Với giá vàng đã tăng vọt 30% kể từ đầu năm nay, mức tăng của vàng đang vượt xa các tài sản trú ẩn an toàn truyền thống khác như đồng yên Nhật, đồng franc Thụy Sĩ và trái phiếu kho bạc Mỹ, buộc các nhà đầu tư phải suy nghĩ lại về tài sản an toàn tối ưu nhất khi đối mặt với những lo ngại về tính bền vững của tài chính và rủi ro địa chính trị.
Nikos Kavalis, Giám đốc điều hành tại Metals Focus cho biết: "Ưu điểm chính của vàng là không phải chịu trách nhiệm pháp lý của bất kỳ ai khác…Khi một nhà đầu tư sở hữu trái phiếu kho bạc Mỹ, các trái phiếu chính phủ khác và thậm chí là các tiền tệ theo truyền thống là tài sản trú ẩn an toàn, họ cũng phải chịu ảnh hưởng của các nền kinh tế tương ứng".
Chỉ số đồng đô la - thước đo giá trị của đồng đô la so với một rổ tiền tệ - đã suy yếu gần 10% kể từ đầu năm nay. Các tiền tệ trú ẩn an toàn như đồng yên Nhật và đồng franc Thụy Sĩ đã tăng giá lần lượt khoảng 8% và 10% so với đồng đô la trong cùng kỳ. Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm đã giảm khoảng 19 điểm cơ bản trong năm nay.
Ngược lại, giá vàng liên tục đạt mức cao mới trong nhiều tháng qua. Vàng giao ngay hiện đang giao dịch quanh mức 3.403 USD/ounce sau khi đạt đỉnh trên 3.500 USD/ounce vào tháng 4. Nhu cầu vàng được thúc đẩy bởi môi trường vĩ mô bất ổn và không chắc chắn, đặc biệt là với những diễn biến gần đây ở Trung Đông, bên cạnh nhu cầu giảm sút đối với các tài sản trú ẩn an toàn của Mỹ.
“Có một cảm giác ngày càng tăng về việc không chắc chắn về tương lai của đồng đô la Mỹ và thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ sẽ như thế nào. Và tôi cho rằng điều đó đã thúc đẩy nhiều sự quan tâm hơn đến các tài sản trú ẩn an toàn thay thế như vàng”, Shaokai Fan, Giám đốc Ngân hàng Trung ương Toàn cầu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho biết.
Mặc dù đồng đô la và trái phiếu kho bạc Mỹ trong lịch sử đóng vai trò là thành trì của sự an toàn, nhưng các vết nứt đã bắt đầu xuất hiện.
Trái phiếu kho bạc Mỹ đã phải đối mặt với đợt bán tháo mạnh vào tháng 4 sau khi Tổng thống Donald Trump triển khai loạt thuế quan đối ứng. Sau đó là việc Moody’s hạ xếp hạng tín nhiệm của Mỹ vào tháng 5 và dự luật thuế của Tổng thống Trump tiếp tục giáng thêm một đòn nữa vào danh tiếng lâu nay của trái phiếu kho bạc Mỹ là nơi trú ẩn an toàn khi các nhà đầu tư lo ngại về thâm hụt ngân sách gia tăng.
Nhu cầu đối với trái phiếu kho bạc Mỹ Mỹ kể từ đó đã phục hồi phần nào. Tuy nhiên, niềm tin vào tài sản của Mỹ đã bị tổn hại do chính sách bất ổn của nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tại sao vàng lại nổi bật
“Vàng là một tài sản không bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ nợ trên GDP cao làm tác động đến các tiền tệ khác”, Nicholas Frappell, Giám đốc thị trường tổ chức toàn cầu tại ABC Refinery cho biết. Ngoài ra, lập trường chính sách tài khoá mà Mỹ và các nước khác áp dụng vẫn thoải mái mặc dù thị trường trái phiếu đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng tăng trưởng nợ không được kiểm soát.
