Bà Nguyễn Nguyệt Anh, Chuyên gia Tổ chức Tài chính quốc tế IFC cho biết, IFC đã ký thỏa thuận hợp tác với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và hai Sở Giao dịch chứng khoán xây dựng bộ quy tắc quản trị công ty cho doanh nghiệp niêm yết. Bên cạnh đó, tới đây, nhiều điểm mới được đưa vào Thông tư sửa đổi Thông tư 121/2012/TT-BTC và dự kiến, văn bản pháp lý này sẽ sớm được cơ quan quản lý ban hành.
“Chúng tôi cũng giúp Việt Nam tham gia vào Asian Score Card. Đầu tháng 11 tới, chúng tôi sẽ hoàn thành thẻ điểm quản trị công ty và đưa vào áp dụng tại Việt Nam. Chắc chắn sau khi thẻ điểm này được đưa ra, sẽ có những khóa đào tạo cho doanh nghiệp để đưa vào áp dụng”, bà Nguyệt Anh nói.
Khá nhiều lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam tham gia các đoàn công tác về quản trị do các Sở Giao dịch chứng khoán tổ chức đã thắc mắc, liệu tới đây Việt Nam có tổ chức những khóa đào tạo kỹ năng cho các thành viên Hội đồng quản trị, bởi trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn chưa phân định rạch ròi giữa quản trị và quản lý doanh nghiệp.
Cũng trăn trở về vấn đề này, bà Nguyệt Anh cho biết, đã có nhiều đề xuất được đưa ra về việc thành lập Viện đào tạo thành viên HĐQT và hiện tại, nhiều nước trong khu vực đã có. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do điều kiện pháp lý chưa cho phép nên chưa thể thực hiện được đề xuất này.
“Chúng tôi đã xúc tiến với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc thành lập Viện đào tạo, nhưng chưa thực hiện được. Tới đây, khi hai Sở Giao dịch chứng khoán hợp nhất, chúng tôi hy vọng sẽ thành lập được một trung tâm đào tạo và IFC sẽ tham gia, phối hợp tổ chức các hoạt động về quản trị với các công ty”, đại diện IFC nói.
Ông Takahashi Akito, Phó trưởng đại diện Văn phòng Jica Việt Nam cho biết, giữa thập niên 80, nhiều doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả, bộ quy tắc quản trị doanh nghiệp được xây dựng như một phương cách để cải thiện hiệu quả hoạt động của công ty. Việc khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện thông lệ quản trị tốt đã đem lại hiệu quả không chỉ cho doanh nghiệp, mà cả nền kinh tế Nhật Bản, mặc dù cũng gặp nhiều thử thách trong triển khai thành công bộ quy tắc quản trị dành cho các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp niêm yết.
Tuy lợi ích của việc cải thiện quản trị doanh nghiệp là rất rõ ràng, nhưng nó đòi hỏi sự nỗ lực đặc biệt của cả tổ chức. Bởi vậy, không ít lãnh đạo doanh nghiệp chưa phải là công ty đại chúng băn khoăn, họ có nên áp dụng các thông lệ khắt khe như các doanh nghiệp niêm yết? Trả lời câu hỏi này, ông Nguyễn Quang Trung, Phó tổng giám đốc Deloitte Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp nên có lộ trình rõ ràng và điều đó còn tùy thuộc chiến lược của từng doanh nghiệp, bởi thực hiện nhiều quy chuẩn cũng rất tốn kém. Nhiều công ty tư nhân cho rằng, không cần áp dụng các nguyên tắc quản trị tiên tiến, về ngắn hạn, hoạt động kinh doanh của họ có thể không gặp vấn đề, nhưng trong dài hạn, có thể sẽ nảy sinh nhiều bất cập. Thực hiện tốt quản trị doanh nghiệp cũng giống như xây móng nhà vững chắc. Khi đã có nền tảng vững chắc, doanh nghiệp có thể làm mọi việc một cách thoải mái, nếu không sẽ khó có thể chủ động.
Nền kinh tế liên tục thay đổi, bởi vậy, quản trị doanh nghiệp cũng không bất biến. Bộ quy tắc quản trị doanh nghiệp được xây dựng và khuyến nghị bởi OECD cũng liên tục được cập nhật, đặc biệt năm 2015, đã có nhiều thông lệ mới được bổ sung. Chẳng hạn, với các doanh nghiệp nhà nước, đó là những yêu cầu về đối xử bình đẳng với các cổ đông và minh bạch thông tin.
