Những con số biết nói
Tại Hội thảo “Thanh toán xuyên biên giới và vay vốn trực tuyến: Tiện ích số cho kinh doanh và tiêu dùng”, tổ chức chiều 11/9, PGS. TS. Đặng Ngọc Đức, Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính, Trường Đại học Đại Nam cho biết, cho vay trực tuyến là sản phẩm hay kết quả của việc số hóa quy trình cho vay truyền thống của các ngân hàng thương mại (NHTM). Nhờ ứng dụng các công nghệ như định danh khách hàng điện tử (eKYC - electronic Know Your Customer), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong xếp hạng tín dụng, phân tích dữ liệu lớn (Big Data), hợp đồng điện tử… cho phép tự động hóa quá trình thẩm định - phê duyệt - giải ngân, tiết kiệm thời gian xử lý hồ sơ vay vốn, giảm chi phí vận hành và mở rộng khả năng tiếp cận cho khách hàng vay vốn.
Bà Lê Thị Thuý Hà, Giám đốc Dự án Digital Lending, Khối Ngân hàng số MBBank xác nhận, chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng đã và đang là cơ hội lớn trong việc đơn giản hóa quy trình vay vốn, nâng cao trải nghiệm khách hàng, đồng thời đáp ứng yêu cầu cắt giảm thủ tục hành chính. Trong bức tranh đó, eKYC và chữ ký số đặt ra như hai yếu tố then chốt, quyết định khả năng triển khai thành công các sản phẩm cho vay trực tuyến.
 |
Bà Lê Thị Thuý Hà, Giám đốc Dự án Digital Lending, Khối Ngân hàng số MBBank |
Dẫn chứng câu chuyện tại MB, bà Hà cho biết, hiện Ngân hàng cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng trực tuyến hay còn gọi là online, đặc biệt là dịch vụ vay trực tuyến triển khai trên 2 nền tảng APP MBBank và Biz MBBank.
Trên nền tảng APP MBBank, Ngân hàng đang phục vụ hơn 33 triệu khách hàng cá nhân. Trong đó, 100% khách hàng cá nhân mở tài khoản và dịch vụ ngân hàng trực tuyến tại các kênh được thu thập hồ sơ sinh trắc học bằng eKYC thành công; 100% khoản vay tín chấp (tiêu dùng không tài sản bảo đảm) đã thực hiện đăng ký, giải ngân toàn trình trực tuyến; 90,8% khoản vay sản xuất kinh doanh đã được giải ngân trực tuyến, với doanh số lũy kế hơn 165 nghìn tỷ đồng trong 8 tháng đầu năm 2025.
Tương tự trên nền tảng Biz MBBank, Ngân hàng đang phục vụ hơn 350.000 khách hàng doanh nghiệp. Trong đó, 100% doanh nghiệp siêu nhỏ (Micro SME - mSME) nhận và giải ngân vốn qua Biz MBBank. Toàn bộ các giao dịch vay vốn trực tuyến trên cả APP MBBank và Biz MBBank đều sử dụng Hợp đồng điện tử với chữ ký số, bảo đảm pháp lý và trải nghiệm khách hàng.
Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Ngoan, Giám đốc Tài chính Công ty cổ phần MISA, Giám đốc điều hành JETPAY nhận định, vay online, tín chấp, không giấy tờ chính là xu thế, chìa khóa tháo gỡ nút thắt cho nhu cầu vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Giải pháp này cho phép số hóa hoàn toàn quy trình, không cần hồ sơ giấy và thực hiện 100% trực tuyến. Việc giải ngân cũng diễn ra nhanh chóng, chỉ trong vòng 24 giờ thay vì kéo dài nhiều tuần như hình thức vay truyền thống; không tài sản bảo đảm vì thay thế bằng đánh giá dựa trên dữ liệu số.
Minh chứng thực tiễn về hiệu quả của vay online dựa trên dữ liệu số hóa, bà Ngoan cho biết trong năm 2024, hạn mức cấp 6.721 tỷ đồng, giải ngân 8.686 tỷ đồng. Ngoài ra, tính đến tháng 8/2025, hạn mức cấp 7.634 tỷ đồng, giải ngân: 11.875 tỷ đồng. Theo đó, tỷ lệ vay thành công đạt 30% - cao gấp 10 lần so với quy trình truyền thống.
