Thị trường trái phiếu đã trải qua một chặng đường đầy biến động trong năm nay, với những đợt tăng giảm mạnh mẽ đôi khi xuất phát từ việc hoạch định chính sách của Nhà Trắng, từ thuế quan đến lo ngại về thâm hụt ngân sách của Mỹ liên quan đến "dự luật thuế lớn và đẹp đẽ".
Trong đó, lợi suất của một số trái phiếu chính phủ đã ghi nhận những cột mốc đáng chú ý, khơi lại cuộc thảo luận về cơ hội và rủi ro trên thị trường trái phiếu chính phủ.
Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 30 năm đã vượt qua mốc 5% vào sáng thứ Tư (3/9) lần đầu tiên kể từ tháng 7, trong bối cảnh những nghi ngờ về tương lai của doanh thu từ thuế quan sau phán quyết gần đây của tòa án. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Nhật Bản đã đạt mức cao kỷ lục trong cùng ngày với mức tăng 100 điểm cơ bản kể từ đầu năm do lạm phát cao, lãi suất thực tế thấp và bất ổn chính trị.
Hôm 2/9, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm của Anh đã lên mức cao nhất kể từ năm 1998, trong bối cảnh thị trường chờ đợi bản ngân sách sẽ được công bố trong vài tháng tới, và tiếp tục tăng thêm 4 điểm cơ bản vào sáng thứ Tư (3/9). Trong khi đó, mức chênh lệch lợi suất của trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Pháp so với trái phiếu chính phủ Đức có kỳ hạn tương tự đã vượt ngưỡng từng thấy lần cuối vào năm 2008, khi chính phủ Pháp đang đứng trước nguy cơ sụp đổ, khiến kế hoạch cắt giảm thâm hụt ngân sách bị đe dọa.
Sau khi được hưởng lợi từ làn sóng tìm kiếm tài sản an toàn vào đầu năm, trái phiếu chính phủ Đức cũng va vào làn sóng bán tháo, với lợi suất trái phiếu chính phủ Đức kỳ hạn 30 năm đã đạt mức cao nhất trong 14 năm.
Kallum Pickering, nhà kinh tế trưởng tại Peel Hunt cho biết, mặc dù thị trường trái phiếu không có khủng hoảng, nhưng lãi suất ở mức cao đang khiến chi phí vay nợ của các chính phủ trở thành một vấn đề kinh tế chung ở các nước phát triển.
″Lãi suất cao hạn chế các lựa chọn chính sách, lấn át đầu tư tư nhân, khiến chúng ta cứ sáu tháng lại tự hỏi liệu chúng ta có phải đối mặt với một đợt bất ổn tài chính hay không. Những điều này thực sự tồi tệ đối với khu vực tư nhân”, ông cho biết.
Jonas Goltermann, Phó giám đốc Kinh tế Thị trường tại Capital Economics cho biết, dường như có ba yếu tố chồng chéo tác động đến đà tăng lợi suất dài hạn toàn cầu: lo ngại về chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và và tác động của phần bù kỳ hạn (term premia) như các động lực cung cầu.
Cả Anh và Pháp đều đang phải đối mặt với một "bài toán ngân sách phức tạp", trong đó "cần kết hợp giữa tăng thuế và cắt giảm chi tiêu để duy trì tài chính công bền vững và hỗ trợ thị trường trái phiếu".
Trong khi đó, diễn biến thị trường cho thấy sự dao động niềm tin vào khả năng và thiện chí kiểm soát lạm phát trong trung hạn của các ngân hàng trung ương, mặc dù lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ vẫn tương đối ổn định trong bối cảnh lo ngại về sự độc lập của ngân hàng trung ương đã trở nên nghiêm trọng.
Sự kết hợp giữa việc phát hành trái phiếu nhiều hơn và nhu cầu thấp hơn từ những người mua trái phiếu dài hạn truyền thống - một phần do rủi ro lãi suất cao hơn và lạm phát - và sự suy yếu của mối liên hệ vốn có giữa tâm lý né tránh rủi ro và lợi suất trái phiếu thấp hơn đã khiến cơ hội giảm lợi suất trở nên mong manh.
Cuối cùng, vào thời điểm phát hành trái phiếu tăng lên, nhu cầu từ những người mua trái phiếu dài hạn truyền thống đã giảm xuống. Ông Goltermann cho biết, mối liên hệ điển hình giữa tâm lý né tránh rủi ro và lợi suất trái phiếu thấp hơn đã bị xói mòn trong năm nay, và các nhà giao dịch đang cân nhắc rủi ro lãi suất cao hơn và lạm phát.
Các chiến lược gia tại ING đã hạ thấp ý kiến, cho rằng đợt bán tháo trái phiếu trong tuần này là do sự bất ổn về thuế quan của Mỹ liên quan đến phán quyết của tòa phúc thẩm rằng hầu hết các khoản thuế của Tổng thống Donald Trump đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác là bất hợp pháp.
“Lợi suất trái phiếu kỳ hạn dài vẫn chịu áp lực tăng, do sự kết hợp giữa những lo ngại về tài khóa và về tính độc lập của ngân hàng trung ương, đặc biệt là sau sự kiện Lisa Cook”, Các chiến lược gia tại ING khi ám chỉ nỗ lực đang diễn ra của Tổng thống Trump nhằm sa thải Thống đốc Fed.