Một trong những phương thức để thay đổi quản trị doanh nghiệp nhanh và hiệu quả là doanh nghiệp cần có thêm các cổ đông là những nhà đầu tư tổ chức lớn, am hiểu về quản trị doanh nghiệp. Tác động của các nhà đầu tư tổ chức vào quản trị công ty là rất quan trọng. Chẳng hạn, IFC là nhà đầu tư tài chính, rất khuyến khích doanh nghiệp thay đổi thông lệ, đặc biệt là quản trị, hướng doanh nghiệp mà họ đầu tư vào thực hiện thông lệ tốt. Họ rất quan tâm đến các yếu tố phi tài chính như cam kết của Hội đồng quản trị trong tương lai, Hội đồng quản trị có sẵn sàng thay đổi không... Các nhà đầu tư tổ chức như vậy sẽ đánh giá mức độ quản trị hiện tại của doanh nghiệp, đưa ra báo cáo, lấy ý kiến đa chiều từ khách hàng, đối tác, người lao động…, từ đó có khuyến cáo doanh nghiệp thay đổi. Một ví dụ được phân tích khá nhiều trong thời gian gần đây là trường hợp Mekong Capital, khi đầu tư vào CTCP Thế giới di động, họ đã có những thảo luận với Ban lãnh đạo Công ty, khuyến nghị nhiều thay đổi. Thế giới di động đã gặt hái được nhiều thành công sau khi thay đổi quản trị, thu hút nguồn lực bên ngoài, giảm bớt những cách thức làm việc không hiệu quả…
Một trong những kinh nghiệm khác được giới chuyên gia khuyến nghị các doanh nghiệp chú ý, đó là nền kinh tế Việt Nam trước đây là nền kinh tế kế hoạch, quản trị doanh nghiệp theo hình thức mệnh lệnh hành chính là chủ yếu. Nay với nền kinh tế thị trường, để có quản trị doanh nghiệp tốt, người lãnh đạo doanh nghiệp cần phải liên kết, trao đổi, kết nối với cộng sự của mình, truyền cảm hứng cho họ. Khi tất cả mọi người đều có niềm tin thì việc thay đổi hay vận hành một cách làm mới sẽ suôn sẻ.
Bà Chu Thị Thanh Hà, Chủ tịch HĐQT CTCP FPT Telecom:
Vừa qua, Jica đã tiến hành khảo sát tại FPT Telecom và kết quả cho thấy, Công ty đáp ứng được 90% yêu cầu về quản trị tiên tiến trong doanh nghiệp. FPT Telecom đã áp dụng nhiều quy chuẩn từ khá sớm, đơn cử, từ những năm 1999 đã áp dụng ISO 9000. Các năm sau đó, doanh nghiệp đều cố gắng áp dụng nhiều quy chuẩn mới. Khi thực hiện các hoạt động kinh doanh mới, chúng tôi luôn tìm hiểu trên thế giới đang áp dụng các chuẩn mực nào, theo hướng gì… Gần đây, FPT Telecom áp dụng Thẻ điểm cân bằng (Balance Score Card) và nhiều bộ quy chuẩn khác nhau. Chúng tôi có lợi thế là có trung tâm dữ liệu (data center) lớn, nên nhiều bộ quy chuẩn được áp dụng liên tục và có thể cập nhật nhanh các chuẩn mực mà thế giới đang áp dụng.
Tác động của việc thực hiện các bộ quy chuẩn quản trị doanh nghiệp hiện đại là rất rõ rệt. Chẳng hạn, những năm đầu, xuất khẩu phần mềm của FPT rất khó khăn, bởi Công ty phải áp dụng các tiêu chuẩn rất cao. Thời điểm đó, chúng tôi thậm chí còn không có khách hàng. Tuy nhiên, sau khi chúng tôi áp dụng hệ thống chuẩn CIMM, ngay lập tức Công ty đã có khách hàng và gần đây, Tập đoàn liên tục có các khách hàng lớn.
Thực hiện thay đổi quản trị doanh nghiệp sẽ xuất hiện nhiều khó khăn, bởi chúng ta vẫn thích làm theo thói quen. Ban đầu, tính tuân thủ của hệ thống chưa cao, nhưng dần dần, hiệu quả, năng suất lao động của doanh nghiệp sẽ tăng mạnh. Bên cạnh thu hút được nhiều nhiều khách hàng nước ngoài, nhờ có nền tảng quản trị doanh nghiệp hiện đại, FPT liên tục phát triển ra thị trường quốc tế và việc kinh doanh ở thị trường nước ngoài trở nên dễ dàng hơn, thu hút nhiều hơn nguồn lực trẻ về công nghệ thông tin, cũng như thu hút hiệu quả hơn nguồn nhân lực chuyên gia nước ngoài.
