Đồng đã tăng 80% trong năm qua lên mức cao kỷ lục và dẫn đầu đà tăng đã thúc đẩy các nguyên liệu thô khác nhau từ gỗ xẻ đến quặng sắt lên đến đỉnh điểm trong nhiều năm.
Vào ngày 6/5, Chỉ số của Cục Nghiên cứu Hàng hóa có trụ sở tại New York dùng đo lường xu hướng giá tổng hợp của các loại hàng hóa khác nhau đã tăng lên mức cao nhất kể từ tháng 9/2011, và tăng 55% so với tháng 3/2020.
Trong khi đó, chỉ số giá lương thực toàn cầu do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc đã tăng trong 10 tháng liên tiếp, đạt mức kỷ lục vào tháng 3/2021.
 |
Giá hàng hóa toàn cầu tăng mạnh (Nguồn: CEIC) |
Các biện pháp kích thích chưa từng có và triển khai vắc xin ở các nền kinh tế phát triển đang thúc đẩy triển vọng phục hồi nhu cầu có thể tiếp tục đẩy giá cao hơn.
Trước tình hình chi phí gia tăng, các nhà sản xuất hàng tiêu dùng của Mỹ như Coca-Cola và Procter & Gamble gần đây đã công bố kế hoạch tăng giá một số sản phẩm tại thị trường nội địa, điều này làm dấy lên lo ngại rằng áp lực từ phía cung đang tràn sang phía cầu.
Giá nguyên liệu thô tăng cao đang làm dấy lên lo ngại lạm phát. Câu hỏi quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách và các nhà phân tích thị trường là liệu việc tăng giá sẽ diễn ra trong thời gian ngắn hay biến thành lạm phát trên diện rộng và kéo dài.
Tại Trung Quốc, giá nhập khẩu tại nhà máy đã tăng với tốc độ nhanh hơn trong những tháng gần đây. Chỉ số giá sản xuất (PPI), đo lường những thay đổi về giá đối với hàng hóa được giao dịch bởi các nhà sản xuất và công ty khai thác trong tháng 3 đã tăng 4,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng trưởng nhanh nhất kể từ tháng 7/2018. Xu hướng này tiếp tục được củng cố trong tháng 4 do giá than, thép, xi măng, thủy tinh đều tăng mạnh.
Các nhà phân tích hầu hết đều đồng ý rằng chỉ số PPI sẽ tiếp tục tăng trong quý II nhưng họ đang phân biệt về việc liệu sự tăng giá có được dẫn sang phía người tiêu dùng hay không.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc trong tháng 3 đã tăng 0,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng hàng tháng đầu tiên trong năm nay nhưng vẫn chưa phải là nguyên nhân đáng báo động.
Xu Wei, một nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước cho biết: “Liệu sự tăng giá của nhà sản xuất có lan sang phía người tiêu dùng hay không chủ yếu phụ thuộc vào mức độ và thời gian của sự gia tăng PPI”.
Ông Xu cho biết, nhu cầu phục hồi trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi đang làm căng thẳng nguồn cung, vốn đã chịu áp lực do gián đoạn do đại dịch cùng với thời tiết khắc nghiệt và chuyển đổi cơ cấu kinh tế.
Nhà quản lý tài sản BlackRock cho biết trong một báo cáo gần đây, con đường thoát khỏi cú sốc Covid-19 của nền kinh tế toàn cầu sẽ khác với những cuộc khủng hoảng trước đó vì nhu cầu bị dồn nén trên diện rộng và các động lực lạm phát khác nhau. Báo cáo cũng cho biết, điều này giống như một cuộc “khởi động lại” nền kinh tế hơn là một cuộc “phục hồi” theo chu kỳ kinh tế điển hình.
