Ý kiến trái chiều
Trong Tờ trình dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, được Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang vừa trình bày trước Quốc hội, đề xuất trao thẩm quyền điều tra cho UBCK là một trong những nội dung còn có ý kiến khác nhau.
Cụ thể, trong quá trình xây dựng dự án Luật, có hai loại ý kiến khác nhau về bổ sung UBCK là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị giữ nguyên như quy định của pháp luật hiện hành về các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, không bổ sung UBCK là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, vì Kết luận 92-KL/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, chưa chỉ đạo về cơ quan này.
Kết luận 92/2014 của Bộ Chính trị nêu rõ: giữ nguyên hệ thống tổ chức các cơ quan điều tra chuyên trách trong công an, quân đội và ngành kiểm sát như hiện nay và sắp xếp tinh gọn đầu mối trong từng cơ quan, bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, không chồng chéo nhiệm vụ…
Tuy nhiên, ý kiến khác đề nghị bổ sung UBCK là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, vì tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực chứng khoán ngày càng gia tăng, với thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Việc bổ sung quy định UBCK là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra sẽ huy động được sức mạnh tổng hợp tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là ở những lĩnh vực có tính chất đặc thù như chứng khoán.
Kinh nghiệm của các nước cho thấy cơ quan này được giao thẩm quyền điều tra. Việc giao cho UBCK thẩm quyền điều tra ban đầu sẽ góp phần giảm tải ở các cơ quan điều tra chuyên trách.
Trên cơ sở cân nhắc các ý kiến trên, Ban soạn thảo đề nghị bổ sung UBCK cùng với kiểm ngư, cơ quan thuế là các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để trình Quốc hội cho ý kiến.
Trong quá trình thẩm tra dự thảo Luật, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng ghi nhận hai luồng ý kiến.
Thứ nhất, một số ý kiến đề nghị giữ nguyên như quy định hiện hành về các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra vì cho rằng, các cơ quan này thường có địa bàn hoạt động ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Trong khi đó, hoạt động của các cơ quan thuế, UBCK chủ yếu làm việc tại trụ sở cơ quan, kiểm tra vụ việc trên giấy tờ, tài liệu, khi phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm thì có thể chuyển ngay hồ sơ cho cơ quan điều tra chuyên trách, nên không cần thiết phải giao thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra cho các cơ quan này.
Thứ hai, một số ý kiến trong Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nhất trí bổ sung quy định UBCK, kiểm ngư, cơ quan thuế là các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Bởi đây là những cơ quan thuộc các lĩnh vực đặc thù có số vụ vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng, phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Hiện nay, các cơ quan này chỉ có chức năng thanh tra các vụ việc và nếu phát hiện có dấu hiệu tội phạm thì chuyển cho cơ quan điều tra chuyên trách.
Trong nhiều trường hợp, hoạt động này không đủ sức ngăn chặn, xử lý và răn đe tội phạm. Nếu UBCK được giao nhiệm vụ thu giữ, tạm giữ và bảo quản vật chứng, tài liệu liên quan trực tiếp giải quyết, xác minh, lấy lời khai ban đầu, trưng cầu giám định khi cần thiết, khởi tố vụ án hình sự và chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra có thẩm quyền (không tiến hành điều tra toàn diện một vụ án hình sự) thì sẽ kịp thời ngăn chặn, xử lý tội phạm trong lĩnh vực này. Hơn nữa, việc giao thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCK, sẽ giảm tải cho các cơ quan điều tra chuyên trách.
Chờ Quốc hội chốt
Ngày 2/6/2015, dự thảo Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự sẽ được Quốc hội thảo luận ở tổ. Trong bối cảnh hiện còn nhiều ý kiến trái chiều về việc có trao thẩm quyền điều tra cho UBCK hay không, Quốc hội sẽ có tiếng nói quyết định.
Sắp tới, nếu Quốc hội “bấm nút” trao thẩm quyền điều tra cho UBCK cũng như thông qua 2 nội dung mới của Bộ luật Hình sự sửa đổi (xử lý hình sự đối với tội làm giả hồ sơ, tài liệu để chào bán, niêm yết chứng khoán; quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với 3 tội danh trong lĩnh vực chứng khoán), một số ý kiến cho rằng, gói giải pháp xử lý các hành vi vi phạm trên TTCK sẽ được tăng mạnh tính răn đe.
