếp tục bật tăng mạnh, vượt 7%/năm ở kỳ hạn 1 tuần và cũng là mức cao nhất trong vòng 3 năm trở lại đây. Diễn biến này cho thấy thanh khoản hệ thống đang chịu áp lực đáng kể, dù Ngân hàng Nhà nước đã nỗ lực hỗ trợ bằng cách bơm lũy kế khoảng 375.000 tỷ đồng vào hệ thống ngân hàng.
Chênh lệch giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng huy động được nới rộng (trong những tháng cuối năm, tín dụng tăng nhanh hơn đáng kể so với huy động vốn) là nguyên nhân chính khiến hệ thống ngân hàng rơi vào trạng thái thiếu hụt thanh khoản. Theo số liệu mới nhất, tính đến ngày 27/11/2025, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt trên 18,2 triệu tỷ đồng, tăng 16,56% so với cuối năm 2024, vượt mục tiêu 16% đề ra cho cả năm. Trong khi đó, tăng trưởng huy động vốn chỉ đạt khoảng 9,6 - 10,2% trong cùng thời gian.
Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho rằng, khoảng chênh lệch lớn, từ 4 - 5,5 điểm phần trăm giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng huy động vốn là dấu hiệu rõ ràng nhất phản ánh áp lực thanh khoản tích lũy trong hệ thống ngân hàng. Với kỳ vọng tín dụng cả năm 2025 có thể đạt 19 - 20%, đây cũng là mức cao nhất trong khoảng 10 năm, sự căng thẳng mang tính cấu trúc này trở thành động lực chính đẩy mặt bằng lãi suất tăng mạnh trong quý IV/2025. Đặc biệt, trong bối cảnh lãi suất huy động duy trì ở mức thấp trong một thời gian dài, quy mô tiền gửi không tăng tương ứng, các ngân hàng buộc phải vay mượn lẫn nhau nhiều hơn trên thị trường liên ngân hàng, qua đó, đẩy lãi suất lên cao.
Bên cạnh yếu tố cấu trúc, yếu tố mùa vụ cuối năm cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt thanh khoản. Tháng 12 luôn là giai đoạn cao điểm nhu cầu tiền mặt, khi doanh nghiệp cần vốn cho sản xuất - kinh doanh, chi trả lương thưởng, thanh toán công nợ và giải ngân đầu tư công được đẩy mạnh. Điều này khiến lượng tiền gửi không kỳ hạn (CASA) tại các ngân hàng thương mại sụt giảm tạm thời, buộc các ngân hàng phải bù đắp thanh khoản ngắn hạn thông qua thị trường liên ngân hàng với chi phí cao hơn.
Đáng chú ý, trong bối cảnh thanh khoản căng thẳng cục bộ, Ngân hàng Nhà nước vẫn lựa chọn điều chỉnh tăng lãi suất cho vay trên thị trường mở (OMO) lên 4,5%/năm trong phiên 4/12/2025, sau hơn 14 tháng duy trì ở mức 4%/năm. Theo ông Sơn, đây là một bài toán đánh đổi trong điều hành chính sách tiền tệ: nếu tiếp tục bơm thanh khoản dồi dào trong khi giữ mặt bằng lãi suất quá thấp, rủi ro phát sinh sẽ gia tăng, đặc biệt là áp lực lên tỷ giá hối đoái - vốn thường nhạy cảm vào thời điểm cuối năm. Ngược lại, việc tăng lãi suất OMO giúp Ngân hàng Nhà nước kiểm soát kỳ vọng lạm phát, duy trì chênh lệch lãi suất VND - USD hợp lý.