Peng Wensheng, nhà kinh tế trưởng tại China International Capital Corp (CICC) cho biết, tác động của đại dịch đối với nền kinh tế toàn cầu không chỉ đến từ việc ngừng sản xuất trên diện rộng mà còn là các yếu tố lâu dài làm giảm khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài việc cản trở hoạt động sản xuất và vận chuyển nguyên liệu, đại dịch còn khuyến khích các công ty tăng lượng hàng tồn kho, nới rộng khoảng cách cung cầu mà tình trạng thiếu chip toàn cầu là một ví dụ điển hình.
Li Xunlei, nhà kinh tế trưởng của Zhongtai Securities cho biết, thay vì lạm phát toàn diện, áp lực giá cả đang ảnh hưởng không đồng đều đến các khu vực kinh tế khác nhau ở Trung Quốc và phản ánh các vấn đề cơ cấu tại quốc gia này.
 |
Sự khác biệt giữa thay đổi giá trong tiêu dùng và trong kinh doanh của Trung Quốc (Nguồn: National Bureau of Statistics) |
Trong khi giá nguyên liệu sản xuất tăng mạnh, giá cả hàng tiêu dùng nhìn chung vẫn ổn định. Trong khi đó, chi phí hàng tiêu dùng cao cấp đang tăng nhanh hơn chi phí cho hàng hóa cấp thấp hơn và chênh lệch giá giữa các khu vực ngày càng rộng.
Vào cuối tháng 4, Bộ Chính trị Trung Quốc đã cam kết đảm bảo nguồn cung hàng hóa quan trọng đối với sinh kế của người dân và duy trì ổn định giá cả. Cơ quan này cũng ban hành các biện pháp mới để ngăn chặn tình trạng đầu cơ nhà đất.
Các nhà phân tích cho biết các tuyên bố báo hiệu rằng ngân hàng trung ương sẽ không thắt chặt chính sách tiền tệ để đối phó với sự gia tăng giá hàng hóa. Thay vào đó, họ sẽ sử dụng các biện pháp có mục tiêu hơn như bổ sung vào nguồn cung một số sản phẩm nhất định để ổn định giá cả.
Lo ngại lạm phát
Những lo ngại gần đây về rủi ro lạm phát tiềm ẩn chủ yếu đến giữa các công ty và nhà đầu tư hơn là người tiêu dùng.
Tại Trung Quốc, giá thực phẩm đã giảm sau một đợt tăng đột biến vào dịp Tết Nguyên đán trong tháng 2.
Nhưng các nhà sản xuất nói rằng họ nhìn thấy một bức tranh khác. Trong báo cáo tài chính QI/2021, nhiều công ty cho rằng chi phí nguyên vật liệu tăng là yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh quý I của họ.
Dữ liệu từ Cục Thống kê Trung Quốc cho thấy chi phí sản xuất và lọc dầu, hóa dầu, luyện kim loại tăng là những động lực chính khiến chỉ số PPI tăng trong tháng 3.
Guo Lei, nhà kinh tế trưởng của GF Securities cho biết giá tăng trong ngành công nghiệp nặng phản ánh tác động từ sự phục hồi kinh tế toàn cầu, các chiến dịch giảm phát thải đang diễn ra và tình trạng thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu thô do đại dịch ở một số quốc gia giàu tài nguyên ngày càng trầm trọng.
Chiến dịch toàn cầu nhằm cắt giảm lượng khí thải carbon và hạn chế biến đổi khí hậu là một trong những yếu tố làm tăng giá hàng hóa. Đồng đã dẫn đầu sự gia tăng hàng hóa toàn cầu vì vai trò quan trọng của nó trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh được thiết lập để củng cố lợi nhuận lâu dài hơn.
Goldman Sachs ước tính nhu cầu về đồng có khả năng tăng tới 900% vào năm 2030, dẫn đầu là lĩnh vực năng lượng tái tạo, bao gồm cả sản xuất xe điện. Giá các vật liệu dẫn điện khác bao gồm nhôm và bạc, cũng tăng.
