Cần giao thẩm quyền điều tra
Ủng hộ đề xuất cần trao thẩm quyền điều tra cho UBCK, đại biểu Quốc hội Trần Du Lịch (TP. HCM) dẫn ra lý do: tình trạng làm giá chứng khoán đang rất phức tạp. Hành vi làm giá rất tinh vi, công ty này thông đồng công ty kia. Tình trạng này nếu không ngăn ngừa kịp thời sẽ khiến TTCK bị lũng đoạn. Cần giao thẩm quyền điều tra cho UBCK để phát hiện các hành vi vi phạm.
Một số đại biểu Quốc hội khác như: Lê Đình Khanh (Hải Dương), Đặng Thuần Phong (Bến Tre), Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) cũng bày tỏ quan điểm nên giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cho UBCK, bởi đây là lĩnh vực đặc thù, có số vụ vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng, phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Ông Thuyền cho rằng, UBCK là cơ quan chuyên ngành sâu, hoạt động chứng khoán bây giờ rất phức tạp, nên cần thiết bổ sung UBCK làm công tác điều tra ban đầu. Việc bổ sung thẩm quyền này cho UBCK không ảnh hưởng đến quyền hạn điều tra của cơ quan công an, viện kiểm sát, mà góp phần tăng thêm trách nhiệm, làm cơ sở phát hiện thêm nhiều tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán.
Những lý lẽ không ủng hộ
Trong khi Bộ Công an là cơ quan chủ trì soạn thảo dự thảo Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, với đề xuất trao thẩm quyền điều tra cho UBCK, thì nhiều đại biểu Quốc hội trong ngành công an lại không ủng hộ đề xuất này.
Theo Thượng tướng Đặng Văn Hiếu, Thứ trưởng thường trực Bộ Công an (đại biểu Quốc hội Thanh Hóa), không nên bổ sung quy định chứng khoán, kiểm ngư, thuế là cơ quan có thẩm quyền điều tra, vì Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp và Kết luận số 92/2014 của Bộ Chính trị đã yêu cầu giữ nguyên số cơ quan điều tra và sắp xếp, tinh gọn đầu mối, nâng cao chất lượng cơ quan điều tra. Các hoạt động thuế, chứng khoán đều có các cơ quan điều tra chuyên trách ở gần, nên nếu cần điều tra, ghi lời khai thì báo cho cơ quan điều tra thực hiện. Việc thực hiện điều tra phải có bài bản, kiến thức, bồi dưỡng nghiệp vụ điều tra, nếu cứ cho khởi tố thì phức tạp, vi phạm quyền dân chủ…
Đồng quan điểm, Trung tướng Đỗ Kim Tuyến, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an (đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) cho rằng, UBCK là cơ quan chuyên môn, trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, nếu phát hiện sai phạm, tội phạm thì chuyển cho cơ quan điều tra. Những năm gần đây, số lượng vụ việc chuyển cho cơ quan điều tra không nhiều và cũng không gặp vướng mắc gì.
Một số đại biểu Quốc hội khác trong ngành công an như: Thiếu tướng Nguyễn Đức Chung, Giám đốc Công an TP. Hà Nội; Thiếu tướng Trịnh Xuyên, Giám đốc Công an tỉnh Thanh Hóa, Thiếu tướng Lê Đông Phong, Phó giám đốc Công an TP. HCM… cũng không ủng hộ việc trao thẩm quyền điều tra cho UBCK. Lý lẽ mà ông Nguyễn Đức Chung đưa ra là thực tiễn trong quá trình điều tra cho thấy, việc trưng cầu ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán hoàn toàn làm được. Hơn nữa, có trao thẩm quyền thì UBCK cũng không có hệ thống cán bộ để tổ chức điều tra.
Theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Đình Quyền (đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội), Bộ Chính trị đã kết luận đầu mối các cơ quan điều tra hình sự giữ như hiện nay. Trước đây, chúng ta trao quyền được tiến hành một số hoạt động điều tra cho biên phòng, hải quan là do đặc thù của các cơ quan này.
Chẳng hạn, với biên phòng là địa bàn biên giới, vùng sâu vùng xa; hải quan là ở cửa khẩu, địa bàn cách xa địa điểm các cơ quan điều tra chuyên nghiệp. Còn các cơ quan như chứng khoán, thuế thì địa bàn ở gần cơ quan điều tra chuyên nghiệp, nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm thì chuyển ngay cho cơ quan điều tra chuyên nghiệp, có nghiệp vụ đấu tranh với tội phạm thì rất thuận tiện. Để tránh oan sai, tránh bỏ lọt tội phạm, tổ chức các cơ quan điều tra phải chuyên nghiệp, không nên mở rộng cho nhiều cơ quan khác nhau.
Qua giám sát, khảo sát cho thấy, dù được giao thẩm quyền, nhưng trong gần 10 năm qua, một số cơ quan như kiểm lâm, hải quan… rất ít khi tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu, hầu hết giao cho cơ quan điều tra chuyên trách.
Đại biểu Đỗ Văn Đương (TP. HCM) cũng không tán thành trao thẩm quyền điều tra cho UBCK, vì nếu bổ sung quy định này, UBCK vừa có quyền hành chính, vừa có quyền tư pháp, nên dễ lợi dụng quyền tư pháp, có thể dẫn đến oan sai. Cơ quan này không có điều tra viên chuyên nghiệp, kỹ năng quản lý hồ sơ hạn chế, trong khi nhân chứng, hiện trường dễ thay đổi, nên khi chuyển hồ sơ lên cơ quan điều tra phải làm lại.