Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SB Law
Theo đánh giá của ông, Nghị định 65/2022/NĐ-CP sẽ tác động như thế nào tới thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trong thời gian tới?
Nghị định 65/2022/NĐ-CP sẽ tháo gỡ nút thắt huy động vốn thông qua TPDN. Đây sẽ là giải pháp nhằm ổn định hoạt động của Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam và bắt đầu tiến trình cơ cấu lại các thị trường cổ phiếu, trái phiếu và phái sinh theo hướng chuyên nghiệp hóa, theo lộ trình được Chính phủ phê duyệt.
Quy định cụ thể về thị trường giao dịch TPDN riêng lẻ giúp phát triển đồng bộ các thị trường tài chính ở Việt Nam. Nghị định 65/2022/NĐ-CP giúp giải quyết các vấn đề tồn đọng để giảm thiểu các rủi ro cho doanh nghiệp và nhà đầu tư; thúc đẩy việc hình thành các định chế đầu tư dài hạn chuyên nghiệp trên thị trường.
Công tác thanh tra, giám sát, xử lý vi phạm trên thị trường đã được quy định rõ ràng, minh bạch hơn. Đây là yếu tố rất quan trọng để bảo đảm thị trường hoạt động công khai, minh bạch, công bằng, có kỷ cương, kỷ luật, qua đó giữ và củng cố lòng tin của nhà đầu tư với thị trường. Đồng thời, tăng cường công tác phối hợp giữa các bộ, ngành trong điều hành và quản lý giám sát thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu với thị trường tiền tệ, tín dụng ngân hàng và chủ động thông tin tuyền truyền, định hướng thị trường.
Các quy định đưa ra trong Nghị định 65/2022/NĐ-CP có đủ ngăn chặn hành vi mua bán chui TPDN như thời gian qua không, thưa ông?
Nghị định mới đã bổ sung cách thức xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp nhằm hạn chế tối đa nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ gian lận để mua TPDN riêng lẻ. Các nhà đầu tư cá nhân trước khi tham gia thị trường cũng cần tự đánh giá bản thân phải có đủ năng lực để đánh giá được đầy đủ rủi ro.
Mọi hành vi “lách” các quy định của pháp luật để mua bán chui TPDN không chỉ khiến nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, tổn thất khi mua trái phiếu (có thể mất toàn bộ tiền đầu tư), mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện thanh, kiểm tra để xử lý nghiêm minh những hành vi lách quy định này của pháp luật. Do đó, các quy định của Nghị định/2022/NĐ-CP có tác dụng rất lớn trong ngăn chặn hiện tượng lách luật mua bán chui TPDN trong thời gian qua.
Như ông nhận định, Nghị định 65/2022/NĐ-CP sẽ tháo gỡ nút thắt huy động vốn thông qua TPDN. Song nhiều doanh nghiệp tỏ ra lo lắng, Nghị định sẽ thu hẹp đáng kể sức cầu của thị trường khi số lượng nhà đầu tư đủ điều kiện mua TPDN tới đây sẽ giảm mạnh. Vậy sức cầu thị trường trái phiếu thời gian tới phụ thuộc vào đâu?
Sức cầu của thị trường trái phiếu sẽ phụ thuộc rất lớn vào những yếu tố sau:
Thứ nhất, hành lang pháp lý liên quan để phát triển thị trường TPDN cần phải an toàn, ổn định, bền vững. Cụ thể, cần tập trung vào hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ, tổ chức thị trường giao dịch TPDN riêng lẻ giữa các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại sở giao dịch chứng khoán, chuẩn hóa quy định về việc công bố thông tin của doanh nghiệp phát hành. Đặc biệt, cần tiến tới xây dựng khung khổ pháp lý cho thị trường TPDN xanh, như quy định về các dự án sử dụng vốn trái phiếu xanh, giao dịch trái phiếu xanh…
Thứ hai, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp phát triển, đa dạng hóa hàng hóa TPDN phù hợp với nhu cầu huy động vốn. Thực hiện ưu đãi về thuế đối với các doanh nghiệp chào bán trái phiếu ra công chúng. Xây dựng quy định, quy chuẩn về trái phiếu xanh và các sản phẩm TPDN dự án hợp tác công - tư.
Thứ ba, khuyến khích thành lập, thu hút các tổ chức tư vấn, xếp hạng tín nhiệm, định giá tham gia thị trường để nâng cao chất lượng TPDN được phát hành, giúp nhà đầu tư có thêm thông tin về rủi ro, định giá hợp lý khi mua bán trái phiếu..
Thứ tư, đa dạng hóa các chủ thể tham gia trên thị trường trái phiếu, ưu tiên các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, định chế tài chính trung gian, gồm cả các quỹ hưu trí, bảo hiểm xã hội, các công ty bảo hiểm có sở hữu của Nhà nước.
Vậy theo ông, với các quy định chặt chẽ của Nghị định 65/2022/NĐ-CP, đối tượng nào sẽ chịu tác động lớn nhất?
Đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu, Nghị định 65/2022/NĐ-CP không siết điều kiện chào bán, nhưng yêu cầu chặt chẽ hơn về hồ sơ chào bán và phương thức phát hành. Do đó, nhà phát hành phải thực sự có năng lực và hồ sơ minh bạch thì mới có thể tham gia hoạt động phát hành trái phiếu.
Cùng với đó là quy định liên quan đến quyền biểu quyết và tỷ lệ thông qua tối thiểu 65% tổng số trái phiếu đang lưu hành giúp các trái chủ chủ động nắm bắt thông tin về doanh nghiệp và dự án mà mình đang đầu tư.
Như vậy, có thể thấy, Nghị định 65/2022/NĐ-CP đã siết chặt việc phát hành TPDN không chỉ từ giai đoạn nộp hồ sơ, công bố thông tin…, mà còn quy định thêm cả quyền biểu quyết và thông qua tối thiểu 65% tổng số trái phiếu đang lưu hành, từ đó giúp bảo vệ tốt nhất nhà đầu tư, hạn chế được những rủi ro cho nhà đầu tư khi mua TPDN.
