Trao đổi với ĐTCK-online, một quan chức BTC cho rằng, trong lúc lạm phát đang tăng cao, việc tăng thuế nhập khẩu bất cứ mặt hàng nào cũng cần phải cân nhắc, tính toán hết sức thận trọng. Mặt khác, dù mặt hàng ôtô chỉ tác động đến một số ít người, nhưng lại rất nhạy cảm, khiến việc tăng thuế nhập khẩu đối với ôtô du lịch nguyên chiếc (cả xe mới 100% và xe đã qua sử dụng) đã bị phản ứng. Theo vị quan chức này, sự “giận dữ” của người dân (thông qua các cơ quan báo chí) hoàn toàn dễ hiểu và ông không muốn phát biểu gì thêm, bởi “càng nói, càng động vào nỗi đau của người dân”. Cũng cần nói thêm, vị quan chức này là người từng giữ cương vị quan trọng trong việc đề xuất với BTC xây dựng, ban hành các chính sách thuế và ông cũng từng là một trong số ít người bảo vệ người tiêu dùng khi phải mua xe ôtô lắp ráp trong nước với giá quá cao, trong khi các DN lắp ráp nội địa đang nhận được sự bảo hộ. “Việc điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu ôtô lần này tôi không được tham gia đóng góp ý kiến, nếu được hỏi, tôi vẫn cho rằng, trong lúc tất cả các loại hàng hóa, dịch vụ trên thị trường đang tăng, nếu buộc phải tăng thuế nhập khẩu ôtô (để góp phần làm giảm tình trạng ùn tắc giao thông) thì cũng phải lùi đến thời điểm thích hợp”, ông này nêu quan điểm.
Trở lại với những lần giảm thuế nhập khẩu năm 2007. Trước tình trạng chỉ số giá tiêu dùng tăng mạnh, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 18/2007/CT-TTg về một số biện pháp cấp bách kiềm chế tốc độ tăng giá thị trường. Thực hiện Chỉ thị này, tháng 8/2007, BTC đã hạ thuế nhập khẩu xe ôtô nguyên chiếc từ 80% xuống 70%. Ngay sau khi hạ thuế nhập khẩu, BTC đã phải tổ chức một cuộc họp để “thanh minh” với các DN sản xuất, lắp ráp xe ôtô trong nước. “Các DN hiểu rất rõ tinh thần của Chỉ thị 18/2007/CT-TTg, nên mặc dù kêu nhiều khó khăn, song họ cũng cam kết tìm mọi cách để giảm giá bán theo hướng tiết giảm chi phí”, Thứ trưởng BTC Trương Chí Trung cho biết.
Tuy nhiên, sau cuộc họp kể trên, giá bán xe ôtô lắp ráp trong nước vẫn tiếp tục “giữ phong độ cao”, cho dù vào cuối tháng 12/2007, BTC tiếp tục hạ thuế nhập khẩu xe ôtô nguyên chiếc xuống 60% và hạ thuế nhập khẩu đối với ôtô du lịch đã qua sử dụng thêm 10% nữa. Lý do được các DN này đưa ra là, tình hình sản xuất - kinh doanh năm 2007 mặc dù khả quan, nhưng vì những năm trước bị thua lỗ do thị trường tiêu thụ giảm, nên nhiều DN vẫn chưa có lãi. Hơn nữa, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu chiếm 55 % - 60% trong giá bán xe lắp ráp trong nước, trong khi các sắc thuế này vẫn chưa giảm thì khó có thể giảm giá bán xe. Không những thế, nhiều DN còn cho rằng, để bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, BTC phải thắt chặt kiểm tra việc nhập khẩu ôtô du lịch, bởi các đầu mối nhập khẩu thường gian lận trong việc khai báo hải quan (khai giá nhập khẩu thấp hơn thực tế) nhằm giảm số thuế nhập khẩu phải nộp, từ đó hạ giá bán xe(?).
Thị trường xe ôtô có lẽ vẫn không có nhiều thay đổi nếu tỷ giá VND/USD không giảm mạnh, khiến giá xe nhập khẩu trở nên cạnh tranh hơn so với xe lắp ráp trong nước. Theo tính toán của TS. Nguyễn Quang A, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển, với tỷ giá hiện tại, bán một chiếc xe ôtô du lịch nhập khẩu, DN có lãi khoảng 100 triệu đồng, để cạnh tranh, DN nhập khẩu chỉ cần giảm 50% lợi nhuận thì DN sản xuất, lắp ráp trong nước khó có thể cạnh tranh. Theo dự tính của Bộ Công thương, năm 2008, Việt Nam phải bỏ ra 600 triệu USD để nhập khẩu khoảng 30.000 xe ôtô du lịch nguyên chiếc các loại (tăng 21% so với năm 2007) và 930 triệu USD để nhập khẩu phụ tùng, linh kiện để đáp ứng nhu cầu lắp ráp xe trong nước (tăng 12,6% so với năm 2007), thế nhưng chỉ trong vòng 3 tháng đầu năm 2008, số lượng xe nguyên chiếc nhập khẩu đã đạt gần 50% dự kiến cả năm; trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu linh kiện, phụ tùng phục vụ cho “ngành công nghiệp lắp ráp” giảm mạnh.
Để “cứu” DN sản xuất, lắp ráp trong nước trong lúc “nước sôi, lửa bỏng”, BTC đã tính đến bài tăng thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc, mặc dù chỉ số giá tiêu dùng 3 tháng đầu năm ước tính sẽ lên trên 8%, tức là cao hơn so với mức 6,19% của 7 tháng đầu năm 2007 (thời điểm mà BTC phải hạ giá xe nhập khẩu để thực hiện Chỉ thị 18/2007/CT-TTg về một số biện pháp cấp bách kiềm chế tốc độ tăng giá thị trường).
Bình luận về những phản ánh của người dân xung quanh Quyết định 12 và 13 của Bộ Tài chính, vị quan chức (giấu tên) trong ngành tài chính phát biểu: “Báo chí muốn nói thế nào thì nói, thuế nhập khẩu xe ôtô tăng thì cứ tăng”. Còn TS. Nguyễn Quang A thì cho rằng, đây là chính sách bất nhất trong quá trình hội nhập WTO, không phù hợp với nền kinh tế thị trường.