Trái phiếu kho bạc Mỹ và đồng đô la không phải là những tài sản trú ẩn duy nhất bị giảm tầm ảnh hưởng. Sự sụt giảm của trái phiếu kho bạc Mỹ vào tháng 5 cũng đi kèm với đợt bán tháo từ các thị trường quan trọng khác, với việc các nhà đầu tư rút khỏi trái phiếu chính phủ Nhật Bản.
"Nhật Bản cũng đang có những vấn đề về cấu trúc…đồng yên Nhật suy yếu một phần là do chênh lệch lãi suất", ông Shaokai Fan cho biết.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng 39 điểm cơ bản kể từ đầu năm nay, cho thấy nhu cầu giảm. Đồng yên đã tăng giá khoảng 8% so với đồng đô la trong cùng kỳ.
Vì Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) không tăng lãi suất nhiều như các ngân hàng trung ương khác nên điều này đã làm giảm động lực của các nhà đầu tư chuyển sang đồng yên vì chênh lệch lãi suất. BOJ đã giữ nguyên lãi suất chính sách ở mức 0,5% vào tháng 5 và tháng 6 do lo ngại về thuế quan của Tổng thống Trump làm lu mờ triển vọng kinh tế nước này.
Đồng franc Thụy Sĩ đã tăng giá hơn 10% so với đồng đô la kể từ đầu năm nay. Tuy nhiên, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) có thể đang cố gắng ngăn chặn dòng tiền trú ẩn an toàn khiến đồng franc Thụy Sĩ kém cạnh tranh hơn.
Vào tháng 3, SNB đã đặt lãi suất chính sách ở mức 0,25%. Giá tiêu dùng của Thụy Sĩ đã giảm vào tháng 5 lần đầu tiên sau hơn bốn năm, dẫn đến một số dự báo về lãi suất âm trong cuộc họp chính sách sắp tới.
"Đồng franc Thụy Sĩ vẫn rất hấp dẫn, nhưng vấn đề là nếu Thụy Sĩ hiện có lãi suất âm và nếu tôi mua một franc, tôi sẽ không nhận được nhiều lợi nhuận", Bart Melek, giám đốc chiến lược hàng hóa tại TD Securities cho biết.
Theo quan điểm đó, vàng nổi bật hơn các tài sản trú ẩn an toàn khác do chính phủ phát hành và gắn với chủ sở hữu.
"Lý do vàng nổi bật hơn các tài sản khác vì vàng là một thị trường thanh khoản lớn và cũng là phi chính trị…Tất cả các tài sản khác đều do chính phủ phát hành. Vì vậy, vàng không phải là tiền pháp định. Nguồn cung vàng bị giới hạn bởi những hạn chế tự nhiên và tôi nghĩ đó là lý do khiến vàng nổi bật như một tài sản trú ẩn an toàn. Nó không liên quan đến bất kỳ rủi ro chính trị cụ thể nào", ông Shaokai Fan cho biết.
Không giống như trái phiếu chính phủ hay tiền tệ pháp định, vàng không mang lại rủi ro đối tác. “Vàng có giá trị nội tại. Điều đó có nghĩa là tôi không phải phụ thuộc vào chính phủ hay một đại lý tư nhân để thực hiện các nghĩa vụ nợ của mình", chiến lược gia Bart Melek cho biết.
Ngoài ra, việc các ngân hàng trung ương toàn cầu mua vàng ồ ạt cũng thúc đẩy sức hấp dẫn của vàng như một tài sản trú ẩn an toàn. Vào năm 2024, các ngân hàng trung ương đã bổ sung thêm 1.044,6 tấn vàng ròng vào dự trữ ngoại hối, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp mà lượng mua vượt mốc 1.000 tấn.
Báo cáo mới được công bố của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) cũng cho thấy rằng vàng đã vượt qua đồng euro để trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai, chiếm khoảng 20% dự trữ toàn cầu vào cuối năm 2024.