Theo nhiều chuyên gia, thời điểm hiện tại khá thuận lợi để phát hành trái phiếu bằng USD.
Khó khả thi nếu nhắm vào thị trường trong nước
Trong cuộc họp Ban Chỉ đạo cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu, tổ chức vào đầu tháng 8, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, tham mưu giải pháp phát hành trái phiếu bằng USD.
Ông Trần Ngọc Báu, CEO WiGroup (công ty cung cấp dữ liệu kinh tế - tài chính) cho rằng, chủ trương nói trên là nỗ lực tìm giải pháp vừa huy động được nguồn USD trong dân, vừa hạn chế tác động tiêu cực lên tỷ giá. Nếu huy động thành công trái phiếu ngoại tệ trong dân, trường hợp có nhu cầu USD trả nợ nước ngoài, nguồn này sẽ không gây quá nhiều áp lực đến hệ thống ngân hàng cũng như thị trường ngoại hối.
Trong nửa đầu năm nay, Kho bạc Nhà nước có 11 đợt chào mua ngoại tệ từ các ngân hàng thương mại, với tổng quy mô khoảng 1,9 tỷ USD. Đây là một trong những lý do gây sức ép lên tỷ giá, khiến VND tiếp tục mất giá so với USD, dù USD Index giảm sâu trên thị trường thế giới.
Cho đến nay, Ngân hàng Nhà nước chưa có thông tin thêm về việc phát hành trái phiếu bằng USD, song giới chuyên gia có ý kiến rất khác nhau đối với vấn đề này.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, một chuyên gia kinh tế cho rằng, phát hành trái phiếu bằng USD, nếu nhắm vào thị trường nội địa, thì sẽ rất khó khăn, vì những lý do sau:
Thứ nhất, lượng ngoại tệ trong dân có thể không nhiều, vì thời gian qua, do chính sách lãi suất tiền gửi USD là 0%, nên không ít người dân chuyển từ USD sang tiền đồng.
Thứ hai, theo quy định hiện hành, cá nhân không được mua trái phiếu chính phủ (TPCP), trong khi đó, các tổ chức tín dụng - đối tượng mua TPCP chủ yếu hiện nay - cũng khó tham gia mua trái phiếu USD của Chính phủ, vì bản thân ngân hàng cũng đang khan ngoại tệ, chưa kể kỳ hạn phát hành trái phiếu của Chính phủ thường rất dài.
Thứ ba, về lãi suất, nếu phát hành trái phiếu bằng USD trong nước với lãi suất thấp, thì sẽ không thành công, còn nếu phát hành với lãi suất cao, thì sẽ khiến tình trạng đô la hóa tăng trở lại, gây áp lực lên tỷ giá.
Theo chuyên gia này, phát hành trái phiếu bằng USD sẽ khả thi hơn, nếu áp dụng với nhà đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, lãi suất huy động trái phiếu USD trên thế giới hiện cũng không rẻ.
Sử dụng vốn có địa chỉ để tối ưu phương án gọi vốn quốc tế
Các chuyên gia kinh tế chỉ ra rằng, nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng của Việt Nam trong giai đoạn tới rất lớn, do đó, việc phát hành trái phiếu công trình bằng VND hoặc ngoại tệ là hợp lý, giúp Nhà nước có thêm nguồn để bù đắp bội chi, mà không ảnh hưởng đến lãi suất trên thị trường và nhắm tới nhà đầu tư quốc tế sẽ khả thi hơn nhà đầu tư trong nước.
Trong quá khứ, Việt Nam đã có 3 đợt phát hành trái phiếu bằng USD (đợt 1 vào giai đoạn 2005 - 2006; đợt 2 vào năm 2010 và đợt 3 vào năm 2014).
Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, Tổng giám đốc AFA Capital, thời điểm hiện tại khá thuận lợi để phát hành trái phiếu USD. Lý do là, tỷ trọng vay nợ nước ngoài của Chính phủ đang khá thấp và được kiểm soát, nên Việt Nam còn nhiều dư địa để vay nợ nước ngoài. Bên cạnh đó, xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể (các tổ chức uy tín hàng đầu thế giới là Fitch Ratings, S&P và Moody’s đều nâng bậc xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam), giúp Việt Nam có cơ hội huy động vốn quốc tế với chi phí rẻ hơn. Ngoài ra, lãi suất USD trên thị trường quốc tế có xu hướng giảm (Cục Dữ trữ Liên bang Mỹ có khả năng tiếp tục giảm lãi suất vào tháng 9 tới).
Từ những phân tích trên, ông Nguyễn Minh Tuấn nhận định, việc phát hành trái phiếu bằng USD không chỉ bổ sung vốn cho nền kinh tế, giảm sức ép lên lãi suất, mà còn giúp tăng dự trữ ngoại hối quốc gia.
Mặc dù vậy, khi phát hành trái phiếu bằng USD, các chuyên gia cũng cảnh báo nhiều thách thức. Trong bối cảnh tỷ giá chịu nhiều sức ép như hiện nay, việc vay thêm bằng USD sẽ gây thêm áp lực cho tỷ giá. Dù xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam đã được cải thiện, song vẫn đang thuộc nhóm được khuyến nghị đầu cơ thay vì nhóm đầu tư, điều này khiến Việt Nam vẫn phải chịu lãi suất khá cao khi huy động trái phiếu USD. Theo ước tính của các chuyên gia, tham chiếu lãi suất trái phiếu USD kỳ hạn 10 năm của Mỹ hiện nay cộng với phần biên độ rủi ro của Việt Nam, thì khả năng Việt Nam phải huy động trái phiếu USD với lãi suất 6 - 7%/năm (chưa tính tới mức độ trượt giá của VND).
Chính vì vậy, mặc dù ủng hộ phương án phát hành trái phiếu bằng USD để bổ sung nguồn lực cho nền kinh tế trong bối cảnh nhu cầu đầu tư lớn, song các chuyên gia khuyến nghị, Chính phủ cần xác định rõ mục đích gọi vốn để có phương án gọi vốn hiệu quả.
Ông Phan Lê Thành Long, Chủ tịch sáng lập AFA Capital cho rằng, nếu huy động cho các dự án phát triển bền vững, dự án xanh, thì có thể đạt lãi suất tốt hơn và kỳ hạn dài hơn.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh truyền thông, giúp thế giới thấy được một Việt Nam tăng trưởng ổn định, có công cụ giữ ổn định tỷ giá, lãi suất, nợ công, rủi ro quốc gia ở mức trung bình - thấp. Đồng thời, cũng cần quan tâm cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia, bởi yếu tố này liên quan trực tiếp đến lãi suất vay của Chính phủ.
