Tăng cường hợp tác công -tư thúc đẩy phát triển bền vững ngành y tế

Phát biểu gợi mở tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông, cho biết, ở Việt Nam hiện nay, những thay đổi về nhân khẩu học, dịch tễ học và xã hội đang đặt ra những thách thức lớn lao đối với hệ thống y tế. Đặc biệt, trải qua khoảng thời gian đương đầu với đại dịch đã làm bộc lộ nhiều hạn chế về hệ thống cơ sở hạ tầng y tế ở Việt Nam.

Bên cạnh đó, với tốc độ dân số già hóa nhanh, gánh nặng bệnh tật do bệnh không lây nhiễm ở Việt Nam cũng tăng mạnh. Nhu cầu về nguồn lực để điều trị các bệnh ung thư, tim mạch, hay các bệnh có nguy cơ như huyết áp, tiểu đường cũng tăng lên. Tầng lớp trung lưu ở Việt Nam đang tăng lên và có nhu cầu cao hơn về chất lượng và ứng dụng công nghệ trong các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

“Để nâng cao chất lượng trong lĩnh vực y tế, phấn đấu đáp ứng nhu cầu về nguồn lực y tế của người dân, thì việc huy động các nguồn lực tài chính cho đầu tư mới vào cơ sở hạ tầng và thiết bị là yêu cầu rất quan trọng”, ông Đông đánh giá.

Thứ trưởng lấy dẫn chứng, ở Úc, đầu tư xây dựng công trình trong lĩnh vực y tế theo hình thức PPP đã góp phần giảm chi phí vượt ngân sách từ 18% xuống 4,3%. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, việc quản lý đầu tư xây dựng theo hình thức PPP đã đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người dân (cụ thể đến năm 2023, Thổ Nhỹ Kỳ cần đầu tư xây dựng thêm 90.000 giường bệnh).

Ở Việt Nam, Đảng cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh phương thức đầu tư PPP đối với các lĩnh vực dịch vụ công, đặc biệt là dịch vụ y tế như nêu tại Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương Khóa XII. Cụ thể: “Tiếp tục thực hiện cơ chế kết hợp công - tư về nhân lực và thương hiệu trong lĩnh vực y tế; xây dựng cơ chế hợp tác đầu tư giữa bệnh viện công và bệnh viện tư, giữa các bệnh viện công”.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông phát biểu tại Hội Thảo. Ảnh: Dũng Minh

Chủ trương, quan điểm của Đảng về cơ chế thu hút nguồn nhận lực tư nhân vào phát triển kết cấu hạ tầng đã được cụ thể hóa trong quá trình xây dựng luật PPP. Luật PPP với sự kế thừa những quy định tốt đã và đang thực hiện, đồng thời bổ sung các nội dung mới, quan trọng bảo đảm tính đặc thù của đầu tư PPP, tạo môi trường pháp lý ổn định hơn cho các dự án PPP trong thời gian tới, cũng như tạo niềm tin cho cộng đồng các nhà đầu tư, doanh nghiệp, đặc biệt là nhà đầu tư quốc tế.

Từ đó, thu hút tối đa nguồn lực của khu vực tư nhân; sử dụng hiệu quả nguồn lực này để bù đắp những thiếu hụt của ngân sách nhà nước trong đầu tư cơ sở hạ tầng, dịch vụ công; tạo động lực mới thúc đẩy kinh tế, xã hội của đất nước phát triển bền vững trong những giai đoạn tiếp theo; tạo tiền đề để triển khai nhiều hơn các dự án PPP trong lĩnh vực an sinh xã hội đặc biệt trong lĩnh vực về chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng chỉ ra công tác triển khai luật PPP còn gặp nhiều hạn chế. Các dự án PPP được triển khai chủ yếu thuộc một số lĩnh vực trọng điểm như giao thông vận tải, năng lượng, cung cấp nước sạch, xử lý nước thải, chất thải. Một số lĩnh vực được quy định nhưng chưa triển khai hoặc áp dụng chưa thành công như nông nghiệp, y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, hạ tầng khu kinh tế...

Ngoài ra, các dự án PPP trong lĩnh vực y tế hầu hết tập trung ở một số tỉnh: Thành phố Hà Nội (1 dự án), Thành phố Hồ Chí Minh (6 dự án), Hải Phòng (1 dự án), Đà Nẵng (1 dự án), Quảng Ninh (2 dự án), Quảng Nam (1 dự án), Cà Mau (1 dự án), Bến Tre (1 dự án).

“Mặc dù đây là lĩnh vực tiềm năng, nhưng vẫn chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư. Từ năm 2019 đến nay, trong lĩnh vực y tế chưa có thêm dự án đầu tư theo hình thức PPP. Từ đó rà soát lại khung chính sách thực hiện dự án đầu tư theo hình thức PPP trong lĩnh vực y tế. Từ đó, nhận diện những cơ hội và các vấn đề thách thức trong việc thực hiện mô hình PPP trong lĩnh vực y tế hiện nay”, Thứ trưởng Trần Duy Đông nhấn mạnh.

Trình này tại Hội thảo, ông Nitin Kapoor, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc, Công ty AstraZeneca Việt Nam cho biết, vào giữa tháng 3 năm 2022, tròn hai năm kể từ khi biên giới của Việt Nam bắt đầu đóng cửa, phần lớn các hạn chế nhập cảnh vào Việt Nam đã được dỡ bỏ và đất nước đã mở cửa trở lại. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, giờ đây chúng ta đã có thể bắt gặp những du khách quốc tế đang đi thăm thú những con hẻm nhỏ ở Bến Thành, hay ngắm nhìn thành phố từ trên cây cầu vừa khánh thành. Những hình ảnh này báo hiệu cho việc cuộc sống cuối cùng cũng trở lại bình thường.

Để có được ngày hôm nay, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các thành viên của bộ phận y khoa, pháp quy, đối ngoại, cùng những cá nhân khác tại AstraZeneca, đã làm việc không ngừng nghỉ. Chúng tôi thường động viên nhau rằng đây có lẽ sẽ là dịp duy nhất trong đời để đóng góp nhiều như vậy cho việc chống lại một đại dịch lớn. Đối với chúng tôi, giúp bảo vệ mạng sống của mọi người là nhiệm vụ của mình.

Ông Nitin Kapoor, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc, Công ty AstraZeneca Việt Nam trình bày tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

AstraZeneca đã phối hợp chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam, Bộ Y tế, VNVC và các đối tác khác để cung cấp trực tiếp hoặc hỗ trợ viện trợ hơn 70 triệu liều vắc xin COVID-19. Điều chúng tôi mong muốn nhất là làm sao Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên ở châu Á được tiếp cận vắc xin để bảo vệ sức khỏe người dân. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất trên thế giới. Đây là thành tựu vô cùng đáng tự hào của tất cả các cá nhân và tổ chức đã đóng góp công sức vào quá trình này.

Tuy nhiên, là một tập đoàn chuyên về chăm sóc sức khỏe, trách nhiệm của chúng tôi không chỉ dừng lại ở đó. Tôi hy vọng giai đoạn khó khăn nhất của đại dịch đã qua đi, nhưng trong bối cảnh bình thường mới này, chúng tôi đã đặt ra ba ưu tiên để đảm bảo mọi người đều sẽ nhận được chất lượng chăm sóc y tế tốt nhất.

Đầu tiên, mặc dù vắc xin có hiệu quả và cung cấp đủ sự bảo vệ cho hầu hết mọi người, nhưng vẫn có 2-3% dân số thuộc diện nguy cơ cao mắc COVID-19 nặng do bệnh lý nền, chẳng hạn như người bị suy giảm miễn dịch, hoặc những người chống chỉ định dùng vắc xin. Nhóm đối tượng dễ bị tổn thương này cần thêm một lớp bảo vệ để có thể trở về với gia đình và cuộc sống bình thường như những người khỏe mạnh khác. Giờ đây khi các giải pháp đột phá đã được phát minh, chúng ta cần tìm cách để chúng sớm đến được với những người cần nhất.

