Tuy nhiên, khi tình hình chiến sự bước sang tháng thứ ba, hậu quả kinh tế từ cuộc xung đột ngày càng rõ ràng và triển vọng có vẻ không khả quan.
Trong bối cảnh hỗn loạn với áp lực lạm phát toàn cầu khi giá lương thực và năng lượng tăng cao và chuỗi cung ứng bị gián đoạn sau đại dịch, xung đột Nga-Ukraine đang làm trầm trọng thêm căng thẳng cung cầu, gây tổn hại đến tâm lý người tiêu dùng và đe dọa tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Thị trường căng thẳng
Các thị trường tài chính toàn cầu tiếp tục tập trung vào tình hình chiến sự khi nó bước sang giai đoạn thứ hai, với các nhà phân tích cho rằng “trận chiến giành Donbas” có thể quyết định kết quả của cuộc xung đột này.
Các nhà đầu tư đang lo ngại lạm phát tràn lan và tác động làm giảm sút của lạm phát đối với tăng trưởng toàn cầu. Trong đó, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự đoán, tỷ lệ lạm phát của Mỹ sẽ đạt 7,7% trong năm nay và 5,3% ở khu vực đồng euro. Lo ngại về giá cả tăng đang thúc đẩy các nhà đầu tư bán trái phiếu, đẩy lợi suất cao hơn; lợi suất trên trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm của Mỹ đã chạm mức 2,94% vào ngày 19/4, mức chưa từng thấy kể từ cuối năm 2018.
Theo IMF, các nhà đầu tư kỳ vọng rằng các ngân hàng trung ương sẽ tăng lãi suất mạnh mẽ hơn để kiểm soát việc tăng giá, một động thái cũng có thể thúc đẩy thị trường bán tháo nhiều hơn.
Ảnh hưởng tới tăng trưởng toàn cầu
Dù điều gì xảy ra trên chiến tuyến trong vài ngày và vài tuần tới, những làn sóng xung đột từ cuộc xung đột sẽ tiếp tục dội xuống toàn cầu với việc cả Ngân hàng Thế giới (WB) và IMF đều hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu.
IMF đã cắt giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu cho năm 2022 và 2023 và nhận định rằng tác động kinh tế từ xung đột sẽ "lan truyền sâu rộng, làm tăng thêm áp lực giá cả và làm trầm trọng thêm các thách thức đối với chính sách tiền tệ". Trong khi đó, WB đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu cho năm 2022 từ 4,1% xuống 3,2%, với lý do áp lực mà cuộc xung đột đã đặt lên nền kinh tế toàn cầu.
Cả hai tổ chức đều cho biết việc hạ dự báo được đưa ra vì họ dự đoán các cú sốc về nguồn cung sẽ gia tăng và giá hàng hóa - trong đó Nga và Ukraine là các nhà cung cấp chính - sẽ tăng đáng kể.
“Nga là nhà cung cấp dầu, khí đốt và kim loại chính, và cùng với Ukraine với lúa mì và ngô. Nguồn cung các mặt hàng này giảm đã khiến giá của chúng tăng mạnh”, IMF cho biết.
Jari Stehn, nhà kinh tế trưởng châu Âu tại Goldman Sachs nhận định rằng tác động của cuộc căng thẳng ở Ukraine đã và đang hãm lại nền kinh tế châu Âu.
“Bức tranh toàn cảnh ở đây là nền kinh tế khu vực đồng euro đang chậm lại khá nhanh bởi vì lạm phát cao hơn nhiều đang bắt đầu ảnh hưởng đến thu nhập và tiêu dùng, và giá năng lượng đang đè nặng lên các nhà sản xuất. Trên hết, một loạt các vấn đề về chuỗi cung ứng đã được khuếch đại bởi chiến sự ở Ukraine”, ông cho biết.
Thực phẩm tăng giá
Căng thẳng địa chính trị hội tụ với những gián đoạn khác - sự căng thẳng trong chuỗi cung ứng, lạm phát và đại dịch - đang đặt ra “một mối đe dọa tiềm tàng đối với nguồn cung cấp thực phẩm toàn cầu của chúng tôi”, Daniel Aminetzah, lãnh đạo Bộ phận Thực hành Nông nghiệp và Hóa chất của McKinsey cho biết.
Khu vực Ukraine-Nga được coi là một trong số ít các nhà sản xuất thực phẩm lớn trên toàn cầu và đóng một vai trò quan trọng không chỉ là nhà xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như lúa mì, mà còn là một trong những nhà cung cấp phân bón lớn trên toàn thế giới.
“Có sáu tập đoàn bánh mì cùng cung cấp khoảng 60% - 70% hàng hóa nông nghiệp toàn cầu. Khu vực Ukraine-Nga chịu trách nhiệm về khoảng 30% xuất khẩu lúa mì và 65% hướng dương toàn cầu, trong bối cảnh các thị trường này ngày càng chặt chẽ và có tính liên kết với nhau nên do đó, một chút gián đoạn nguồn cung sẽ tạo ra một số tác động đến giá cả”, ông Daniel Aminetzah cho biết.
“Trong hệ thống lương thực toàn cầu, các kịch bản cung cầu trước đây chủ yếu được mã hóa xung quanh thời tiết và các sự kiện liên quan đến nguồn cung khác. Nhưng giờ đây, chúng ta đang ở trong một tình huống không thể tưởng tượng được, quy mô của một cuộc căng thẳng địa chính trị như thế này ở Châu Âu và Biển Đen đóng vai trò một nguồn cung cấp lương thực quan trọng đặc biệt là khi nói đến lúa mì và phân bón”, ông nói thêm.
IMF cho biết, giá lương thực tăng có thể gây ra một tác động đáng lo ngại khác. IMF cảnh báo rằng “việc tăng giá lương thực và nhiên liệu cũng có thể làm tăng đáng kể viễn cảnh bất ổn xã hội ở các nước nghèo hơn”.
“Ngay sau khi xung đột leo thang, các điều kiện tài chính được thắt chặt đối với các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển. Cho đến nay, những yếu tố này đã được tái định giá một cách có trật tự. Tuy nhiên, một số rủi ro về sự mong manh tài chính vẫn còn, làm tăng triển vọng thắt chặt mạnh mẽ các điều kiện tài chính toàn cầu cũng như dòng vốn chảy ra ngoài”, IMF cho biết.
Tất nhiên, mức độ ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào thời gian tình hình chiến sự kéo dài bao lâu, và quy mô tàn phá và gián đoạn mà nó gây ra.