Giá nguyên liệu thô của Trung Quốc tăng cao cũng phản ánh áp lực cắt giảm công suất đối với các ngành công nghiệp gây ô nhiễm cao. Chính phủ Trung Quốc đã đặt mục tiêu trong năm nay là cắt giảm công suất thép thô và giảm tỷ trọng than trong tổng tiêu thụ năng lượng. Các khu vực sản xuất than và thép chính đã công bố kế hoạch hạn chế sản lượng khiến giá cả tăng lên do lo ngại về nguồn cung giảm.
Các chuyên gia cho biết giá nguyên liệu thô tăng gần đây phản ánh sự lo lắng ngày càng tăng của thị trường về tác động của chính sách, đồng thời cảnh báo các nhà hoạch định chính sách cần thu xếp dài hạn để từng bước thúc đẩy nỗ lực khử cacbon.
Ông Peng cho biết, quá trình chuyển đổi năng lượng xanh sẽ mang lại chi phí gia tăng cho nền kinh tế, nhưng không có nghĩa là tất cả các chi phí phải được hấp thụ trong một thời gian ngắn.
Cựu Thống đốc ngân hàng trung ương Zhou Xiaochuan cũng cảnh báo các nhà quản lý nên quản lý tốc độ cắt giảm carbon để giảm nguy cơ lạm phát.
Các nhà phân tích hầu hết đồng ý rằng giá sản xuất của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trong quý II nhưng dự báo của họ cho nửa cuối năm khác nhau. Một số ý kiến cho rằng làn sóng tăng giá hàng hóa hiện nay chủ yếu do thanh khoản toàn cầu nới lỏng, chính phủ kích thích và cung cầu không phù hợp sẽ không tiếp tục trong nửa cuối năm. Nhưng những người khác tin rằng xu hướng tăng sẽ không sớm đảo ngược.
Tuy nhiên, các quan chức và nhà phân tích đã giảm bớt lo ngại rằng người tiêu dùng Trung Quốc sẽ đối mặt với rủi ro lạm phát trên diện rộng, với lý do ngành công nghiệp nội địa khổng lồ và nguồn cung hàng tiêu dùng dồi dào của nước này.
Phản hồi chính sách
Các ngân hàng trung ương toàn cầu có thể thấy rằng các công cụ chính sách tiền tệ của họ kém hiệu quả hơn trong việc chống lại lạm phát hiện tại.
Zhang Jun, nhà kinh tế tại Morgan Stanley Huaxin Securities cho biết: “Nguồn cung ngắn hạn được nhìn thấy trên toàn thế giới trong ngắn hạn khi phía cung đi sau phía cầu trong sự phục hồi. Đó không phải là điều mà chính sách tiền tệ có thể giải quyết”.
Pan Hongsheng, nhà phân tích cấp cao tại Viện Tài chính và Thị trường vốn Trung Quốc cho biết đại dịch đã làm gián đoạn cả cung và cầu, nhưng cung và cầu không cùng tốc độ phục hồi.
Trong khi thanh khoản của Trung Quốc trở lại bình thường vào mùa hè năm 2020, nền kinh tế phải đối mặt với áp lực lạm phát không đồng đều. Điều đó có nghĩa là các nhà hoạch định chính sách cần triển khai các biện pháp linh hoạt, có mục tiêu hơn để tăng cường sự phục hồi hơn là tạo ra một sự thay đổi lớn trong chính sách tiền tệ.
Guosheng Securities cho biết trong một báo cáo nghiên cứu rằng ngân hàng trung ương Trung Quốc có khả năng sẽ giới thiệu các công cụ chính sách mới để cung cấp hỗ trợ tài chính trực tiếp nhằm giúp các doanh nghiệp nhỏ đối phó với những thách thức do chi phí gia tăng. Ngoài ra, chính phủ có thể giải phóng thêm nguồn dự trữ năng lượng chiến lược vào nền kinh tế đồng thời khuyến khích sự biến động của đồng tiền Trung Quốc để hỗ trợ sự phục hồi từ phía cung.
