Bank of America và Citigroup nằm trong số những bên đưa ra cảnh báo rằng, tăng trưởng GDP của Trung Quốc sẽ đạt 8,2% trong năm nay.
Các nhà kinh tế cảnh báo rằng, đà lao dốc có thể kéo dài sang năm sau và tăng trưởng dưới 5%. Ngoài mức tăng trưởng 2,3% của năm 2020, đây sẽ là mức tăng trưởng GDP thấp nhất của Trung Quốc trong ba thập kỷ.
Các chiến lược gia tại Bank of America cho rằng, chính quyền Trung Quốc thậm chí có thể đang tiến hành tái cơ cấu nền kinh tế sau hai thập kỷ giống như quá trình hiện đại hóa vào cuối những năm 1970 và việc cải tổ doanh nghiệp nhà nước và tài chính vào những năm 1990.
“Nếu vậy, rủi ro chính sách từ Trung Quốc có thể đặt ra nhiều mối lo ngại, và chúng tôi đang đề phòng viễn cảnh đó đang diễn ra”, các chiến lược gia Bank of America do Ajay Kapur dẫn đầu cho biết. Trong đó, họ dự đoán tăng trưởng GDP của Trung Quốc sẽ đạt 7,7% trong năm nay và 4% vào năm 2022.
Bắc Kinh đang quyết tâm chuyển đổi mô hình kinh tế từ những năm bùng nổ, dẫn đến tăng trưởng nợ ở mức cao. Chính quyền Trung Quốc hiện đang giám sát kế hoạch ổn định tăng trưởng nợ để giảm bớt rủi ro tài chính, hạn chế bất bình đẳng và chuyển nguồn lực tài chính vào lĩnh vực sản xuất công nghệ cao để chống lại mối đe dọa hạn chế công nghệ từ Mỹ.
“Sáng kiến thịnh vượng chung đã làm rung chuyển một số lĩnh vực của nền kinh tế Trung Quốc, đó là việc thắt chặt các nhóm ngành khi nhìn qua lăng kính của thị trường tài chính. Tuy nhiên, góc nhìn đó lại bỏ lỡ bức tranh lớn hơn. Chương trình nghị sự đánh dấu sự thay đổi cơ bản trong tư duy chính sách từ việc chú trọng quá mức vào tăng trưởng sang trọng lượng lớn hơn về công bằng xã hội”, Chang Shu, nhà kinh tế của Bloomberg cho biết.
Dữ liệu tăng trưởng GDP được công bố vào tuần trước đã cho thấy, tốc độ tăng trưởng chậm lại đáng kể xuống 4,9% trong quý III từ mức 7,9% của quý II. Và có nhiều khả năng điều tồi tệ hơn sẽ xảy ra khi tình trạng thiếu điện kéo dài, trong khi các trường hợp nhiễm Covid-19 mới dự kiến sẽ gia tăng trong những ngày tới.
Ngay cả trước khi đại dịch xảy ra, Trung Quốc đã gây ngạc nhiên cho các nhà kinh tế với tốc độ tăng trưởng chậm hơn dự kiến do quyết tâm giảm bớt rủi ro nợ của Bắc Kinh để tránh được việc sử dụng các biện pháp kích thích tiền tệ rộng rãi ngay cả khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung mở rộng.
Sau khi thực hiện những chính sách nới lỏng khiêm tốn để giảm bớt những tác động tồi tệ nhất của Covid-19, chính sách kiểm soát nợ của nước này được tiếp tục và các công ty bất động sản như Evergrande đã bị ảnh hưởng lớn nhất.
Chính quyền Trung Quốc hiện đang giám sát kế hoạch ổn định tăng trưởng nợ để giảm bớt rủi ro tài chính, hạn chế bất bình đẳng và chuyển nguồn lực tài chính vào lĩnh vực sản xuất công nghệ cao để chống lại mối đe dọa hạn chế công nghệ từ Mỹ.
Chính quyền Trung Quốc cũng bắt đầu tìm cách định hình lại lĩnh vực công nghệ tiêu dùng, giáo dục và bất động sản vì các quan chức cho rằng, những điều đó thể hiện việc sử dụng lãng phí nguồn tài nguyên hạn chế của đất nước.
Nhưng trong những tuần gần đây, Bắc Kinh đã báo hiệu rằng, họ có thể nới lỏng một số chính sách, yêu cầu các ngân hàng tăng tốc độ cho vay thế chấp ngay cả khi họ lặp đi lặp lại cam kết không sử dụng lĩnh vực bất động sản như một biện pháp kích thích ngắn hạn.