Mặt bằng lãi suất liên ngân hàng cao đã thúc đẩy lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng thương mại bắt đầu nhích lên. Tính từ cuối tháng 11 đến nay, lãi suất tiền gửi trung bình kỳ hạn 12 tháng đã tăng khoảng 0,17%/năm. Mặt bằng lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng của nhóm Big 4 đã vượt 5%/năm, tăng từ 0,4 - 0,6%/năm so với trước điều chỉnh. Các ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân cũng đồng loạt tăng lãi suất huy động. Đáng chú ý, tại một số ngân hàng như HDBank, PVComBank, VPBank, lãi suất cao nhất lên tới 8 - 9%/năm cho khoản tiền gửi có giá trị lớn… Việc lãi suất tiền gửi cải thiện khiến kênh này trở nên hấp dẫn hơn, qua đó, làm gia tăng xu hướng dịch chuyển một phần dòng tiền ra khỏi thị trường chứng khoán, đặc biệt đối với nhóm nhà đầu tư cá nhân ưu tiên an toàn.
Tác động đến dòng tiền trên thị trường chứng khoán
Lãi suất cao sẽ làm cho dòng tiền đầu cơ ngắn hạn suy yếu, nhà đầu tư có xu hướng hạn chế giải ngân mới, chờ đợi diễn biến rõ ràng hơn của thị trường.
Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty Chứng khoán VPBank
Từ góc nhìn của ông Trần Hoàng Sơn, lãi suất cao sẽ làm cho dòng tiền đầu cơ ngắn hạn suy yếu, nhà đầu tư có xu hướng hạn chế giải ngân mới, chờ đợi diễn biến rõ ràng hơn của thị trường và đánh giá những thông tin quan trọng như mức định giá, tăng trưởng lợi nhuận… hay động thái của khối ngoại.
Thanh khoản trên sàn HOSE từ đầu tháng 12 tới nay dao động quanh mức 20.000 tỷ đồng, tương đương 50% giai đoạn giao dịch sôi động vào tháng 8 - 9.
Bà Châu Thiên Trúc Quỳnh, Giám đốc điều hành Bộ phận Tư vấn đầu tư VCI đánh giá, khi mặt bằng lãi suất tăng sẽ ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán, bởi nguồn cung tiền giá rẻ không còn, mặt bằng lãi suất margin cũng sẽ tăng lên, nhà đầu tư sẽ thận trọng hơn trong việc sử dụng margin và mua chứng khoán. Do vậy, khả năng thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh trong thời gian tới sẽ khó khăn hơn, nếu không có những chính sách, thông tin tích cực hỗ trợ.
Diễn biến thị trường chứng khoán trong nước tuần qua cho thấy, đà hồi phục của chỉ số VN-Index sau phiên giảm mạnh (mất hơn 52 điểm trong phiên 12/12/2025) không bền vững, khi chỉ có một phiên “trả điểm” vào 16/12, rồi tiếp tục xu hướng đi xuống.
Thực tế, việc lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức cao phản ánh sự căng thẳng thanh khoản ngắn hạn trong hệ thống ngân hàng, thường xuất hiện vào giai đoạn cuối năm khi nhu cầu vốn tăng mạnh. Trong ngắn hạn, yếu tố này gây tác động không mấy tích cực tới thị trường chứng khoán, bởi chi phí vốn của doanh nghiệp có xu hướng tăng lên, đặc biệt với các ngành sử dụng đòn bẩy tài chính lớn. Đồng thời, lãi suất cao cũng làm giảm sức hấp dẫn tương đối của kênh cổ phiếu so với tiền gửi hoặc trái phiếu, khiến dòng tiền đầu tư trở nên thận trọng hơn.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, lãi suất liên ngân hàng mang tính kỹ thuật và ngắn hạn, không phản ánh toàn bộ định hướng chính sách tiền tệ. Lãi suất có thể sớm hạ nhiệt trong tháng 1/2026, khi các ngân hàng đã giảm bớt áp lực tăng trưởng tín dụng và nguồn vốn huy động từ trái phiếu quốc tế có thể sẽ hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng trong thời gian tới. Ngoài ra, rủi ro vĩ mô tổng thể vẫn đang ở mức thấp và điều này chưa tác động tiêu cực lên xu hướng tăng dài hạn của thị trường chứng khoán.