Thứ hai, chúng ta phải tiếp tục đẩy lùi các bệnh không lây nhiễm (BKLN) – vốn được xem là đại dịch của những ‘kẻ giết người thầm lặng’ – bao gồm những bệnh như ung thư, tim mạch, hô hấp và đái tháo đường. Dù không nhận được nhiều sự chú ý như COVID-19 nhưng BKLN là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, cao hơn tất cả những nguyên nhân khác gộp lại và chiếm đến hơn 70% gánh nặng y tế.

Do giãn cách xã hội, các lệnh phong tỏa, và ưu tiên tập trung điều trị COVID-19 trong đại dịch, nhiều bệnh nhân mắc BKLN đã không tiếp cận được các dịch vụ khám chữa bệnh cần thiết. Theo khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới, 77.5% bệnh nhân ung thư trên toàn cầu đã phải chịu tình trạng đứt quãng hoặc trì hoãn chương trình điều trị trong hai năm vừa qua, khiến họ đối diện với nhiều rủi ro về sức khỏe.

Để giảm thiểu tình trạng này, chúng ta cần khẩn trương giải quyết những trường hợp bệnh nhân mắc BKLN chưa được chăm sóc. Đồng thời, cũng cần tăng cường các chương trình nâng cao nhận thức về bệnh nhằm thúc đẩy phòng ngừa, chẩn đoán sớm và điều trị sớm các bệnh không lây nhiễm để giảm gánh nặng cho bệnh nhân nói riêng và ngành y tế nói chung. Để đạt được mục tiêu này, AstraZeneca sẽ cùng với nhiều đối tác khác mở rộng các chương trình nâng cao tiếp cận y tế của mình như Vì Lá Phổi Khỏe, Chương trình Sức khỏe Thanh Thiếu niên, và CaReMe.

Cuối cùng, chúng ta cần củng cố toàn diện hệ thống chăm sóc sức khỏe để phòng bị tốt hơn cho những cuộc khủng hoảng tương lai. Sự ảnh hưởng nghiêm trọng của COVID-19 trên toàn cầu đã cho thấy những lỗ hổng trong ngành y tế các nước cần được khắc phục, để ngăn thảm họa này tái diễn.

Ảnh: Dũng Minh

Khoảng thời gian hai năm vừa qua đã khẳng định tầm quan trọng của mạng lưới y tế tuyến cơ sở, bao gồm đội ngũ cán bộ y tế cấp phường, quận, huyện chịu trách nhiệm thực hiện nhiều công tác y tế, từ chăm sóc sức khỏe ban đầu, đến tiêm vắc xin, lấy mẫu, truy vết, theo dõi cách ly, và nhiều nghĩa vụ khác. Sự vững vàng của y tế tuyến cơ sở là yếu tố quyết định sự vững vàng của cả hệ thống y tế. Tuy nhiên, các cán bộ y tế ở tuyến này lại thường phải đối diện với các vấn đề như thiếu nhân lực, trang thiết bị và chuyên môn.

Theo nghiên cứu được đúc kết từ dự án “Hợp tác vì Tính bền vững và Khả năng chống chịu của Hệ thống Y tế” (PHSSR) giữa Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (HSPI) và AstraZeneca Việt Nam, việc phát triển y tế cơ sở là một trong những đề xuất thiết thực nhất để xây dựng tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống y tế.

Trong giai đoạn tiếp theo của dự án, hai bên sẽ đào sâu nghiên cứu và mở rộng hợp tác với nhiều đối tác mới để đưa những chính sách này vào giai đoạn triển khai, giúp hệ thống chuẩn bị sẵn sàng cho đại dịch tiếp theo.

Để đạt được những mục tiêu trên, đòi hỏi những nỗ lực chung của cả trong và ngoài ngành y tế. Chúng tôi hy vọng sẽ nhận được sự ủng hộ của cộng đồng trên hành trình này để cùng nhau vượt qua đại dịch. AstraZeneca cam kết sẽ tiếp tục thúc đẩy tiềm năng của khoa học để mang lại sức khỏe cho người dân, xã hội, và hành tinh của chúng ta.

Chúng tôi cảm ơn Báo Đầu tư là một đối tác đã tổ chức hội thảo tuyệt vời này.

Với nội dung chuyển đổi số để phát triển bền vững ngành y tế, ông Phillip Alexander Wray, Tổng giám đốc, DKSH Pharma Việt Nam đã có phần giới thiệu về DKSH tại Hội thảo.

Ông Phillip thông tin, DKSH đã có mặt tại Việt Nam từ năm 1890 và góp phần mang lại các sản phẩm, dịch vụ và phân tích chất lượng giúp nâng cao chất lượng cuộc sống. Với tầm nhìn trở thành đối tác đáng tin cậy, DKSH hứa hẹn sẽ giúp doanh nghiệp phát triển với mục đích là làm phong phú cuộc sống của mọi người bằng cách cung cấp quyền truy cập vào hàng hóa, dịch vụ và thông tin chi tiết.

Sở hữu hệ thống phân phối mao quản độc đáo, DKSH đã phục vụ hơn 530.000 khách hàng trên khắp Châu Á Thái Bình Dương dựa trên các hợp đồng phân phối độc quyền với 2.100 khách hàng và 2.000 nhà cung cấp trên toàn cầu. Trung bình, khách hàng làm việc với DKSH ở bốn thị trường và trong hơn mười năm.

Với 33.100 chuyên gia tại các khu vực, DKSH quản lý các sản phẩm và luồng thông tin thị trường trên ba lục địa, được hỗ trợ bởi nền tảng công nghệ thông tin chuẩn hóa, xử lý khoảng 23 triệu giao dịch mỗi năm. Vào năm 2021, tổ chức này đã tạo ra doanh thu ròng là 11,1 tỷ Franc Thụy Sĩ.

Ông Phillip Alexander Wray, Tổng giám đốc, DKSH Pharma Việt Nam trình bày tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Bước đầu vào Việt Nam từ năm 1890, DKSH hiện đang hoạt động trên khắp cả nước với 18 điểm kinh doanh và khoảng 4.000 chuyên viên, hỗ trợ hơn 300 khách hàng và 190.000 khách hàng. Tổ chức này cũng nằm trong số những người nộp thuế hàng đầu trong nước với nhiều giải thưởng danh giá như HR Asia Award và Asia Pacific Enterpise Award.

DKSH đóng góp vào sự phát triển kinh tế bền vững của đất nước bằng cách cung cấp khả năng tiếp cận hàng hóa, dịch vụ và thông tin chi tiết về 04 đơn vị kinh doanh: chăm sóc sức khỏe, hàng hóa khách hàng, vật liệu, công nghệ; và 02 liên doanh: DKSH Cummins và DKSH Smollan.

Với hơn 130 năm là nhà cung cấp dịch vụ mở rộng thị trường hàng đầu tại Việt Nam, ông Phillip cho biết DKSH đã đầu tư vào các cơ sở và đơn vị nhà kho hiện đại từ năm 1890, với cam kết đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng địa phương mà Công ty đang hoạt động.

DKSH cũng hỗ trợ chế tạo và sản xuất tại địa phương bằng cách phân phối nhiều loại nguyên liệu và hóa chất đặc biệt. Đồng thời cung cấp quyền truy cập vào các thiết bị và máy móc công nghệ hàng đầu cho các phòng thí nghiệm và nghiên cứu chuyên nghiệp.

Bên cạnh đó, với các liên doanh Cummins DKSH, DKSH cung cấp các giải pháp điện chất lượng hàng đầu trong các lĩnh vực khác nhau bao gồm hàng hải, sản xuất, nhà máy điện, bưu chính, viễn thông, tòa nhà thương mại và bệnh viện.

DKSH cũng cung cấp các giải pháp bán lẻ cho các doanh nghiệp với DKSH Smollan, với các dịch vụ như dịch vụ tư vấn, giải pháp tiếp thị thực địa hoặc giải pháp thương mại điện tử.

