Tổ chức tín dụng được quyền thu giữ tài sản đảm bảo
Theo chương trình dự kiến, sáng nay (20/5), Quốc hội sẽ nghe Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng trình bày dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi. Trong dự thảo Luật sửa đổi lần này, Chính phủ đề xuất luật hóa 3 nhóm chính sách tại Nghị quyết 42/2017QH14.
Thứ nhất, các tổ chức tín dụng được quyền thu giữ tài sản bảo đảm trong trường hợp có thỏa thuận đồng ý giữa khách vay và tổ chức tín dụng.
Thứ hai, tài sản của bên phải thi hành án đang được sử dụng làm tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu chỉ bị kê biên trong trường hợp thi hành bản án, quyết định về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe hoặc được sự đồng ý của các tổ chức tín dụng.
Thứ ba, đối với tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự, sau khi hoàn tất thủ tục xác nhận chứng cứ và xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý và thi hành án thì cơ quan tiến hành tố tụng hoàn trả vật chứng này cho các tổ chức tín dụng.
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, hiện nay, nợ xấu của hệ thống tín dụng vẫn tiếp tục ở mức cao và có xu hướng gia tăng đang là áp lực đối với lĩnh vực ngân hàng, nhất là trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% năm nay, mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo.
Việc luật hóa các quy định tại Nghị quyết số 42 sẽ xử lý các vướng mắc, khó khăn hiện nay về xử lý nợ xấu, giúp các tổ chức tín dụng, các tổ chức mua bán, xử lý nợ thực hiện các quyền hợp pháp của mình.
Trong báo cáo thuyết minh, NHNN khẳng định luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo sẽ giúp quyền lợi của ngân hàng được đảm bảo, từ đó khuyến khích ngân hàng có thêm động lực để cho vay, hạ lãi suất cho vay do giảm chi phí khi phải xử lý nợ, xử lý TSBĐ. Khi đó, doanh nghiệp và người dân có điều kiện tiếp cận, huy động vốn với lãi suất hợp lý nhằm phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Để tránh tình trạng lạm dụng, dự thảo Luật quy định, thu giữ tài sản bảo đảm không phải là việc thu giữ đơn phương, vô điều kiện mà phải tuân thủ phạm vi, giới hạn, điều kiện thu giữ. Đồng thời, quy định về trình tự, thủ tục thu giữ, công bằng, công khai, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bên có nghĩa vụ, TCTD và các bên có liên quan.
Trong quá trình thu giữ, TCTD không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội; TCTD chỉ được ủy quyền thu giữ cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng đó; tổ chức mua bán, xử lý nợ chỉ được ủy quyền thu giữ cho tổ chức tín dụng bán nợ, công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của TCTD bán nợ…
Thẩm tra về dự thảo Luật này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là cần thiết song đề nghị rà soát, bảo đảm quy định chặt chẽ các điều kiện để thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu; vai trò, trách nhiệm của UBND cấp xã và cơ quan Công an cấp xã trong bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm; việc ủy quyền thu giữ tài sản bảo đảm. Cơ quan thẩm tra đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm và xử lý tài sản bảo đảm sau thu giữ, bảo đảm công khai, minh bạch, phù hợp với quy định của pháp luật, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người bị thu giữ TSBĐ, các bên có liên quan.
Cho vay đặc biệt không tài sản đảm bảo, lãi suất 0%: Trao quyền quyết cho NHNN
Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) quy định: “Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm đối với tổ chức tín dụng. Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm”.
Như vậy, dự thảo Luật đã chuyển thẩm quyền quyết từ Thủ tướng Chính phủ (đối với trường hợp khoản cho vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm, khoản cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm) thành NHNN.
Quy định này không chỉ triệt để phân cấp, phân quyền mà còn giảm bớt khâu trung gian, góp phần rút ngắn thời gian xử lý bảo đảm việc tổ chức thực hiện kịp thời, an ninh, an toàn hệ thống các TCTD.
Tán thành nội dung này trong quy định của dự thảo, song Ủy ban KTTC đề nghị rà soát các quy định hiện hành về cho vay đặc biệt; nghiên cứu quy định chi tiết tiêu chí, điều kiện cho vay đặc biệt đối với khoản vay có lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm; quy định rõ ràng, minh bạch trình tự, thủ tục cho vay và có các biện pháp tăng cường kiểm soát, ngăn ngừa và hạn chế tổn thất có thể xảy ra.
Đồng thời, rà soát các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 liên quan đến thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt để sửa đổi, bổ sung phù hợp với việc phân cấp thẩm quyền cho NHNN, tránh phát sinh vướng mắc trong triển khai thực hiện.
Trước đó, một số ý kiến băn khoăn về mức lãi suất 0% và băn khoăn về việc cho vay không có tài sản đảm bảo sẽ dẫn tới rủi ro mất vốn nhà nước.
Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, nội dung về lãi suất cho vay đặc biệt 0%/năm, không có tài sản bảo đảm đã được quy định tại Luật Các TCTD năm 2024.
Thực tế, thời gian qua, NHNN đã thực hiện một số khoản cho vay đặc biệt có nội dung này để đáp ứng yêu cầu thực tế phát sinh.
Theo đó, để thống nhất với nội dung sửa đổi quy định về thẩm quyền cho vay đặc biệt của NHNN nêu trên, dự thảo Luật quy định cụ thể lãi suất cho vay đặc biệt 0%/năm để đáp ứng yêu cầu thực tế. Quy định này cũng đáp ứng được yêu cầu xử lý thực tế khi đối tượng vay đặc biệt là TCTD trong giai đoạn khó khăn về khả năng thanh khoản, tài chính, cần các biện pháp khác nhau để sớm ổn định, phục hồi hoặc hạn chế tổn thất nghiêm trọng hơn.
Theo đó, biện pháp cho vay đặc biệt không chỉ hỗ trợ riêng TCTD vay đặc biệt mà nhằm bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền, bảo đảm an toàn hệ thống TCTD, ổn định an ninh, trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, lợi ích của biện pháp cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm cần được xét trên tổng thể, dài hạn về mặt kinh tế, xã hội, an ninh, an toàn.
Theo báo cáo của NHNN, hiện đang có một TCTD được kiểm soát đặc biệt, chưa có phương án cơ cấu lại được phê duyệt, đang vay đặc biệt NHNN để chi trả tiền gửi trong trường hợp bị rút tiền hàng loạt. Ngân hàng này đề nghị NHNN trình Thủ tướng Chính phủ áp dụng lãi suất 0% đối với các khoản vay đặc biệt đã vay.
Theo báo cáo của TCTD này, lũy kế từ ngày 11/10/2022 đến ngày 28/2/2025, tổng số tiền lãi vay đặc biệt khoảng 67.000 tỷ đồng. NHNN đang trình Chính phủ dự thảo Phương án cơ cấu lại đối với TCTD nêu trên do nhà đầu tư xây dựng; trong đó, có nội dung xử lý khoản vay đặc biệt đã vay (trong đó, có nội dung đề xuất TCTD được áp dụng lãi suất 0%/năm kể từ ngày Phương án chuyển giao bắt buộc có hiệu lực thi hành cho đến khi trả hết nợ vay đặc biệt) và dự kiến Chính phủ sẽ báo cáo Bộ Chính trị về các nội dung của Phương án chuyển giao bắt buộc.
