Sự can thiệp bị nghi ngờ của các nhà chức trách nhằm hỗ trợ đồng yên phục hồi sau khi rơi xuống mức thấp nhất trong 34 năm so với đồng đô la Mỹ được xem là khó có tác dụng lâu dài nếu Nhật Bản tiếp tục đơn độc, và làm tăng nguy cơ xảy ra một đợt suy yếu khác của đồng yên. Điều đó có thể đẩy căng thẳng cạnh tranh với nước láng giềng xuất khẩu là Hàn Quốc lên đến đỉnh điểm và gây áp lực lên Trung Quốc trong bối cảnh lo ngại về khả năng đồng nhân dân tệ mất giá.
Theo lý thuyết, sự sụt giảm gây bất ổn của đồng yên có thể là nguyên nhân buộc các nước láng giềng của Nhật Bản phải hành động theo hướng cứng rắn, ngay cả khi những nỗ lực của các nhà chức trách cho đến nay là hỗ trợ tiền tệ thay vì để chúng trượt giá. Mặc dù quan điểm thiểu số cho rằng cuộc khủng hoảng tài chính châu Á sẽ lặp lại, nhưng quan điểm này vẫn thu hút được một số ảnh hưởng trong kịch bản đồng đô la hồi sinh sẽ mạnh hơn trong thời gian dài hơn.
Henry Quek, người đứng đầu thị trường khu vực châu Á Thái Bình Dương tại State Street cho biết: “Đã từ lâu chúng tôi không còn nghe thấy cụm từ 'phá giá để cạnh tranh'… Nhưng chúng ta đang ở trong tình huống có khả năng xảy ra một loạt sự mất giá mang tính cạnh tranh nếu đồng yên tiếp tục suy yếu hơn nữa”.
Trong khi các ngân hàng trung ương châu Á tích cực hỗ trợ đồng nội tệ, thì sự sụt giảm của đồng yên là tệ nhất trong khu vực, làm xói mòn khả năng cạnh tranh xuất khẩu của các nước láng giềng của Nhật Bản. Điều đó chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng ngay cả khi nguyên nhân khiến đồng yên sụt giảm không chỉ nằm trong tầm kiểm soát của nước này, mà còn là khoảng cách lớn về lãi suất giữa Nhật Bản và phần còn lại của thế giới, cũng như sự ưa thích của nhà đầu tư đối với tài sản của Mỹ.
 |
Đồng yên đang giảm giá mạnh so với đồng đô la Mỹ |
Đến cuối tháng 4, đồng yên đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1992 so với đồng nhân dân tệ - đồng tiền của đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản. Đồng yên cũng gần như ở mức thấp nhất so với đồng won kể từ năm 2008 và ở mức thấp nhất trong 31 năm so với đồng đô la Đài Loan (Trung Quốc).
Kisoo Park, nhà quản lý danh mục đầu tư cấp cao tại Manulife Investment Management cho biết khi được hỏi về sự mất giá mang tính cạnh tranh: “Điều đó đang xảy ra… Cho dù đó là sự phá giá cố ý hay vô ý thì nó vẫn đang diễn ra và có tác động đến phần còn lại của khu vực”.
Lực hấp dẫn
Theo các nhà quan sát thị trường, mặc dù không còn ảnh hưởng mạnh như trước, nhưng sự sụt giảm hỗn loạn của đồng yên vẫn có thể tạo lực hấp dẫn lên các đồng tiền trong khu vực.
“Trực tiếp nhất, đồng yên yếu hơn đáng kể sẽ kéo theo các ngoại hối khác ở châu Á như đồng won Hàn Quốc và đồng đô la Đài Loan”, Arjun Vij, nhà quản lý danh mục đầu tư tại JPMorgan Asset Management cho biết.
Khoon Goh, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu châu Á tại ANZ Group Holdings cho biết, đồng won và đồng đô la Đài Loan có thể sẽ gặp khó khăn trong việc hưởng lợi từ sự bùng nổ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo ở các quốc gia đó cho đến khi đồng yên chuyển hướng.
Chắc chắn là có những dấu hiệu cho thấy các nhà chức trách Nhật Bản có thể không cho phép đồng nội tệ của nước này sụt giảm thêm nữa. Sau khi rơi xuống dưới mốc tâm lý 160 mỗi đô la lần đầu tiên trong hơn ba thập kỷ vào tuần trước, hai đợt can thiệp bị nghi ngờ đã giúp đồng yên ổn định ở mức khoảng 155.
Bên cạnh đó, giới chuyên gia cũng hầu như không lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng tài chính ở khu vực, vì hầu hết các nền kinh tế châu Á hiện nay đang có vị thế tốt hơn bao gồm dự trữ ngoại hối mạnh hơn, cải cách từ việc giám sát khu vực tài chính chặt chẽ hơn và thị trường vốn địa phương sâu hơn, những yếu tố này giúp tránh lặp lại tình trạng hỗn loạn vào cuối những năm 1990
Theo ông Kisoo Park, việc đồng yên sụt giảm xuống mức 170 - 180 mỗi đô la sẽ không chỉ gây ra vấn đề cho châu Á mà còn ảnh hưởng rộng rãi hơn đến tiền tệ của các thị trường mới nổi. Điều đó phần lớn là do vai trò của đồng yên như một tiền tệ tài trợ cho các nhà kinh doanh chênh lệch lãi suất, họ sẽ đi vay ở thị trường có lãi suất thấp và đầu tư vào các thị trường đang phát triển có lãi suất cao hơn.
“Nếu các đồng tiền châu Á mất giá vì đồng đô la mạnh, các quỹ đầu tư vào thị trường địa phương sẽ phải rút lui… Toàn bộ thị trường mới nổi sẽ thoái trào và điều đó sẽ khiến mức chấp nhận rủi ro giảm khi trái phiếu kho bạc tăng giá và cổ phiếu sẽ bị bán tháo”, ông Kisoo Park nói và cho rằng, mặc dù kịch bản như vậy có khả năng xảy ra thấp nhưng không thể loại trừ.
Một nhân tố đặc biệt quan trọng là những gì Trung Quốc sẽ thực hiện với đồng nhân dân tệ - đồng tiền có nguy cơ bị đồng yên kéo xuống và gây bất ổn cho khu vực. Đồng nhân dân tệ được xem như một chiếc neo cho các đồng tiền khác, có nghĩa là ngay cả những động thái nhỏ cũng có thể có tác động quá lớn.
Thị trường đã có những đồn đoán ngày càng gia tăng rằng Trung Quốc có thể cần phải thực hiện một biện pháp cứng rắn hơn để hỗ trợ nền kinh tế đang suy yếu, thông qua phá giá đồng nhân dân tệ trong một động thái gây sốc.
John Woods, giám đốc đầu tư khu vực Châu Á Thái Bình Dương của Lombard Odier Hong cho biết: “Khi nhìn vào toàn bộ châu Á và quan sát sự yếu kém đặc biệt của đồng yên, chúng tôi bắt đầu lo ngại về mức độ cạnh tranh tương đối, đặc biệt là với Trung Quốc… Vì vậy, đối với tôi, đó là một rủi ro mà hiện tôi đang rất quan tâm ở châu Á".