Trong thời gian diễn ra COVID-19, Công ty tiếp tục cố gắng hết sức để đảm bảo chuỗi cung ứng các sản phẩm thiết yếu và cứu sinh ít bị gián đoạn nhất.

Ông Phillip chia sẻ, DKSH đã là đối tác tin cậy của nhiều chính phủ Đông Nam Á và tự hào đã cung cấp 120 triệu liều vắc xin COVID-19 trong khu vực. Tại Việt Nam, DKSH đã quyên góp 20 đợt bằng tiền và hiện vật để hỗ trợ cộng đồng và chính phủ địa phương chống lại COVID-19.

COVID-19 cũng đã chứng minh tầm quan trọng của chuyển đổi kỹ thuật số đối với việc chăm sóc sức khỏe bền vững ở Việt Nam và trên toàn thế giới. Đại diện DKSH kỳ vọng xu hướng chuyển đổi kỹ thuật số ngành y tế sẽ thể hiện trong ba lĩnh vực chính: phát triển sản phẩm, giao nhận và phân phối, trải nghệm khám chữa bênh.

Lãnh đạo các doanh nghiệp dược phẩm, y tế trao đổi bên lề Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Ông Phillip cho biết, nhiều khách hàng của DKSH đang áp dụng AI và dữ liệu lớn để hỗ trợ đổi mới sản phẩm bằng cách thực hiện nghiên cứu và phân tích sâu rộng trong khung thời gian ngắn.

Trong quá trình tiếp cận và giao hàng, DKSH sẽ sử dụng tự động hóa và cảm biến ngày càng tăng để đảm bảo chất lượng của sản phẩm trên đường, đặc biệt là đối với các sản phẩm nhạy cảm với nhiệt độ. Nó cũng dự kiến ​​sẽ chứng kiến ​​sự thay đổi trong giao dịch không dùng tiền mặt và đặt hàng trực tuyến.

Cuối cùng, liên quan đến trải nghiệm của bệnh nhân, sẽ có sự chuyển đổi sang các quy trình không cần giấy tờ, chẳng hạn như tư vấn điện tử, kê đơn điện tử, báo cáo y tế điện tử, bồi hoàn điện tử.

Trong thời gian diễn ra COVID-19, DKSH đã chứng kiến ​​sự chuyển đổi nhanh chóng từ giao dịch nhận tiền mặt sang giao dịch không dùng tiền mặt trong thời gian rất ngắn, điều này đã làm gián đoạn nhiều khách hàng của Công ty, đặc biệt là những người chỉ hoạt động hoặc chủ yếu thông qua giao dịch tiền mặt.

Để giúp những đối tượng này nhanh chóng thích ứng với môi trường thay đổi và giảm thiểu sự gián đoạn ít nhất đến hoạt động hàng ngày của họ, DKSH đã cung cấp cho khách hàng giải pháp mPay, cho phép họ thực hiện thanh toán đơn giản và tức thì qua chuyển khoản ngân hàng. Các khoản thanh toán được thực hiện qua mPay cũng được liên kết với hệ thống của DKSH để dễ dàng theo dõi và đối chiếu tài chính. Điều này mang lại sự tiện lợi lớn cho khách hàng, đồng thời giúp hợp lý hóa quy trình thu tiền hiện tại, giảm bớt công việc thủ công và thời gian xử lý.

Có rất nhiều cải thiện về số hóa trong 2 năm qua, tuy nhiên, ông Phillip chỉ ra rào cản lớn nhất là thiếu khung pháp lý phù hợp để thúc đẩy sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này.

"Tôi mong muốn sẽ có được sự hợp tác từ Chính phủ, các bên liên quan để có thể cùng nhau hoàn thiện khung pháp lý, giải quyết vấn đề này và tạo niềm tin cho nhà đầu tư", ông Phillip kỳ vọng.

Sau phần keynote, Hội thảo bước vào phần thảo luận phiên 1 với chủ đề: Tiếp cận chính sách PPP do ông Lê Nết, Luật sư thành viên, LNT & Partners điều phối.

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận 1 gồm:

Bà Vũ Quỳnh Lê, Phó cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Ông Torben Minko, Phó Chủ tịch, EuroCham

Ông Lê Minh Sang, Chuyên gia cao cấp về Y tế, Ngân Hàng Thế giới

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế

Ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp Hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận 1.

Điều hành phiên thảo luận số 1, ông Lê Nết, Luật sư Thành Viên, LNT & Partners đặt câu hỏi với các diễn giả về kinh nghiệm các nước trên thế giới về mô hình PPP? Khó khăn thách thức và cơ hội cho khối tư nhân tham gia vào lĩnh vực y tế qua PPP nhất là bối cảnh Covid-19, dịch bệnh phát sinh và có sự đóng góp lớn của các tập đoàn tư nhân trong vai trò phòng chống dịch bệnh.

Ông Lê Nết, Luật sư Thành Viên, LNT & Partners điều phối phiên thảo luận thứ nhất đặt câu hỏi gợi mở cho các diễn giả. Ảnh: Dũng Minh

Ông Lê Minh Sang, Chuyên gia cao cấp về Y tế, Ngân hàng Thế giới: Từ trước khi đại dịch Covid-19 diễn ra, vào năm 2019, Ngân hàng Thế giới đã nghiên cứu về việc triển khai PPP trên thế giới và Việt Nam. Nhân hội thảo này, ông chia sẻ một số những phát hiện chính khi nghiên cứu.

Về định nghĩa PPP, mỗi nước trên thế giới có một định nghĩa khác nhau, nhưng có 5 đặc điểm chính: 1- đây là hợp đồng dài hạn; 2- là hợp đồng giữa tư nhân và cơ quan quản lý; 3- cung cấp tài sản dịch vụ; 4- khối tư nhân chịu rủi ro đáng kể và trách nhiệm quản lý; 5- chi trả của khối tư nhân gắn liền với hoạt động đó.

Ông Lê Nết: PPP y tế khác với PPP trong xây dựng cầu đường như nào?

Ông Lê Minh Sang: Khác với PPP trong làm đường, PPP trong y tế là phải quản lý bảo dưỡng các thiết bị y tế mà đối tác bình thường không quản lý, bảo dưỡng được. Yếu tố thứ hai là khám cận lâm sàng, thứ ba là dịch vụ chuyên môn khám chữa bệnh lâm sàng. Tất cả đều yêu cầu hàm lượng khoa học cao và cần nguồn lực chất lượng cao.

Mỗi nước dựa vào lịch sử đặc điểm mà cho phép tư nhân tham gia vào hay không. Canada huy động vốn tư nhân vào xây dựng thiết kế còn nhà nước vận hành, Anh cho tham gia xây dựng, thiết kế vận hành một số, còn lại quản lý bảo trì nhà nước làm. Tại Thổ Nhĩ Kỳ đi sâu hơn nữa cho tư nhân xây dựng thiết kế, quản lý dịch vụ hạ tầng, khám chữa bệnh lâm sàng. Bồ Đào Nha để tư nhân làm hết.

Ông Lê Minh Sang, Chuyên gia cao cấp về Y tế, Ngân hàng Thế giới trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Tổng kết trên thế giới đến 2019 có hơn 1.000 dự án đầu tư theo phương thức PPP. Có 5 loại hình chính dựa vào mức độ phức tạp và tham gia tư nhân từ thấp đến cao, cao nhất là tư nhân tham gia hoàn toàn.

Tại Việt Nam, thực tiễn ở Việt Nam có chính sách xã hội hoá từ đầu năm 1990. Ở Việt Nam hiện có 25 loại hợp đồng một cơ quan nhà nước có thể ký với tư nhân.

