Nhiều doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh chưa “chịu lớn”
Tại hội thảo “Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam” ngày 21/03 do Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (HUBA) phối hợp tổ chức, các chuyên gia khẳng định kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia thông tin, trong giai đoạn 2020 - 2023, kinh tế tư nhân đóng góp trung bình 50,3% GDP, cao hơn khu vực kinh tế nhà nước với 20,8% và khu vực FDI 20,2%.
Nhóm nghiên cứu của BIDV tính toán, trong giai đoạn này, doanh nghiệp tư nhân đóng góp 24,17% GDP, hộ kinh doanh khoảng 23,19% GDP, kinh tế tập thể (chủ yếu là hợp tác xã) khoảng 2,94% GDP; chiếm 57,8% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; đóng góp 30% thu ngân sách nhà nước.
Đặc biệt, khu vực kinh tế tư nhân đã hình thành một số doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong một số ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế...; đóng góp khoảng 1 tỷ USD an sinh xã hội hàng năm.
 |
TS. Cấn Văn Lực chia sẻ tại hội thảo chiều 21/03. |
Dù đóng góp ngày càng lớn, nhưng TS. Cấn Văn Lực khẳng định các kết quả đạt được chưa đạt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu theo Nghị quyết 10/NQ-TW (2017) và Nghị quyết 45/2023/NQ-CP.
“Thực tế, nhiều doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh chưa “chịu lớn”, đóng góp trong GDP vẫn chỉ xoay quanh 50%”, TS. Cấn Văn Lực nói.
Nguyên nhân do khu vực kinh tế tư nhân hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển. Có thể kể đến khó khăn trong tiếp cận nguồn lực, nhất là vốn tín dụng, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Chưa kể hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo, môi trường kinh doanh nhiều trở ngại, thủ tục hành chính phức tạp, tốn nhiều thời gian, chi phí và tiềm ẩn rủi ro; chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước chưa thực sự hiệu quả và công bằng giữa các khu vực kinh tế, đồng thời không dễ tiếp cận đối với kinh tế tư nhân.
Thực trạng này dẫn đến quy mô của hầu hết doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đều thuộc nhóm nhỏ hoặc siêu nhỏ, hạn chế về tiềm lực tài chính và trình độ quản trị, thiếu sự kết nối với nhau cũng như với khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài. Trong điều kiện đó, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam khó có thể lớn hoặc thậm chí không muốn lớn.
8 giải pháp tạo đột phá
TS. Cấn Văn Lực đã đề xuất 8 giải pháp đột phá nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên mới.
Thứ nhất, Việt Nam cần thống nhất, nhất quán về tư duy “đột phá”, thay đổi quan điểm và nhận thức về vai trò và vị trí của khu vực kinh tế tư nhân, coi khu vực này là động lực quan trọng nhất trong tăng trưởng kinh tế, là lực lượng nòng cốt trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai, đẩy nhanh hoàn thiện thể chế, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, đặc biệt là quan tâm khâu thực thi.
Thứ ba, thúc đẩy quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp siêu nhỏ bằng cách sớm ban hành Nghị định về cơ chế hỗ trợ, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp siêu nhỏ.
Cụ thể là miễn hoặc giảm thuế TNDN trong 3 - 5 năm đầu tiên mới hoạt động. Cùng với đó là đơn giản hóa thủ tục, quy trình nâng cấp từ hộ kinh doanh thành doanh nghiệp siêu nhỏ và hỗ trợ doanh nghiệp về quản trị, sổ sách kế toán, thông tin thị trường, đối tác, bạn hàng.
Thứ tư, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thuận lợi hóa quá trình tiếp cận đất đai, tài chính, công nghệ mới. Nhà nước cần có chính sách tài khóa như hỗ trợ miễn, giảm thuế, phí cho các lĩnh vực ưu tiên.
“Đặc biệt là cần phát triển thị trường tài chính cân bằng hơn, nhất là thị trường cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, quỹ đầu tư.., đồng thời tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp tư nhân và hộ kinh doanh…”, chuyên gia nhấn mạnh.
Thứ năm, giải phóng nhanh các nguồn lực đang bị treo, tồn đọng, lãng phí, bao gồm 3.085 dự án, 31.800 tỷ đồng, 74.380 ha đất (theo tổng hợp của VTV).
Thứ sáu, tăng cường thông tin, truyền thông về vai trò của kinh tế tư nhân về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thông tin thị trường, đối tác, dự báo, bối cảnh...
Thứ bảy, xây dựng, chuẩn hóa thông tin, số liệu thống kê, báo cáo về các khu vực kinh tế nói chung và kinh tế tư nhân nói riêng để phục vụ quá trình ra quyết sách, quản trị và điều hành quốc gia.
Thứ tám, bản thân doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh cần phải đổi mới tư duy quản trị, bài bản, minh bạch, có tầm nhìn, chiến lược nhiều hơn. Đặc biệt luôn nhận thức, hành động gắn với đạo đức kinh doanh, trách nhiệm xã hội và thượng tôn pháp luật.
