Bức tranh lợi nhuận quý III ngành ngân hàng tiếp tục khởi sắc
Các yếu tố chính
Báo cáo tài chính quý III/2025 của các tổ chức tín dụng cho thấy bức tranh lợi nhuận toàn ngành tiếp tục khởi sắc nhờ vào đà phục hồi tín dụng mạnh mẽ và nguồn thu ngoài lãi tăng vượt trội. Tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế tính đến ngày 30/9/2025 ước đạt 13,4% so với đầu năm, tương ứng quy mô hơn 17,7 triệu tỷ đồng, cao hơn khoảng 20% so với cùng kỳ năm 2024 - mức cải thiện đáng kể trong bối cảnh lãi suất điều hành duy trì ở mức thấp.
Đáng chú ý, tín dụng lĩnh vực kinh doanh bất động sản tăng vọt và trở thành động lực lớn nhất. Đến cuối quý III/2025, dư nợ cho vay lĩnh vực này đạt hơn 1,8 triệu tỷ đồng, tăng 25,4% so với đầu năm và 36,7% so với cùng kỳ năm trước, qua đó nâng tỷ trọng lên 10,4% tổng tín dụng toàn nền kinh tế - mức cao kỷ lục.
Trong bối cảnh chính sách tiền tệ tiếp tục nới lỏng, cùng với sự sôi động trở lại của thị trường địa ốc, nhóm ngân hàng có tỷ trọng cho vay chủ đầu tư dự án bất động sản lớn như Techcombank (mã chứng khoán TCB), VPBank (mã chứng khoán VPB), SHB (mã chứng khoán SHB), HDBank (mã chứng khoán HDB)… là những bên hưởng lợi rõ rệt, từ đó dẫn đầu ngành về tốc độ tăng trưởng dư nợ.
Điển hình, VPBank ghi nhận mức tăng trưởng tín dụng riêng lẻ tới gần 29% so với đầu năm, dự kiến cả năm đạt khoảng 35% - mức cao lịch sử không chỉ của ngân hàng này, mà còn dẫn đầu toàn ngành. Trong khi đó, nhóm ngân hàng quốc doanh như Vietcombank (mã chứng khoán VCB), BIDV (mã chứng khoán BID), VietinBank (mã chứng khoán CTG), Agribank tiếp tục giữ vai trò trụ cột, hưởng lợi từ chính sách đẩy mạnh đầu tư công và giải ngân hạ tầng của Chính phủ - 2 lĩnh vực có sức lan tỏa lớn tới tăng trưởng tín dụng và lợi nhuận ngân hàng.
Ông Lê Hoài Ân - CFA, Founder IFSS, chuyên gia đào tạo và tư vấn hoạt động ngân hàng, Công ty cổ phần Giải pháp tài chính tích hợp cho biết, trong bối cảnh tín dụng được đẩy mạnh trong 9 tháng đầu năm, việc duy trì ổn định chất lượng tài sản trở thành nền tảng then chốt giúp dòng vốn tín dụng vận hành thông suốt. Theo báo cáo tài chính quý III/2025, tổng nợ xấu của các ngân hàng niêm yết đã tăng lên 274.050 tỷ đồng vào cuối quý, tương đương tăng 2% so với quý trước đó và 8,1% so với cùng kỳ năm trước - tốc độ tăng trưởng chậm lại rõ rệt so với các năm 2022-2024.
“Tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh trong giai đoạn chuyển tiếp từ cuối năm 2024 sang quý I/2025 sau khi thông tư cơ cấu lại nợ hết hiệu lực, nhưng đã giảm dần qua các quý tiếp theo. Đến quý III/2025, tỷ lệ nợ xấu ghi nhận ở mức 2,01% - cao hơn mức trung bình 5 năm (khoảng 1,84%), song vẫn phản ánh xu hướng cải thiện sau giai đoạn căng thẳng nợ xấu và trái phiếu từ năm 2023. Đây cũng là yếu tố được kỳ vọng sẽ tiếp tục hỗ trợ đà tăng trưởng lợi nhuận các ngân hàng thời gian tới”, ông Ân nhận định.
Không chỉ tăng trưởng nhờ tín dụng, thu nhập ngoài lãi cũng là điểm sáng trong cơ cấu lợi nhuận của các ngân hàng. Theo Công ty Chứng khoán SSI, thu nhập ngoài lãi quý III/2025 của các ngân hàng tăng mạnh, chủ yếu nhờ giao dịch ngoại hối tăng 23% so với cùng kỳ và lợi nhuận từ mảng chứng khoán. Diễn biến tích cực của thị trường chứng khoán với VN-Index lập đỉnh lịch sử mới giúp hoạt động môi giới, đầu tư tự doanh và cho vay margin của các công ty chứng khoán thuộc hệ sinh thái ngân hàng đạt kết quả cao kỷ lục. Nhờ đó, thu nhập từ chứng khoán kinh doanh và đầu tư của các ngân hàng tăng tới 33 lần so với cùng kỳ năm trước, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng lợi nhuận toàn ngành.