Trong PPP ở lĩnh vực y tế có 5 mô hình này chia làm 3 loại chính nặng về hạ tầng, nặng về dịch vụ và cả hai. Trong đó, PPP cơ sở vật chất là phổ biến nhất hiện nay. Nhà nước cho phép mời tư nhân, xây dựng quản lý công trình, bảo trì các dịch vụ công trình. Ngoài ra, có PPP tích hợp tư nhân tham gia toàn bộ vào hạ tầng và dịch vụ,

Đến 2019 có 63 dự án có 18 dự án đến bước tiền khả thi, 8 dự án phát hành hồ sơ mời thầu, 3 dự án đã ký hợp đồng và 2 dự án hoàn thành.

Như vậy chỉ có 2/63 dự án hoàn thành, một tỷ lệ rất nhỏ.

Ông Torben Minko, Phó Chủ tịch Euro Cham: Euro Cham có 60 công ty đa quốc gia hoạt động trong lĩnh vực y tế, và các thành viên luôn sẵn sàng hợp tác phát triển mô hình PPP.

Lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Việt Nam được khuyến khích có khuôn khổ pháp lý rõ ràng hơn cho các dự án đầu tư theo mô hình hợp tác công - tư nhằm tăng cường thu hút đầu tư, đây là ý kiến của các thành viên của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam.

Đây là thời điểm vàng để Việt Nam lựa chọn lộ trình thay đổi, giúp người dân Việt Nam được hưởng các dịch vụ chăm sóc tốt nhất. Đây cũng là cơ hội để chúng ta phát triển trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng và thúc đẩy quá trình đầu tư và cải thiện nền y tế Việt Nam.

Ông Torben Minko, Phó Chủ tịch Euro Cham trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Việt Nam có tiềm năng phát triển hình thức PPP đầy hứa hẹn, với nguồn nhân lực năng động, tầng lớp thu nhập trung bình ngày càng tăng, nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao cũng đang tăng lên.

Rõ ràng, mô hình PPP ở Việt Nam đem lại nhiều hiệu quả, nhưng chúng ta cần xem xét cả mô hình PPP quy mô nhỏ, đặc biệt thay thế thuốc cho bệnh viện, trung tâm chẩn đoán,thận nhân tạo...

Hiện tại, PPP vẫn chưa được áp dụng trong lĩnh vực dịch vụ. Hình thức đối tác công tư trong lĩnh vực dịch vụ có thể mở ra những đóng góp hơn nữa từ khu vực tư nhân nhằm hướng tới một hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn diện, tiên tiến và bền vững. Như vậy, khung pháp lý chính là chiếc chìa khóa giúp tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh, tạo ra môi trường bền vững và có thể dự đoán được.

Không có khung pháp lý rõ ràng, các thành viên PG vẫn tham gia vào các dự án hợp tác tư nhân với các trường đại học và bệnh viện nhằm nâng cao năng lực cũng như chất lượng tổng thể của hệ thống chăm sóc sức khỏe qua các chương trình giáo dục liên quan đến y tế, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển và thử nghiệm lâm sàng.

Euro Cham hoan nghênh nguyện vọng của Chính phủ trong việc đưa Việt Nam trở thành điểm đầu tư có giá trị gia tăng cao trong lĩnh vực dược phẩm trong số các quốc gia ASEAN.

Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản khi kinh doanh tại Việt Nam, đó là các chính sách hiện tại và các vấn đề trong quá trình thực thi là một trong những rào cản làm suy yếu khả năng dự đoán và tính bền vững cần thiết để hỗ trợ quyết định đầu tư. Ngoài ra, chi phí kinh doanh cao hơn theo năm đối với các công ty dược đa quốc gia cũng tác động đến niềm tin đầu tư.

Cần có một khung pháp lý phù hợp hơn để thúc đẩy PPP phát huy hết tiềm năng của hình thức đầu tư này.

Hội thảo thu hút hơn 100 khách mời là lãnh đạo các tổ chức quốc tế, tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực dược, y tế. Ảnh: Dũng Minh

Đối với các thành viên MDD, mô hình đặt máy tại các cơ sở y tế công lập đã được triển khai từ nhiều năm nhưng chưa được quy định về mặt pháp lý, mặc dù đã có văn bản thống nhất giữa Bộ Y tế và Bảo hiểm Xã hội cho mô hình này. Chúng tôi được biết, dự thảo nghị định về xã hội hóa và liên doanh, liên kết, trong đó có mô hình đặt máy tại các cơ sở y tế công lập đã được xây dựng và đang trong giai đoạn hoàn thiện.

Một khuôn khổ pháp lý về PPP hướng tới tương lai hơn, đặc biệt là đối với lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và tích hợp vào Chiến lược hỗ trợ tài chính y tế quốc gia, rất được mong đợi. Các thành viên của Diễn đàn Y tế EuroCham cam kết hợp tác chặt chẽ với Chính phủ để phát triển một khuôn khổ pháp lý như vậy.

Trong lĩnh vực trang thiết bị y tế và chẩn đoán, Euro Cham mong muốn có một nghị định mới về mô hình đặt máy tại các cơ sở y tế công lập sẽ sớm được thông qua và ban hành trong năm nay.

Ngoài ra, các chính sách bền vững và thực hiện hiệu quả cần được đưa ra trên ba trụ cột chính là đăng ký thuốc, thanh toán tiền thuốc và mua sắm công.

Bên cạnh đó, các chính sách về mô hình đặt máy cần được phổ biến rộng rãi và tổ chức tập huấn cho các bên liên quan để giúp hiểu rõ hơn về chính sách, cũng như tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật.

Luật sư Lê Nết: hiện có nhiều vướng mắc như giảm chi phí rủi ro, đẩy nhanh quy trình tuyển chọn nhà đầu tư ra sao? Xin hỏi bà Quỳnh Lê về khung chính sách PPP ở Việt Nam, cũng như Luật PPP có cơ hội nào và khó khăn gì cho khu vực tư nhân trong lĩnh vực y tế. Những thuận lợi và những vấn đề còn tồn tại?

Bà Vũ Quỳnh Lê, Phó cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Việc thu hút đầu tư vào y tế nói riêng và lĩnh vực an sinh xã hội nói cung đã có định hướng các cơ quan đảng từ những năm 1990. Chúng ta hay gọi là xã hội hoá nhưng nhìn kỹ nghị định 69/2009 và nghị định 59/2014 là loạt chính sách để hỗ trợ và thu hút nhà đầu tư như giảm tiền thuê đất, giảm tiền nộp thuế.

Thủ tục đầu tư ăn vào thành phân đang thực hiện vì dụ như làm các bệnh viện hợp lực sẽ theo các thủ tục Luật đầu tư 2005, 2014 và hiện hành là Luật Đầu tư 2020. Nếu thuần là đầu tư tư nhân và không phối hợp với khu vực công thì có hệ thống luật như vậy.

Nhà đầu tư có hỏi tại sao lại bày ra đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư? Bà Quỳnh Lê cho biết, Nghị định 69/2009 và Nghị định số 59/2014 quy định rõ cùng cơ hội đầu tư mà có 2 nhà đầu tư quan tâm thì phải tổ chức đấu thầu nhà đầu tư. Việt Nam đang triển khai cơ chế kinh tế thị trường, sau covid sự phục hồi nền kinh tế đang sôi động, càng có sự cạnh tranh phải có cấu trúc cạnh tranh như thế nào. Cục quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) là đơn vị tham mưu trình Quốc hội, Chính phủ ban hành. Luật PPP nằm trong tổng thế luật của Việt Nam.

Bà Vũ Quỳnh Lê, Phó cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Khung pháp lý PPP và nhìn PPP với xã hội hoá giống và khác nhau ở điểm nào? PPP mỗi nơi có một định nghĩa, tuy nhiên Ngân hàng Thế giới đang cập nhật tới nghị định 63/2018, trong khi Luật PPP có hiệu lực từ 1/1/2021. Trong Luật PPP đề cập có đủ 5 thành tố: hợp đồng dài hạn, phân bổ rủi ro giữa các bên tư- công. Nếu khu vực tư được làm những gì pháp luật không cấm thì khu vực công chỉ được làm những gì pháp luật cho phép, rất rủi ro, làm thế nào để mối quan hệ hợp tác bền vững hơn.

