Ngày 30/3, báo chí Mỹ dẫn một số ý kiến cho biết, thỏa thuận mới về thương mại tăng cường hợp tác để cung cấp các khoáng sản, nguyên vật liệu quan trọng để sản xuất pin xe điện giữa Mỹ và Nhật Bản có thể tạo điều kiện để các công ty có lịch sử yếu kém trong vấn đề bảo vệ môi trường được hưởng lợi từ các mức ưu đãi thuế của Mỹ.
Các ý kiến chỉ trích nội dung thỏa thuận cho rằng, thỏa thuận chỉ đưa ra các nội dung sáo rỗng về quyền lao động và bảo vệ môi trường, hoàn toàn không có khả năng thực hiện được.
Báo chí Mỹ dẫn trả lời phỏng vấn của tổ chức hoạt động về quyền lợi người tiêu dùng Public Gitizen, trong đó khẳng định, việc thỏa thuận mới thiếu đi các biện pháp bảo vệ môi trường thực chất đồng nghĩa với việc Mỹ để cho các tập đoàn khai thác triển khai hoạt động khai thác trái phép tại Nhật Bản trước khi nhập khẩu ngược lại vào Mỹ. Đây là một động thái gây tổn hại sâu rộng tới việc thực thi cam kết khai thác khoáng sản có trách nhiệm trong Đạo luật giảm phát thải của Mỹ.
Thỏa thuận thương mại khoáng sản mới được cho là có nội dung cho phép một số loại khoáng sản quan trọng được khai thác và xử lý tại Nhật Bản, nhất là nhóm khoáng sản cần thiết cho việc sản xuất pin xe điện (EV) và có khả năng đáp ứng các điều khoản ưu đãi về thuế xe điện trong Đạo luật giảm phát thải.
Trước đó, Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Yasutoshi Nishimura cho biết, theo thỏa thuận hợp tác này, các doanh nghiệp cung cấp nguyên vật liệu, khoáng sản phục vụ cho việc sản xuất pin và xe EV tại Nhật Bản sẽ đủ điều kiện nhận các ưu đãi về chính sách thuế của Mỹ. Những khoáng chất đó bao gồm lithium, niken, coban, than chì và mangan. Đây là chìa khóa để củng cố chuỗi cung ứng pin của Mỹ và cho phép các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản tiếp cận rộng rãi hơn với khoản tín dụng thuế EV mới trị giá 7.500 USD/xe của Mỹ.
Mỹ vẫn phụ thuộc nhiều vào các khoản sản được nhập khẩu từ Trung Quốc và nhu cầu đối với các khoáng sản quan trọng trong sản xuất pin EV sẽ rất lớn trong những năm tới. Do đó, một trong những mục tiêu của Đạo luật giảm phát thải (IRA) là tăng cường nguồn cung các khoáng sản quan trọng này và quá trình sản xuất chúng.
Public Citizen hiện đang kêu gọi chính quyền Mỹ điều chỉnh nội dung của thỏa thuận, cho rằng cơ quan chính quyền đã quá vội vàng trong việc đàm phán trong chưa tập hợp đủ ý kiến của Quốc hội hay công chúng.
Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đã có phản hồi, bác bỏ các ý kiến của Puclic Citizen đưa ra, khẳng định USTR thường xuyên tham khảo ý kiến của các bên liên quan cũng như Quốc hội về các cuộc đàm phán cơ quan đang thực hiện, trong đó có cả đàm phán về thỏa thuận thương mại khoáng sản, nguyên vật liệu quan trọng để sản xuất pin xe điện với Nhật Bản.