Đa dạng hóa nguồn thu
Xu hướng đẩy mạnh nguồn thu ngoài lãi phản ánh nỗ lực dịch chuyển cơ cấu thu nhập, khi biên lãi thuần (NIM) khó có thể trở lại mức “hoàng kim” trên 4% như giai đoạn trước. Nhiều ngân hàng đang đẩy mạnh mở rộng hệ sinh thái dịch vụ, tập trung vào nguồn thu ngoài lãi và bán chéo sản phẩm. Một hướng đi nổi bật là thành lập công ty bảo hiểm nhân thọ riêng - một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị ngân hàng bán lẻ.
Ngày 16/7/2025, Bộ Tài chính đã cấp phép cho Techcombank thành lập Công ty cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Kỹ thương (TCLife). Sau 5 năm hoạt động, ước tính TCLife sẽ mang về lợi nhuận ròng 1.195 tỷ đồng cho Techcombank, tỷ suất sinh lời tương đương 23,4%. VPBank cũng đã công bố kế hoạch thành lập công ty bảo hiểm nhân thọ tại đại hội đồng cổ đông tháng 4/2025 với vốn điều lệ dự kiến gần 2.000 tỷ đồng nhằm hoàn thiện hệ sinh thái dịch vụ tài chính của Ngân hàng. Dự kiến còn nhiều ngân hàng khác cũng sẽ đi theo xu hướng này như VIB.
Trong khi mảng bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam tăng trưởng ổn định nhiều năm qua với tỷ lệ thâm nhập quanh mức 0,65-0,75% GDP, thì bảo hiểm nhân thọ vẫn trong quá trình phục hồi, mới đạt hơn 1,2% GDP trong 6 tháng đầu năm 2025 so với đỉnh 1,9% giai đoạn 2021-2022. Bởi vậy, dư địa thị trường còn rất lớn khi Việt Nam hướng tới mức tăng trưởng GDP 10% vào năm 2026 và GDP bình quân đầu người đạt 5.400-5.500 USD.
Ngoài ra, các lĩnh vực kinh doanh mới như sàn giao dịch vàng và tài sản mã hóa cũng được xem là động lực dài hạn cho hệ thống tài chính - ngân hàng. Đáng chú ý, Quốc hội chính thức thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số tại Kỳ họp thứ 9 vào giữa tháng 6/2025 đã mở đường cho lĩnh vực tài sản số phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Dù còn trong giai đoạn hoàn thiện khung pháp lý, song theo ông Nghiêm Minh Hoàng - chuyên gia ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, đây sẽ là “mảnh đất mới” tiềm năng. Hiện đã có 5 công ty chứng khoán - hầu hết nằm trong hệ sinh thái ngân hàng như TCBS, VPBankS, HDBS, SSI và VIX - tham gia thành lập pháp nhân riêng cho mảng tài sản số.
Tháng 9/2025, VPBankS đã công bố chiến lược phát triển trung hạn cho giai đoạn 2026-2030, với định hướng tập trung vào công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) và các mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực tài chính. Một điểm nhấn trong chiến lược này là kế hoạch hợp tác chặt chẽ với VPBank và các đối tác để xây dựng nền tảng blockchain, tham gia sàn giao dịch tài sản mã hóa, đồng thời xem xét đầu tư vào các nền tảng cho vay ngang hàng (P2P lending), sàn giao dịch hàng hóa. Động thái này được kỳ vọng giúp VPBankS đón đầu xu hướng số hóa tài chính, mở rộng danh mục sản phẩm và tăng cường khả năng thích ứng với sự thay đổi của thị trường toàn cầu.
Trước đó, Tập đoàn Dunamu công bố hợp tác cùng MB (mã chứng khoán MBB) triển khai sàn giao dịch tài sản số nội địa đầu tiên tại Việt Nam. Biên bản ghi nhớ (MoU) đã được hai bên ký kết, Dunamu sẽ trở thành đối tác chiến lược quan trọng của MB, chia sẻ công nghệ và hạ tầng, đồng thời tư vấn về tuân thủ pháp lý, bảo vệ nhà đầu tư và phát triển nguồn nhân lực.
Còn Công ty cổ phần Sàn giao dịch Tài sản mã hóa Techcom (TCEX) công bố tăng vốn điều lệ từ 3 tỷ đồng lên 101 tỷ đồng, nhưng cơ cấu cổ đông sau thay đổi không được công bố. Khi mới thành lập, TCEX có vốn điều lệ 3 tỷ đồng, trong đó ông Nguyễn Xuân Minh nắm 89% vốn, Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) góp 9,9% vốn và Công ty cổ phần Quản lý quỹ Kỹ thương (TechcomCapital) sở hữu 1,1% vốn.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, cổ phiếu ngân hàng vẫn là lựa chọn đáng chú ý trong thời gian tới nhờ khả năng mở rộng hệ sinh thái và tham gia linh hoạt vào các lĩnh vực kinh doanh mới. Nhóm cổ phiếu này còn sở hữu lợi thế cạnh tranh từ khả năng bán chéo sản phẩm, tệp khách hàng đặc thù, cùng bộ đệm an toàn vốn (CAR) lớn và có dư địa cải thiện thêm nhờ tăng trưởng lợi nhuận cao hoặc phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài, cổ đông chiến lược. Đặc biệt, mức định giá hiện vẫn hấp dẫn để nhà đầu tư tiếp tục tích lũy.