Dự thảo đầu tiên thông tư thực hiện PPP trong ngành y tế vẫn chưa có. Chúng tôi đã gửi sang Bộ Y tế nhưng có thể cơ quan này bận với đợt chống Covid-19 vừa qua nên chưa xem.

Luật PPP có 5 lĩnh vực cơ bản, trong đó y tế, giáo dục rất được quan tâm và chú trọng phát triển. Trong lĩnh vực y tế, tổng mức đầu tư là 100 tỷ đồng Việt Nam trở lên.

Tại sao lại là 100 tỷ đồng trở lên mà không phải con số thấp hơn? Khi trình Luật PPP ra Quốc hội, Quốc hội có yêu cầu làm sao để phân định PPP và xã hội hoá, chúng tôi nhận thấy xã hội hoá thường là hợp đồng ngắn, các trang thiết bị, kịch bản thu hồi vốn không quá dài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị nên có mô hình đầu tư yêu cầu vốn lớn hơn, mốc cơ bản là 100 tỷ đồng.

Có hai nhóm kịch bản chia sẻ rủi ro: tư nhân chịu rủi ro về doanh thu, vận hành kinh doanh, nhóm 2 hầu như khối tư nhân không phải chịu rủi ro vận hành, doanh thu, theo cơ chế Nhà nước chi trả trên cơ sở dịch vụ cung cấp. Nhà đầu tư tư nhân có sự tự do lựa chọn. Các option đều được cân nhắc kỹ lưỡng.

Cùng chia sẻ hợp tác giữa khu vực công và khu vực tư để đảm bảo khối công làm những gì mà Nhà nước cho phép.

PPP và xã hội hoá như thế nào? Có đầu tư công, đầu tư tư nhân và đầu tư PPP. Đầu tư công vì mục đích công, Nhà nước bỏ tiền ra hoàn toàn nguồn của đầu tư công ngày càng eo hợp mà nhu cầu chi ngày càng lớn. Có phần giao thoa, PPP có cùng một mục đích công nhưng huy động nguồn vốn của tư nhân, đảm bảo đầu tư mang lại lợi nhuận như tư nhân thông thường và đảm bảo mục đích công.

Eurocham đặt câu hỏi chia sẻ rủi ro như thế nào, phân định chia sẻ rủi ro là câu hỏi lớn trong lĩnh vực này.

Nội dung quan ngại nữa là quy trình lựa chọn như thế nào? Chúng ta có luật quy định rõ, nhưng ngành quy định ra sao. Chúng tôi luôn đồng hành và thúc giục cơ quan chức năng để ban hành các thông tư. Ngành y tế còn khá chậm chễ trong ban hành thông tư.

Nhà đầu tư đặt dấu hỏi nhiều khâu nhiều bước có đáng phải làm như vậy hay không? Ở Anh cả quy trình dài 11 bước, chúng ta có 5 bước. Trong PPP có quyết định của cả hai phía cần đảm bảo tính giải trình và hiệu quả.

Chúng tôi mong làm sao có sự phối hợp, vận hành giữa các bộ máy ăn khớp. Bánh răng đã ăn khớp vào với nhau nhưng sự ăn khớp giữa pháp luật về PPP với xây dựng và một số ngành đã đi vào guồng. Mấu chốt những người quản lý về ngành y tế đi thêm vào bước nữa để được tốt hơn.

Ông Lê Nết, Luật sư Thành viên, LNT & Partners: Sự sẵn sàng của nền y tế Việt Nam trong thực hiện PPP ra sao? Những vấn đề thực tiễn, những yếu tố cần và đủ để thực hiện thành công mô hình PPP trong lĩnh vực y tế? Trong bài phát biểu của bà Quỳnh Lê có nhắc tới dự thảo thông tư lĩnh vực y tế, xin ông Huy Quang cho biết thêm thông tin về dự thảo này?

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế: Lãnh đạo Bộ y tế cũng đau đáu làm thế nào để ngành y tế phát triển bền vững, nên tôi đánh giá đây là sự kiện rất đáng trân trọng.

Tôi tiếp cận dưới góc độ kết nối xã hội hóa và PPP, đâu là khoảng trống, khoảng xám và kẽ hở. Trong lĩnh vực y tế có Nghị quyết 20 về sự nghiệp chăm sóc, bảo về sức khỏe nhân dân, xây dựng nền y tế công bằng, hiệu quả, phát triển. Trong đó xây dựng y tế công tư và sự kết hợp y tế. Chúng ta phải chăm sóc sức khỏe toàn dân, toàn diện, từ bảo vệ chăm sóc đến nâng cao sức khỏe người dân. Tiếp đến là khả năng chi trả người dân, tỷ lệ bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân càng cao càng tốt. Chúng ta cũng kiên trì chuyển dịch vụ công sang tư trong chăm sóc dịch vụ.

Hệ thống khám chữa bệnh của chúng ta bao gồm hệ thống công và tư. Hệ thống công có 1.150 bệnh viện công, tư nhân có trên dưới 300 bệnh viện. Nhu cầu tiếp cận nguồn tài chính công đóng vai trò chủ đạo lớn. Chúng ta sẽ đề cập đến 1.150 bệnh viện công rải rác.

Từ những vẫn đề này, để phát triển bền vững ngành y tế, nhu cầu đầu tư rất lớn trong điều kiện ngân sách nhà nước hạn hẹp và nhà nước cũng chủ trương chuyển từ ngân sách nhà nước chi trực tiếp cho các cơ sở khám chữa bệnh mà chuyển sang mua bảo hiểm y tế cho người dân và chi cho y tế dự phòng.

Trong thể chế pháp lý, như chị Quỳnh Lê vừa cho biết, liên quan đến luật về đầu tư theo phương tác đối tác công tư và thi hành, trước đây đã có các hiệp định và thi hành nhưng không kết quả không được bao nhiêu. Nhưng có luật này đã tạo ra được cơ chế nền tảng pháp lý để chúng ta thực hiện. Nhưng tiếc rằng dịch bệnh Covid-19 đã làm gián đoạn nên việc đầu tư chậm và tổ chức triển khai cũng bị chậm.

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Bên cạnh đó, còn các văn bản liên quan đến xã hội hóa, công tác y tế, chủ yếu là lĩnh vực liên doanh, liên kết. Trước khi có luật quản lý tài sản công, Bộ Y tế có thông tư 15 hướng dẫn quyền tự chủ tự chịu trách nhiệm của các liên doanh liên kết góp vốn kinh doanh chủ động đầu tư y tế, trang thiết tại các cơ sở công lập. Với cơ chế này, sau khi tổ chức triển khai đã có những hợp đồng tổ chức vòng đời của các trang thiết bị, cũng có những cái theo tần suất sử dụng, tỷ lệ ăn chia khác nhau, nên thiếu sự công khai minh bạch và hàm chứa ở đó rất nhiều yếu tố rủi ro, trong đó có yếu tố tiêu cực và tham nhũng.

Sau đó, có luật quản lý tài sản công và Nghị định 151 đã có hướng dẫn vấn đề này,nhưng quy định đặc thù ngành y thì chưa được hướng dẫn cụ thể. Bên cạnh đó còn Nghị quyết 93/2014 về phát triển y tế của Thủ tướng Chính phủ, liên quan đến vay vốn đầu tư xây dựng, thành lập mới cơ sở y tế khám chữa bệnh tại đất công ở khu vực khác. Đồng thời, còn có quy định bệnh viện công cử cán bộ công nhân viên chức làm việc tại bệnh viện tư và cơ chế về vốn, tín dụng đầu tư... Tuy nhiên, rõ ràng chúng ta không có văn bản hướng dẫn nào của Nghị quyết 93 nên càng làm càng lúng túng, vướng mắc, tiêu cực.