Bert Hofman, cựu Giám đốc văn phòng Trung Quốc của Ngân hàng Thế giới và hiện đang đứng đầu Viện Đông Á của Đại học Quốc gia Singapore cho biết, bất kỳ chính sách nào được nới lỏng trong vài tháng tới sẽ nhằm mục đích “ngăn chặn thảm họa” hơn là hỗ trợ tăng trưởng.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhân dân Trung Quốc (PBOC) Yi Gang gần đây cho biết, ông dự kiến mức tăng trưởng sẽ đạt khoảng 8% trong năm nay và để đạt được điều đó, nền kinh tế sẽ chỉ cần tăng trưởng 3,9% trong quý IV theo tính toán từ Bloomberg Economics.
Các quốc gia có thể chịu ảnh hưởng
Frederic Neumann, đồng trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế châu Á tại HSBC Holdings Plc ở Hồng Kông cho biết: “Khi động cơ kinh tế của Trung Quốc chao đảo, điều đó sẽ làm chao đảo thế giới”.
Những quốc gia chịu rủi ro là các nước xuất khẩu hàng hóa vào Trung Quốc như Australia, Nam Phi và Brazil. Thương mại chậm lại cũng có thể ảnh hưởng đến các thị trường như Malaysia, Singapore và Thái Lan.
Theo Tuuli McCully, Trưởng bộ phận kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tại Scotiabank, tác động này có thể được cảm nhận ở mức độ xa hơn.
“Các quốc gia như Chile và Peru vận chuyển một lượng lớn hàng hóa sang Trung Quốc, sẽ cảm thấy tác động của hoạt động đầu tư bất động sản và tài sản cố định khác ở Trung Quốc yếu hơn”, Tuuli McCully cho biết.
Alvin Tan, Trưởng bộ phận chiến lược ngoại hối châu Á tại Royal Bank của Canada ở Hồng Kông (Trung Quốc) cho biết, sự lan tỏa của thị trường tài chính có thể được kiềm chế hơn do mức điều chỉnh của chỉ số CSI 300 từ đỉnh đến đáy khoảng 18% trong năm nay đã không gây ra sự lây lan trên các thị trường toàn cầu. Trong khi đó, một lợi thế có thể có từ nền kinh tế Trung Quốc đang hạ nhiệt là có thể làm giảm bớt áp lực lạm phát toàn cầu.
“Tuy nhiên, tác động thực tế là sẽ ảnh hưởng tiêu cực đối với một thế giới vẫn đang phục hồi sau đại dịch”, ông cho biết.
Hiện tại, ngay cả những nhà kinh tế bi quan nhất cũng mong đợi tăng trưởng GDP của Trung Quốc sẽ đạt trên 7,5% trong năm nay, một tốc độ tương đối nhanh đối với một nền kinh tế có quy mô như Trung Quốc.
Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng gấp đôi tổng sản phẩm quốc nội từ mức năm 2020 vào năm 2035, nghĩa là tăng trưởng hàng năm khoảng 5%. Điều đó có thể chứng tỏ là có một mức sàn về tăng trưởng cho các nhà hoạch định chính sách.
Tuy nhiên, sự yếu kém gần đây khi kết hợp với những lo ngại về Evergrande đang khiến các nhà phân tích tự hỏi liệu họ có còn quá lạc quan vào triển vọng ngắn hạn hay không.
Các chiến lược gia của Bank of America đã vạch ra một "kịch bản tiêu cực" liên quan đến sự điều chỉnh không ổn định đối với thị trường bất động sản, trong đó giá bất động sản sẽ giảm 10%. Theo kịch bản đó, tăng trưởng GDP có thể đạt mức 7,5% trong năm nay và 2,2% vào năm 2022.
Rủi ro khác là các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc có thể gặp khó khăn trong việc đưa nền kinh tế quay trở lại mục tiêu tăng trưởng nếu họ cảm thấy cần thiết. Các nhà kinh tế của Citigroup do Xiangrong Yu dẫn đầu lưu ý rằng, tình trạng thiếu điện đang ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất công nghiệp, điều này sẽ khiến việc thúc đẩy tăng trưởng trở nên khó khăn hơn bằng cách thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Chính sách đó chỉ có thể hoạt động trong năm tới khi cuộc khủng hoảng năng lượng giảm bớt.
Các chính quyền địa phương cũng đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các dự án khả thi để đầu tư, trong khi nguồn tài chính eo hẹp của các nhà phát triển bất động sản đã khiến việc mua đất bị chậm lại.
Houze Song, nhà nghiên cứu kinh tế Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Paulson của Mỹ cho biết: “Các vấn đề về tài sản và năng lượng sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến tăng trưởng trong quý IV. Có vẻ như tăng trưởng cả năm sẽ ở mức dưới 8%”.