 |
Bà Nguyễn Thị Ngoan, Giám đốc Tài chính Công ty Cổ phần MISA, Giám đốc điều hành JETPAY |
10 năm qua, cho vay trực tuyến đã trở thành một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất trong ngành tài chính toàn cầu. Theo báo cáo phân tích và dự báo trên phạm vi toàn cầu giai đoạn 2019-2029 của Mordor Intelligence (2024), quy mô thị trường cho vay kỹ thuật số (bao gồm cho vay trực tuyến của các NHTM và P2P lending) toàn cầu dự kiến đạt 889,99 tỷ USD vào năm 2029, tăng từ 507,27 tỷ USD năm 2024, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm (CAGR) là 11,9%. Thống nhất với báo cáo trên của Mordor Intelligence, các báo cáo của McKinsey (2024) và Ernst & Young (2023) cũng cho thấy trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ ở hầu khắp các quốc gia, người tiêu dùng ngày càng kỳ vọng vào trải nghiệm số hóa…
Thách thức và giải pháp
Theo ông Đức, dù đã được xác định là một xu hướng tất yếu, có tốc độ phát triển nhanh trong giai đoạn 2021-2025 và tiềm năng/dư địa phát triển còn nhiều, song cho vay trực tuyến của các NHTM Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn thách thức như:
Thứ nhất, câu chuyện pháp lý và yêu cầu kiểm soát rủi ro. Thông tư 06/2023/TT-NHNN được coi là một dấu mốc quan trọng về pháp lý, nhưng nhiều quy định liên quan đến hợp đồng điện tử, xử lý tranh chấp, bảo vệ dữ liệu cá nhân và xác thực khách hàng vẫn chưa được ban hành đầy đủ, do vậy việc xác định trách nhiệm pháp lý khi xảy ra tranh chấp còn mơ hồ.
Thứ hai, thiếu dữ liệu và công nghệ ứng dụng phân tích hành vi của khách hàng, nguy cơ rủi ro tín dụng và gian lận cao.
Thứ ba, nhận thức và những hạn chế về sự tin tưởng từ phía khách hàng. Tại Việt Nam, ngoài những khách hàng chưa có ý thức tốt thì nhiều khách hàng lại rất do dự/lo ngại về tính pháp lý của hợp đồng điện tử, độ bảo mật thông tin cá nhân và khả năng hỗ trợ khi xảy ra tranh chấp, bởi lẽ vẫn chưa có quy định chi tiết về hợp đồng điện tử, chữ ký số, lưu trữ dữ liệu vay online.
Để thúc đẩy sự phát triển bền vững, hiệu quả và an toàn của loại hình cho vay trực tuyến, ông Đức cũng đưa ra các khuyến nghị nhằm tháo gỡ các rào cản hiện hữu và tạo điều kiện phát triển cho vay trực tuyến như sau:
Một là, hoàn thiện hành lang pháp lý và thúc đẩy cơ chế thử nghiệm có kiểm soát: Bổ sung các quy định liên quan đến hợp đồng điện tử, xác thực khách hàng, lưu trữ dữ liệu, xử lý tranh chấp và bảo vệ thông tin cá nhân. Việc ban hành khung pháp lý riêng cho mô hình P2P Lending cũng là bước đi cần thiết để tạo điều kiện cho các NHTM mở rộng sang hình thức cấp tín dụng mới. Mặc dù đã cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) theo Nghị định 94/2025 nhưng cần có hướng dẫn chi tiết và cơ chế giám sát chặt chẽ đồng thời thúc đẩy các NHTM tham gia thử nghiệm các mô hình cho vay số mới, từ đó đánh giá rủi ro và hiệu quả trước khi triển khai đại trà.
 |
PGS. TS. Đặng Ngọc Đức, Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính, Trường Đại học Đại Nam |
Hai là, tăng cường đầu tư và ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ quy trình cho vay: Các NHTM cần nâng cấp hệ thống core banking, tích hợp AI, Big Data, Machine Learning, Blockchain, AI và IoT để tự động hóa quy trình xét duyệt, quản lý rủi ro và cá nhân hóa sản phẩm vay.
Ba là, tăng cường hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức của các đối tượng khách hàng. Đồng thời, đào tạo và đào tạo lại để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển cho vay trực tuyến. Bên cạnh đó, hình thành lực lượng nhân sự có khả năng phối hợp liên ngành giữa tài chính, công nghệ và quản trị rủi ro trên cơ sở đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực.
“Cho vay trực tuyến là một bước tiến quan trọng trong quá trình số hóa tài chính, mang lại nhiều lợi ích về tiết kiệm thời gian, chi phí và nhất là tăng khả năng tiếp cận tài chính. Tuy nhiên, để hình thức này thực sự phát huy hiệu quả và bền vững, cần có sự điều chỉnh đồng bộ về pháp lý và quản lý của nhà nước, chiến lược đầu tư cơ sở hạ tầng và ứng công nghệ trong hoạt động cho vay. Hơn nữa, việc phát triển cho vay trực tuyến không thể chỉ dựa vào công nghệ, mà phải đặt trong một hệ sinh thái tài chính số an toàn, minh bạch và có trách nhiệm”, ông Đức nhấn mạnh.