Ở lĩnh vực PPP, anh Lê Minh Sang đã có đề cập, ở địa phương có 63 dự án được đề xuất nhưng chỉ có 12 dự án hoạt động nhưng tính minh, người dân được hưởng những gì thì vẫn chưa có sự đánh giá chính xác. Nhưng ngoài PPP, về xã hội hoá, trong báo cáo tổng kết của Bộ Y tế gửi Chính phủ về Luật khám bệnh chữa bệnh, chúng ta có đến hàng hơn 10.000 đề án liên quan đến liên doanh liên kết từ trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, ngoài PPP, chúng ta chủ yếu ở lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm rất ít, vốn thì huy động từ nhà đầu tư, người lao động. Hình thức còn có đặt máy, thuê máy, bản chất là bán hóa chất, bản chất là lợi nhuận, ăn chia.

Từ đó, tôi thấy có một số tồn tại từ các văn bản này, có những tồn tại liên quan đến quá trình thực thi, có những tồn tại liên quan đến quan điểm đầu tư kinh doanh.

Ảnh: Dũng Minh

Ví dụ các vấn đề liên doanh liên kết về chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm,… chủ yếu tăng tính lợi nhuận, thương mại hóa dẫn đến mất cân bằng trong khám chữa bệnh, người nghèo khó tiếp cận các dịch bệnh này. Kể cả PPP và các hợp đồng PPP hướng đến đầu tư tại các khu vực thu nhập cao, hướng tới khách hàng có khả năng chi trả cao và thu hồi vốn nhanh. Điều này chỉ tập trung ở bệnh viện trung ương và bệnh viện tuyến tỉnh, dẫn đến mất cân bằng dịch vụ các khu vực và dẫn đến mất cân bằng chuyên môn giữa các tuyến như chảy máu chất xám.

Một điểm nữa, liên quan đến nhân lực phục vụ xây dựng và đầu tư PPP, Việt Nam chưa có kinh nghiệm là vấn đề chúng ta cần quan tâm. Về giá khám chữa, ở khu vực công, với kết cấu 4/7 yếu tố cấu thành giá, nhưng các yếu tố liên quan đến chi phí quản lý, chi phí khấu hao đòi hỏi phải tính đúng, tính đủ nên bị ảnh hưởng.

Về các cơ chế pháp lý liên quan đến PPP, ngoài PPP là xã hội hóa cũng có bất cập, trong đó có vấn đề về quy định mang tính nguyên tắc chưa có hướng dẫn cụ thể.

Ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp Hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam: Tôi đánh giá cao việc thông qua Luật PPP.

Cách đây 10 năm tôi, rất quyết liệt về quan điểm: Tư mua máy tư xây dựng, công mua máy công xây dựng, còn lẫn lộn thì còn nhiều nơi bị phát hiện làm sai.

Ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp Hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Một vấn đề nữa cần quan tâm là, trong quá trình hợp tác công tư, ai là người tuyển lao động, nếu để Nhà nước tuyển thì tư nhân ra về, khối nhân sự được tuyển có đồng thuận ở lại với giám đốc công không, rồi còn chế độ lương, thưởng, thái độ của người quản lý. Công tư là thiết bị, thiết bị có tuổi 5-10 năm khấu hao hỏng máy, tư nhân đầu tư vào hay Nhà nước đầu tư vào, nguyên ranh giới này đã sinh ra khó khăn.

Ngoài ra, tôi đề nghị WB trên tình thần cho vay bằng lãi suất ưu đãi sẽ thu hút cộng đồng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này nhiều hơn.

Sau Phiên thảo luận 1, Hội thảo bước vào Phiên thảo luận 2 với chủ đề:Thúc đẩy vai trò của tư nhân đối với phát triển bền vững ngành y tế.

Điều phối phiên thảo luận thứ 2 là ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam.

Các diễn giả tham gia thảo luận phiên 2 gồm:

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế

Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện, UNICEF Việt Nam

Bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc điều hành Y khoa, AstraZeneca Việt Nam

Bác sĩ Trần Thị Lan Hương, Giám đốc Y khoa nhánh Dược phẩm, Bayer Việt Nam

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Nhà đầu tư sáng Lập, Doctor Anywhere

Các diễn giả tham gia trao đổi tại Phiên thảo luận thứ 2. Ảnh: Dũng Minh

Ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam đặt câu hỏi quan điểm của diễn giả về phát triển bền vững trên thế giới trong lĩnh vực y tế, có thể áp dụng những điểm thú vị nào cho Việt Nam?

Ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam điều phối phiên 2. Ảnh: Dũng Minh

Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện, UNICEF Việt Nam: Tôi nhìn từ góc độ của UNICEF, đầu tiên đã có sự sụt giảm nhất định đặc biệt với trẻ em có dịch tả, chúng ta thấy có tỷ lệ vaccine bệnh cũng rất thấp, mọi người cũng không thực hiện khám sức khoẻ định kỳ cần thiết, so với giai đoạn trước đây. Sự cân bằng giữa khu vực công và tư yếu tố chức rõ ràng về PPP, xã hội hoá để cung cấp dịch vụ cho người dân.

Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện, UNICEF Việt Nam trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Ngoài ra, có yếu tố nữa là đổi mới sáng tạo, trong thời gian ngắn có vaccine là nhờ sự thay đổi trong khu vực này. Ở những khu vực vùng sâu vùng xa có thể tiếp cận được, mô hình chăm sóc y tế cũng thay đổi nhiều trong áp dụng. Xu hướng đổi mới sáng tạo trên toàn cầu cũng là xu hướng diễn ra ở Việt Nam.

Bác sĩ Trần Thị Lan Hương, Giám đốc Y khoa nhánh Dược phẩm, Bayer Việt Nam: PPP và Phát triển bền vững là vấn đề nóng của Việt Nam và không thể trì hoãn khi bàn về vấn đề này.

Bác sĩ Trần Thị Lan Hương, Giám đốc Y khoa nhánh Dược phẩm, Bayer Việt Nam trao đổi tại Hội thảo: Ảnh: Dũng Minh

Phát triển bền vững được Bayer đưa vào phát triển trọng tâm chiến lược, đi xuyên suốt trong nhiều chuỗi từ lúc sản phẩm được phát triển đến cung ứng tới người tiêu dùng luôn đảm bảo sản phẩm được liên tục đối diện với thách thức toàn cầu gặp phải không chỉ là khí hậu thay đổi mà còn việc tiếp cận với dịch vụ y tế với người dân.

Sự tiếp cận sản phẩm đối với người dân như thế nào, sản phẩm có được đưa đến kịp thời hay không, kiến thức của người dân, đảm bảo sự cung cấp liên tục đến người dân cần có sự tham gia của nhiều ban ngành trong chuỗi cung ứng đó.

Ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam: Những yếu tố quan trọng nhất để thực hiện thành công các chương trình phát triển bền vững trong y tế?

Bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc điều hành Y khoa, AstraZeneca Việt Nam: Một hệ thống y tế bền vững là hệ thống y tế cải thiện được sức khỏe con người và tối thiểu hóa tác động tiêu cực đến môi trường, trên cơ sở đó để bảo vệ con người cộng đồng. Với AstraZeneca, chúng tôi rất đồng tình với quan điểm này. Không chỉ bảo vệ cộng đồng, chúng ta còn bảo vệ cả hành tinh này. Cũng vì vậy mà bảo vệ cả xã hội và cả một quốc gia.

Bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc điều hành Y khoa, AstraZeneca Việt Nam trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Covid-19 đã dạy cho chúng ta bài học rất lớn là khả năng bền vững và tính chống chịu của hệ thống y tế, giúp chúng ta vẫn giải quyết được dịch bệnh và giải quyết các vấn đề bệnh không liên quan đến lây nhiễm. Bên cạnh các hướng chúng tôi nhận thấy, bên cạnh phát triển y tế bền vững, chúng ta vẫn cần chuyển đổi số để người dân tiếp cận nền y tế rộng rãi. Bên cạnh đó là tăng cường nền y tế cơ sở, có như vậy mới có thể giảm tải cho các hệ thống y tế tuyến cao hơn, ở các bệnh viện lớn, thành phố lớn.

