VASEP kiến nghị bỏ quy định kiểm dịch đối với sản phẩm thủy sản chế biến nhập khẩu.
Vướng mắc 6 năm liên quan đến kiểm dịch
Trong thư gửi Thủ tướng với tiêu đề thỉnh nguyện do Tổng thư ký Trương Đình Hòe ký gửi, VASEP kiến nghị bỏ quy định phải kiểm dịch đối với sản phẩm thủy sản chế biến đông lạnh dùng làm thực phẩm nhập khẩu về để sản xuất xuất khẩu, gia công hàng xuất khẩu, không tiêu thụ trong nước.
Với các sản phẩm thủy sản chế biến nhập khẩu tiêu thụ nội địa được đánh giá không có nguy cơ lây lan dịch bệnh thủy sản vào Việt Nam (các thuỷ sản chế biến dưới dạng đông lạnh, hàng khô… dùng làm thực phẩm cho người), đề xuất cũng là bỏ quy định kiểm dịch.
Đề xuất này đã được kiến nghị liên tục 6 năm qua, đã được Chính phủ yêu cầu rà soát, sửa đổi trong các phiên bản Nghị quyết 19 từ năm 2016 đến năm 2019 và Nghị quyết 02 của Chính phủ về thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2020, 2021.
Lý do là, theo VASEP, hoạt động kiểm tra nhà nước đối với hàng thủy sản nhập khẩu được thực hiện theo các quy định tại các thông tư của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về “kiểm dịch” (bao gồm Thông tư 26/2016/TT-BNNPTNT, Thông tư 36/2018/TT-BNNPTNT và Thông tư 11/2021/TT-BNNPTNT là chưa đúng bản chất của hoạt động kiểm tra này với nhóm sản phẩm thuỷ sản chế biến dùng làm thực phẩm.
Với các Thông tư nêu trên, các sản phẩm chế biến từ động vật, sản phẩm động vật hoặc sản phẩm có chứa “sản phẩm động vật” thuỷ sản (dưới dạng: đông lạnh, hàng khô, nấu chín, ăn liền…; chủ yếu là chế biến đông lạnh) vẫn đang tiếp tục thuộc danh mục phải kiểm dịch, khiến quy mô, số lượng lô hàng phải kiểm dịch là rất lớn khi gần như 100% các container hàng phải kiểm tra trước khi thông quan.
“Việc duy trì mở rộng các đối tượng/danh mục “hàng chế biến” làm thực phẩm phải kiểm dịch được quy định tại 3 Thông tư trên là biện pháp quá mức và không cần thiết, chưa phù hợp với chủ trương cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành của Chính phủ, với quy định pháp luật cũng như thông lệ quốc tế hiện hành”, VASEP gửi tới Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang thực hiện thế nào
Hiện tại, cùng trong một hệ thống kiểm tra chuyên ngành sản phẩm thủy sản (dùng làm thực phẩm) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định hoạt động kiểm tra đối với hàng xuất khẩu và hàng nhập khẩu hoàn toàn khác nhau cả về tên gọi và cách thức thực hiện.
Với sản phẩm thủy sản xuất khẩu, quy định là thực hiện kiểm tra, chứng nhận an toàn thực phẩm Thông tư 48/2013/TT-BNNPTNT - trừ việc có bổ sung kiểm dịch một số sản phẩm tươi/sống sang thị trường Hàn Quốc, Australia, Trung Quốc có yêu cầu kiểm dịch với các tác nhân gây bệnh trên tôm/cá (virus gây đốm trắng, đầu vàng….) theo OIE. Danh mục và cơ chế/phương thức kiểm tra đã áp dụng theo nguyên tắc quản lý rủi ro dựa trên lịch sử tuân thủ và mức độ điều kiện sản xuất đáp ứng an toàn thực phẩm.
Đối với sản phẩm thủy sản nhập khẩu, hoạt động kiểm tra được gọi là “kiểm dịch” theo 3 thông tư kể trên, mặc dù các chỉ tiêu/tác nhân áp dụng kiểm tra là các chỉ tiêu an toàn thực phẩm được tham chiếu từ QCVN 8-3:2012/BYT của Bộ Y tế (quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với ô nhiễm vi sinh vật trong thực phẩm). Danh mục và cơ chế-phương thức chưa theo nguyên tắc quản lý rủi ro.
Hiện có trên 160 quốc gia và vùng lãnh thổ đang nhập khẩu sản phẩm thủy sản của Việt Nam (hơn 85% là chế biến đông lạnh, số còn lại là: đồ hộp, hàng khô…) để dùng làm thực phẩm cho người đều chỉ áp dụng kiểm tra an toàn thực phẩm đối với các lô hàng sản phẩm thuỷ sản của Việt Nam và các nước xuất vào, và được cấp Health Certificate, chứ không phải là “chứng nhận an toàn dịch bệnh (Veterinary Certificate)”.
“Trong khi hầu hết các sản phẩm thủy sản chế biến dùng làm thực phẩm nhập khẩu về Việt Nam đều đang phải nằm chung trong danh mục phải kiểm dịch, thì đa số các quốc gia khác đều thực hiện kiểm tra thủy sản nhập khẩu theo nguyên tắc, kiểm tra an toàn thực phẩmđối với sản phẩm thuỷ sản chế biến dùng làm thực phẩm và kiểm tra an toàn dịch bệnh với thủy sản sống, tươi, ướp đá”, VASEP thông tin chi tiết.
VASEP đề nghị:
- Bỏ quy định phải kiểm dịch đối với sản phẩm thủy sản chế biến đông lạnh dùng làm thực phẩm nhập khẩu về để sản xuất xuất khẩu, gia công hàng xuất khẩu, không tiêu thụ trong nước.
- Bỏ quy định kiểm dịch đối với các sản phẩm thủy sản chế biến nhập khẩu tiêu thụ nội địa được đánh giá không có nguy cơ lây lan dịch bệnh thủy sản vào Việt Nam (các thuỷ sản chế biến dưới dạng đông lạnh, hàng khô… dùng làm thực phẩm cho người).
- Tối ưu hoá các quy định về kiểm dịch với thuỷ sản sống, tươi, ướp lạnh là đối tượng chủ yếu lây lan dịch bệnh thủy sản trên nguyên tắc là vừa đảm bảo an toàn dịch bệnh, nhưng cũng vừa đảm bảo yêu cầu hội nhập quốc tế (theo các nguyên tắc vệ sinh thú y của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) và các nguyên tắc kiểm dịch nhập khẩu của các thị trường nhập khẩu chính như EU, Mỹ,…) trong cán cân thương mại với các nước và trên cơ sở đánh giá nguy cơ đối với từng dòng hàng và lịch sử tuân thủ của các doanh nghiệp, không kiểm “dàn hàng ngang” 100%.
- Sớm hoàn tất việc số hóa thủ tục kiểm dịch nhập khẩu để đưa các thủ tục này lên Cổng Thông tin một cửa Quốc gia, không bắt buộc doanh nghiệp phải nộp hồ sơ giấy.
- Sửa đổi 3 thông tư 26/2016, 36/2018 và 11/2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ngay trong Quý I/2022 để phân định rõ hoạt động kiểm tra nhập khẩu phù hợp với các danh mục sản phẩm khác nhau.
