AI trong Fintech: Thế giới và Việt Nam

Các ứng dụng quen thuộc như MoMo hay VNPay đều đang đẩy mạnh ứng dụng AI

Trải nghiệm tài chính vượt trội

Theo báo cáo AI in Fintech Market Size & Growth 2025 của Business Research Insights, thị trường AI trong Fintech toàn cầu được định giá 22,25 tỷ USD vào năm 2025 và được dự báo bùng nổ lên 211,97 tỷ USD vào năm 2034, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 28,46%. Con số này không chỉ phản ánh tiềm năng tài chính khổng lồ mà còn cho thấy AI đang trở thành trụ cột trong chuyển đổi số của ngành, giúp Fintech tối ưu trải nghiệm khách hàng, nâng cao hiệu quả vận hành và mở rộng thị trường một cách chưa từng có.

Các tập đoàn Fintech hàng đầu thế giới đang ứng dụng AI dựa trên ba trụ cột chiến lược gắn kết: mở rộng tiếp cận tài chính, gia tăng an toàn giao dịch và cá nhân hóa sản phẩm. Ở khía cạnh tiếp cận tài chính, AI cho phép định danh điện tử (eKYC), triển khai chấm điểm tín dụng phi truyền thống và phát triển cho vay vi mô dựa trên hành vi người dùng, giúp dịch vụ tài chính chạm tới những nhóm khách hàng vốn bị bỏ ngỏ trước đây.

Về an toàn giao dịch, các hệ thống phát hiện gian lận theo thời gian thực (real-time fraud detection) và đánh giá rủi ro động dựa trên hành vi người dùng không chỉ bảo vệ khách hàng mà còn củng cố uy tín và niềm tin của nhà cung cấp dịch vụ. Trong khi đó, cá nhân hóa sản phẩm dựa trên phân tích dữ liệu lớn giúp đưa ra các gợi ý tài chính phù hợp với từng cá nhân, nâng cao trải nghiệm và tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với mô hình tài chính truyền thống.

Nhiều nền tảng lớn như Square, Revolut, Ant Group hay Nubank đã xây dựng hệ sinh thái công nghệ theo hướng “AI-first”, nơi mỗi giao dịch, mỗi tương tác đều được xử lý qua nhiều lớp mô hình khác nhau. Đây cũng là lý do giúp Fintech duy trì tốc độ mở rộng nhanh, xử lý khối lượng giao dịch lớn và mang lại trải nghiệm vượt trội so với các mô hình truyền thống.

Làn sóng AI đang tạo sự thay đổi sâu rộng trong tài chính số, với sự tham gia mạnh mẽ của các Fintech nội địa.

Tại Việt Nam, làn sóng AI đang thổi bùng những thay đổi chưa từng có trong lĩnh vực tài chính số. Hai động lực lớn nhất được các chuyên gia nhận định là tỷ lệ người dùng Internet cao, mức độ sẵn sàng với các nền tảng tài chính số qua ứng dụng, cùng chủ trương quốc gia về chuyển đổi số và thúc đẩy tài chính toàn diện.

Theo IMARC Group (2024), thị trường AI-Fintech Việt Nam được dự báo chạm mốc 607,24 triệu USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng 21,28% mỗi năm. Bên cạnh khuyến khích ứng dụng AI để tăng hiệu quả quản trị, tối ưu chi phí và mở rộng dịch vụ, đằng sau những con số này là câu chuyện sống động về cách các Fintech Việt đang dùng AI để tái định hình trải nghiệm người dùng.

Các ứng dụng quen thuộc như MoMo hay VNPay đều đang đẩy mạnh ứng dụng AI để gợi ý ưu đãi phù hợp với từng cá nhân, từ voucher siêu thị đến các dịch vụ tài chính, khiến người dùng có cảm giác mỗi đề xuất đều “đo ni đóng giày” cho mình. Không dừng lại ở đó, nhiều năm qua, AI tại MoMo còn được tích hợp sâu để phát hiện giao dịch bất thường theo thời gian thực, bảo vệ người dùng trước rủi ro gian lận - minh chứng cho việc AI không chỉ là công cụ mà còn là “lá chắn” giúp tăng cường niềm tin số.

Những dẫn chứng trên cho thấy, AI không chỉ giúp cá nhân hóa trải nghiệm mà còn bảo vệ người dùng, củng cố niềm tin số và tối ưu hóa vận hành cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải Fintech nào cũng đi nhanh như vậy. Những doanh nghiệp tự phát triển năng lực công nghệ - bao gồm nền tảng dữ liệu, mô hình AI và đội ngũ kỹ sư - thường tiến xa hơn trong việc thương mại hóa AI một cách thực chất, thay vì chỉ dừng ở giai đoạn thử nghiệm.

Fintech sở hữu hạ tầng dữ liệu vững vàng, đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm và mô hình AI riêng thường chuyển từ giai đoạn thử nghiệm sang vận hành thực tiễn một cách trơn tru, tạo ra giá trị rõ rệt cho khách hàng. Điều này nhấn mạnh rằng, AI không chỉ là công nghệ mà còn là chiến lược. Đầu tư bài bản vào năng lực AI không chỉ là xu hướng, mà là “tấm vé” để Fintech Việt Nam tham gia sâu hơn vào sân chơi toàn cầu, hướng tới hệ sinh thái tài chính số thông minh, minh bạch và bao trùm.