Ngoài ra, những giải pháp, xu hướng phát triển của chúng ta trong tương lai là giảm thiểu đến tác động môi trường. Chúng ta biết rằng, đối với ngành công nghiệp y tế nói chung, vấn đề về hiệu ứng nhà kính, phát thải, khí carbon chiếm đến gần 4% tác hại, là một yếu tố bên cạnh xu hướng phát triển tốt hơn trong tương lai chúng ta cũng không quên những điều này.

Ông Luke Treloar: Việt Nam đã đạt nhiều thành tích trong 30 năm vừa qua, hiện nay 95% người dân Việt Nam đã mua bảo hiểm y tế. Ông Huy Quang đánh giá khối doanh nghiệp tư nhân có vai trò như thế nào trong tương lai? Làm thế nào để tư nhân tham gia vào phát triển y tế?

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế: Thứ nhất phải tạo ra sân chơi công bằng và bình đẳng giữa khối y tế tư và công, bình đẳng về thể chế và tổ chức thực thi thể chế, thái độ của nhà nước với khối tư nhân và thái độ của người dân với khối tư nhân.

Thứ hai, cần đầu tư chuyển đổi số hạ tầng, chia sẻ thông tin hồ sơ bệnh án giữa khu vực công và tư, tạo điều kiện cho người dân khám chữa bệnh.

Thứ ba, không có phân tầng phân biệt giữa người bệnh giàu và ngươi bệnh nghèo để người nghèo có thể tiếp cận bệnh viện tư nhân chất lượng.

Ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế trao đổi trong phiên thảo luận thứ 2. Ảnh: Dũng Minh

Hiện nay, các khối bệnh viện tư nhân rất chú trọng vấn đề quản trị bệnh viện, nhận diện thương hiệu, khu vực công phải học tập tư nhân về vấn đề này. Hiện chúng ta có hệ thống 4 cấp thành 3 cấp: tuyến đầu, tuyến cơ bản và tuyến chuyên sâu. Khối Nhà nước có thể tập trung vào tuyến chuyên sâu để khối tư nhân tham gia từng khu vực tạo điều kiện phát triển từ tuyến đầu.

Thứ tư, khối bệnh viện công có chất lượng nguồn nhân lực tốt hơn, còn y tế tư nhân thì chất lượng máy móc tốt hơn. Làm thế nào để tư nhân có thể đào tạo nâng cao nguồn nhân lực, có sự dịch chuyển nguồn nhân lực tạo sự cân bằng giữa y tế công và tư nhân là vấn đề cần chú trọng. Có như vậy mới hỗ trợ ngành kinh tế VN phát triển.

Ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam: Tôi thích quan điểm của ông về việc cung cấp dịch vụ y tế công bằng giữa người giàu và nghèo.

Bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc Điều hành Y khoa, AstraZeneca Việt Nam:

Từ tháng 1/2022 tại Dubai, chúng tôi đã tổ chức hội nghị quy tụ lãnh đạo của tất cả đơn vị toàn cầu nhằm chia sẻ kiến thức và lập kế hoạch. Trong chương trình chúng tôi quy tụ được nhiều chuyên gia hàng đầu, tại Việt Nam có đại diện của Viện Chiến lược chính sách y tế Bộ Y tế. Tất cả đại diện đã cùng ký kết một văn bản kêu gọi hành động khẩn cấp đảm bảo chấn chỉnh y tế.

Một trong những khuyến nghị tại ký kết này là nên coi việc chăm sóc sức khoẻ như một tài sản chiến lược với quan điểm đầu tư. Gánh nặng bệnh tật ngày càng gia tăng, một số nước coi chăm sóc sức khoẻ là một tác nhân chi phí nên tìm cách hạn chế, nhưng nên có quan điểm, đầu tư cho sức khoẻ là đầu tư cho tương lai phân bổ ngân sách thừ năm này sang năm nọ.

Ông Luke Treloar: Bài học rút ra từ hợp tác, tiếp cận y tế công bằng?

Bà Rana Flower, Trưởng đại diện Unicef Việt Nam: Hiện nay, vẫn còn tình trạng bất bình đằng, nhiều gia đình nghèo chưa có khả năng tiếp cận, điển hình như trong dịch bệnh, nhiều gia đình không có khả năng tiếp cận vaxcin, bình đẳng như những gia đình giàu có. Chính khu vực công đã tham gia giải quyết các vấn đề y tế trong mối quan hệ hợp tác với tư nhân, đã thể hiện vai trò đổi mới sáng tạo...

Ông Nitin Kapoor, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc, Công ty AstraZeneca Việt Nam trả lời phóng vấn báo chí bên lề Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Những yếu tố đó góp phần vào phát triển dịch vụ y tế bình đẳng, nếu không có quy trình, hướng dẫn sẽ không đạt được kết quả nếu vẫn theo quy trình cũ. Có thể nói, Việt Nam trước đây đã có nhiều thủ tục, nhưng trong dịch bệnh đã được rút gọn. Quan trọng là 80% các nhà đầu tư muốn vượt qua thách thức, cản trở để cung cấp dịch vụ chất lượng cao.

Trong đại dịch, Unicef có nhiều mối quan hệ tốt đẹp với các tổ chức trong lĩnh vực tư nhân, chúng tôi là tổ chức cung cấp văcxin nhiều nhất trên thế giới và hợp tác với các tổ chức tư nhân để sản xuất, cung ứng vắc xin. Mô hình đó hiệu quả với sự Chính phủ đầu tư, đó là hiệu quả tốt đẹp để tạo ra hiệu quả tích cực, đầu tư ban đầu cũng có những rủi ro nhất định khi các nhà đầu tư tư nhân bỏ tiền, nhưng sau đó chúng ta thấy đó đều là đầu tư hiệu quả.

AstraZeneca không tham gia với chúng ta với tư cách đơn vị phát triển vacxin để kiếm lợi nhuận mà để cứu người. Hiện đã có 1,5 tỷ văcxin được cũng cấp với 125 quốc gia khác nhau. Điều đó cho thấy chúng ta có thể làm được khi chúng ta đoàn kết. Nhìn vào cơ chế, còn cơ chế ngoại giao văcxin, Việt Nam cũng đã nỗ lực trong quá trình này, nhờ sự chung tay của Chính phủ và các đơn vị tư nhân một cách kịp thời, như việc bảo quản, vận chuyển và Việt Nam Airline đã làm rất tốt điều này.

Ngoài ra, những trang thiết bị bảo hộ, phòng chống cũng rất kịp thời.. Y tế từ xa rất tốt để loại bỏ các thủ lục lằng nhằng. Khu vực công và tư cần phải hợp tác với nhau.

Ông Luke Treloar, Thành viên điều hành, KPMG Việt Nam: Ông Sơn có thể chia sẻ thêm về tình hình trên thế giới về y tế bền vững, đặc biệt là những điểm mà ông thấy thú vị?

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Nhà đầu tư sáng lập, Doctor Anywhere: Đối với chúng tôi, phát bền vững trong nền y tế tập trung vào các vấn đề. Thứ nhất là đảm bảo chất lượng cuộc sống, làm sao để các hoạt động chăm sóc y tế tập trung đảm bảo chất lược cuộc sống lâu dài, để tuổi thọ người dân tăng thêm. Theo đó, cần giảm chi phí dịch vụ chăm sóc y tế. Thứ hai là khả năng tiếp cận mọi tầng lớp với việc tiếp cận các dịch vụ y tế.

Có thể nói đến các nước như Singapore, Thái Lan, Malaysia, xu hướng chung trên thế giới hiện nay, các hoạt động sẽ tập trung vào dịch vụ mang tính cá nhân hóa, nhưng đồng thời nó cũng kết nối với hệ sinh thái có nhiều yếu tố trong đó, tức chia sẻ những gánh nặng về mặt kinh tế. Làm được điều đấy, chúng ta sẽ thấy những liên quan đến khả năng ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực y tế là rất rộng lớn: dữ liệu data, y tế từ xa, các hoạt động IoT, công nghệ gen,.. là thời khắc cuộc cách mạng của nền y tế. Cuộc cách mạng này phải hướng vào giảm chi phí, các dịch vụ và giảm khả năng tiếp cận dịch vụ, hiểu biết của người dân về sức khỏe.

Bác sĩ Trần Thị Lan Hương, Giám đốc Y khoa nhánh Dược phẩm, Bayer Việt Nam: Sức khoẻ cho mọi người, nhà nhà ấm no là phương châm mà Bayer xây dựng. Phát triển bền vững đưa vào định hướng công ty rất rõ ràng là kim chỉ nam để theo đuổi phát triển trong thời gian tới đến toàn cầu xanh trong Bayer, đưa ra 5 tiêu chí chính trong chiến lược phát triển bền vững trong đó nhấn mạnh đến trao quyền, hỗ trợ chăm sóc sức khoẻ phụ nữ, chống lại bệnh nhiệt đới, bệnh phong lây nhiễm…

Để phát triển, chúng tôi xem xét nhu cầu thực tế của địa phương, đó là cái muốn nêu bật lên việc cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế cho mọi người. Thứ nhất, Bayer lôn đầu tư sản phẩm dịch vụ phương pháp hiệu quả có thể giải quyết được, cần chủ động phòng bệnh tự chăm sóc sức khoẻ một cách tốt nhất.

Thứ hai, hợp tác với các đối tác rong phát triển sản phẩm mới đưa ra kinh nghiệm điều trị tốt nhất cả khối công và tư.

Thứ ba, ngoài việc có giải pháp người dân có dễ dàng tiếp cận hay không, kiến thức của người bệnh, lấy người bệnh làm trung tâm để nâng cao nhận thức của người bện trong phòng chống và điều trị bệnh luôn lắng nghe để phục vụ tốt nhất.

Chúng tôi cân nhắc để làm thế nào phù hợp giá cả tiếp cận người dân. Chương trình hỗ trợ người dân mà Bayer đưa ra được đánh gía cao trên cộng đồng.

Ở Việt Nam nguồn nước là yếu tố quan trọng và cần tính đến. Sự chung tay của khu vực tư nhân và công, không chỉ đóng vai trò là khu vực cung cấp vốn mà coi là khu vực đầu tư.

Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện, UNICEF Việt Nam: Tôi muốn đề cập tới việc cần thiết để thúc đẩy y tế dự phòng và các mảng khác nữa, phải loại bỏ khoảng cách trong các lĩnh vực. Bên cạnh đó, không nên coi chăm sóc y tế là một chi phí mà là một khoản đầu tư.

Covid diễn ra thời gian vừa qua đã nhấn mạnh thêm tầm quan trọng của đầu tư y tế. Hiện nay, hệ thống chăm sóc y tế của Việt Nam chưa đủ mạnh, còn nhiều thách thức. Khi nói đến vấn đề này, chúng ta thấy y tế dự phòng để tăng tính chủ động hơn.

Khu vực tư nhân cung cấp tài chính tham gia vào, tăng cường yếu tố dinh dưỡng. Cùng với đó là vấn đề tiếp cận vào nguồn nước, biến đổi khí hậu sẽ ngày càng trở nên trầm trọng hơn, sẽ có nhiều vấn đề liên quan đến sức khoẻ.

Ông Luke Treloar: Cơ hội tương lai các bên liên quan để thúc đẩy đổi mới sáng tạo ngành y tế để giải quyết thách thức?

Ông Nguyễn Huy Quang: Phát triển chi phí không tính đến chuyện chi phí, tất cả đầu tư này không phải đầu tư tiền nong mà phải đầu tư các nguồn lực cho sức khỏe người dân, mới là phát triển bền vững.

Chúng ta đã chuyển y tế dự phòng, nếu làm tốt thì khám chữa bệnh tốt sẽ giảm đi chi phí, giảm đi 1 đồng cho phòng bệnh sẽ đỡ 8 phần cho khám chữa bệnh. Nhưng quan điểm bây giờ cần nâng cao tầm vóc, nâng cao tuổi thọ, chất lượng cuộc sống, trách nhiệm ở đây không chỉ ngành y tế mà còn toàn đảng toàn dân, các cấp.

Thách thức là cần hoàn thiện các thể chế, sắp tới Quốc hội sẽ xem xét luật khám chữa bệnh sửa đổi, thay thế luật 109, tạo điều kiện, các kỹ năng thực hành y khoa đều dành cho quyền con người. Để người dân tiếp cận được cần giảm tiền người dân bỏ tiền ra. Bên cạnh đó là tiến tới xây dựng luật bảo vệ môi trường.

Các chính sách phải bảo đảm ổn định vĩ mô, ổn định thống nhất từ trung ương đến địa phương. Phải có sự đóng góp y tế tư nhân, bên cạnh chú trọng lợi nhuận cần chú trọng dịch vụ công, hỗ trợ nhà nước dịch bênh,các đối tượng trẻ em, người nghèo…

Ngành y tế phải hướng ứng cách mạng 4.0, trong đó có chuyển đổi số, đổi mới cùng bộ Công an tích hợp dữ liệu quốc gia. Phổ cập bệnh án điện tử, tích hợp các cơ sở khám chữa bệnh cả nước. Đẩy mạnh khám chữa bệnh từ xa, trong đó có tư vấn khám chữa bệnh từ xa, khám chữa bệnh từ xa và hỗ trợ từ xa. Xem xét hành nghề để quản lý người hành nghề tốt hơn.

Ông Luke Treloar: Ông Trí đánh giá thế nào về vai trò phòng ngừa?

Bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc Điều hành Y khoa, AstraZeneca Việt Nam

Trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu bệnh không lây nhiễm chiếm hàng đầu. một số nguy cơ như hút thuốc lá, lười vận động thể lực, uống rượu…tuổi lớn hơn nguy cơ nghiêm trọng hơn tiến triển về bệnh lý. Giáo dục sức khoẻ, phòng ngừa sớm, hậu quả nặng nề hơn giai đoạn về sau sẽ cải thiện, tầm soát, phát hện sớm là công cụ chữa hiệu quả hơn

Ung thư phát hiện sớm có phác đồ điều trị có thể giải quyết làm chậm sự tiến triển và thoái bệnh. Nếu phác đồ điều chị giúp người bệnh kéo dài thời gian sống đến 5 năm là phác đồ có khả năng chữa khỏi. Phòng ngừa phát hiện sớm có lợi ích lớn đối với y tế.

AstraZeneca có những chương trình tầm soát ung thư sớm, giáo dục sk thanh thiếu niên, chương trình vì lá phổi khoẻ… là chương trình đề cao phòng ngừa phát hiện sớm

Chia sẻ thêm về điều này, ông Nguyễn Huy Quang, Nguyên Vụ trưởng vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết ,mô hình bệnh tật Việt Nam như nào thì hệ thống phát triển y tế sẽ phát triển như thế Hiện nay tỷ lệ bệnh không lây nhiễm chiếm 66-70%, hơn 20% là bệnh lây nhiễm và 11% là tai nạn thương tích. Như vậy phải có giải pháp để phát hiện sớm bệnh không lây nhiệm, phòng ngừa bệnh lây nhiễm và có môi trường phòng ngừa tai nạn thương tích.

Sau hơn 3 tiếng, các nhà quản lý, chuyên gia đã trao đổi nhiều thông tin, kinh nghiệm và góc nhìn về lĩnh vực y tế, dược phẩm và đầu tư trong lĩnh vực này. Các thông tin, phân tích sâu hơn về các quy định, tiềm năng và cơ hội cho khối tư nhân đầu tư vào lĩnh vực y tế sẽ được Báo Đầu tư truyển tải tới bạn đọc trên các ấn phẩm của Cơ quan Báo Đầu tư.