AI gắn với lợi ích người dùng

Thị trường AI-Fintech Việt Nam được dự báo tăng trưởng 21,28% mỗi năm cho đến năm 2033.

Tại sự kiện tái định vị thương hiệu của MoMo tháng 10/2024, ông Thái Trí Hùng - CTO của MoMo chia sẻ: “Chúng tôi có AI ngay từ khi người dùng bật ứng dụng. Chúng tôi có AI khi họ đăng ký tài khoản. Chúng tôi có AI theo sát từng hành động để đảm bảo người dùng luôn thực hiện được điều họ muốn, thậm chí ngay cả khi chính họ chưa biết mình đang muốn gì… Chúng tôi có AI để giới thiệu sản phẩm tốt, để bảo vệ tài sản và để đánh giá khả năng tài chính nhằm hỗ trợ họ lúc khó khăn”.

Nói cách khác, AI tại MoMo là “AI vì người dùng”, luôn gắn với lợi ích và trải nghiệm của họ. Câu chuyện của MoMo phản ánh cách một Fintech nội địa tận dụng năng lực công nghệ “Make in Vietnam” để xây dựng hệ sinh thái tài chính số quy mô lớn, phức hợp và an toàn, từ đó mang lại giá trị thiết thực cho người dùng. MoMo cũng là một trong những Fintech nội địa sớm đầu tư xây dựng hạ tầng dữ liệu và đội ngũ kỹ sư AI quy mô lớn, hiện sở hữu hơn 1.000 kỹ sư công nghệ, trong đó khoảng 200 kỹ sư AI tham gia trực tiếp vào thiết kế, xây dựng và tối ưu mô hình AI, bao gồm cả mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) dành riêng cho bối cảnh người dùng Việt.

Ba ứng dụng AI nổi bật tại MoMo gồm:

Thứ nhất, hệ thống phát hiện gian lận theo thời gian thực (AI Fraud Detection) dựa trên dữ liệu hành vi, phân tích hàng nghìn yếu tố về tài khoản, thiết bị và lịch sử giao dịch, giúp giảm hơn 30% rủi ro gian lận.

Thứ hai, cá nhân hóa trải nghiệm (AI Personalization) từ gợi ý dịch vụ, ưu đãi đến quản lý tài chính cá nhân. Trợ lý AI Moni tự động phân loại giao dịch, gợi ý ngân sách, nhắc lịch thanh toán và phân tích chi tiêu theo thói quen.

Thứ ba, trung tâm chăm sóc khách hàng (AI Customer Care) với chatbot 24/7 xử lý lượng lớn yêu cầu phi tài chính, liên tục học để nâng cao độ chính xác, giảm chi phí vận hành và tăng tính liền mạch trải nghiệm.

Chia sẻ về vai trò của AI trong chiến lược phát triển, ông Nguyễn Bá Diệp - đồng sáng lập MoMo cho biết, tại MoMo, AI được xem là công cụ giúp doanh nghiệp đồng hành cùng chủ trương quốc gia về chuyển đổi số và tài chính toàn diện. Trong bối cảnh khung pháp lý ngày càng hoàn thiện, doanh nghiệp có trách nhiệm triển khai công nghệ phù hợp với định hướng quản lý của Nhà nước, đồng thời đem lại giá trị thiết thực cho người dân.

“Với MoMo, AI được ứng dụng nhằm mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính số một cách an toàn, minh bạch và bền vững hơn. Đây cũng là cách chúng tôi mong muốn đóng góp vào sự phát triển chung của ngành tài chính Việt Nam”, ông Diệp nói.

Từ thực tiễn, các chuyên gia nhận định, có thể rút ra một số gợi mở quan trọng cho toàn ngành Fintech Việt Nam:

Một là, xây dựng năng lực công nghệ nội tại - tự phát triển mô hình AI, sở hữu dữ liệu và đội ngũ kỹ sư để phản ứng nhanh với biến động thị trường và đặc thù người dùng.

Hai là, AI phải gắn với vận hành thực chất - tích hợp xuyên suốt từ định danh, giao dịch, phòng chống gian lận đến cá nhân hóa để tạo giá trị rõ ràng và bền vững.

Ba là, bảo mật là nền tảng - AI về bảo mật phải đi trước các ứng dụng tiện ích, tạo niềm tin, yếu tố then chốt của mọi nền tảng tài chính số.

Bốn là, giải quyết vấn đề của người dùng phổ thông. Các tính năng như phân loại giao dịch, gợi ý chi tiêu, cảnh báo bất thường, nhắc nhở thanh toán cho thấy, AI không chỉ dành cho “người dùng công nghệ cao”, mà phải phục vụ những nhu cầu cơ bản, giúp hành vi tài chính trở nên lành mạnh và chủ động hơn.

Thực tế cho thấy, sự phát triển của AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành Fintech Việt Nam. AI chỉ phát huy ý nghĩa khi giải quyết được các vấn đề nền tảng - từ an toàn giao dịch, quản trị rủi ro đến mở rộng dịch vụ và nâng cao trải nghiệm. Khi ứng dụng AI đi kèm tư duy phát triển trách nhiệm và khả năng thực thi mạnh, Fintech Việt Nam có thể tiến những bước dài, đóng góp hiệu quả vào hệ sinh thái tài chính số và mục tiêu tài chính toàn diện của quốc gia.

Nhuệ Mẫn