Theo đó, tháng 3/2012, Ngân hàng Campuchia đã cấp hạn mức tín dụng 20 tỷ đồng cho Công ty Khởi Minh để bổ sung vốn lưu động. Công ty Khởi Minh đã đưa nhà và đất có diện tích 193 m2 tại thôn Phú Mỹ, xã Mỹ Đình (Từ Liêm, Hà Nội) làm tài sản bảo đảm. Nhà và đất này đứng tên bà Nguyễn Xuân Hường, một thành viên trong HĐTV của Công ty.
Sau khi ký hợp đồng hạn mức, hợp đồng thế chấp, đăng ký giao dịch bảo đảm…, Ngân hàng Campuchia bắt đầu giải ngân cho Công ty Khởi Minh. Tổng cộng trong tháng 3/2012, Ngân hàng đã giải ngân 12,5 tỷ đồng.
Quá trình vay vốn, Công ty Khởi Minh đã trả được 4,9 tỷ đồng, sau đó nhiều lần Ngân hàng yêu cầu Công ty trả nợ, nhưng Công ty Khởi Minh không thực hiện. Ngân hàng Campuchia đã đệ đơn khởi kiện ra TAND TP. Hà Nội đề nghị Tòa án buộc Công ty Khởi Minh phải trả số nợ gốc và lãi là 11,3 tỷ đồng. Trường hợp không trả được nợ, Ngân hàng có quyền phát mại tài sản thế chấp để thu hồi nợ.
Tuy nhiên, quá trình giải quyết tại Tòa án đã phát hiện ra hàng loạt vấn đề liên quan đến sở hữu của tài sản thế chấp là nhà và đất diện tích 193 m2 tại thôn Phú Mỹ, xã Mỹ Đình.
Trước hết, tài sản thế chấp được miêu tả trong biên bản định giá của Ngân hàng Campuchia là: ngôi nhà 5 tầng, mặt tiền 6 m, cho thuê kinh doanh nhà nghỉ với giá 30 triệu đồng/tháng, được định giá 17,3 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi Tòa án cùng với các đương sự thẩm định, xem xét tài sản tại chỗ, thì phát hiện tài sản thế chấp là khu nhà cấp 4 nằm cách đó vài trăm mét. Nhà đất thực sự được thế chấp chỉ có giá trị khoảng 3 tỷ đồng, thấp hơn nhiều lần so với định giá của Ngân hàng.
Không những thế, vấn đề sở hữu cũng phức tạp. Tài sản này trước đây là tài sản của ông Nguyễn Anh Tuấn. Ông Tuấn được bố mẹ chia cho và xây nhà cấp 4 cho sinh viên thuê trọ.
Đến đầu năm 2012, ông Tuấn có vay của bà Hường 400 triệu đồng và dùng nhà đất này để thế chấp dưới hình thức chuyển nhượng. Hợp đồng chuyển nhượng giữa ông Tuấn và bà Hường được công chứng đúng quy định, nhưng khi bà Hường làm thủ tục sang tên tại Văn phòng đăng ký nhà đất huyện Từ Liêm thì ông Tuấn có đơn khiếu nại. Theo ông Tuấn, bà Hường đã không thực hiện đúng cam kết bằng văn bản đi kèm với hợp đồng chuyển nhượng, theo đó, việc chuyển nhượng chỉ là để làm tin, bà Hường không được bán nhà đất, khi nào ông Tuấn trả được nợ, bà Hường phải trả lại sổ đỏ.
Việc chuyển nhượng lằng nhằng vẫn chưa dừng lại, sau này ông Tuấn vay thêm bà Hường 1,6 tỷ đồng và đồng ý sang tên nhà đất cho bà Hường. Tuy nhiên, hai bên vẫn có thỏa thuận kèm theo khẳng định việc sang tên là để đảm bảo cho khoản nợ 2 tỷ đồng, khi nào ông Tuấn trả nợ, bà Hường phải sang tên trở lại. Đến nay, ông Tuấn vẫn chưa trả nợ cho bà Hường.
Tại phiên tòa sơ thẩm, đại diện nguyên đơn Ngân hàng Campuchia đề nghị Tòa án buộc Công ty Khởi Minh phải trả nợ, nếu Công ty Khởi Minh không trả được nợ, Ngân hàng có quyền phát mại tài sản bảo đảm để thu hồi nợ.
Theo phía Ngân hàng, việc cấp hạn mức, nhận tài sản bảo đảm, định giá, ký hợp đồng thế chấp, đăng ký giao dịch bảo đảm… đều được thực hiện đúng quy định pháp luật. Sở dĩ có sự sai sót dẫn đến nhầm lẫn khi định giá là do Công ty Khởi Minh (gồm ông Vũ Đình Quang - Chủ tịch HĐTV, kiêm đại diện theo pháp luật, chiếm tới 55% vốn góp, và bà Hường) cố tình dẫn Ngân hàng đến ngôi nhà không đúng với thực tế. Hơn nữa, tài sản này được bà Hường tự nguyện đưa vào làm tài sản đảm bảo cho nghĩa vụ trả nợ thay cho Công ty Khởi Minh, do đó Ngân hàng Campuchia có quyền phát mại nếu Công ty Khởi Minh không trả được nợ.
Hiện tại, ông Quang không còn cư trú tại địa phương và không xác định được đang ở đâu. Tòa án đã thực hiện các quy định về triệu tập, nhưng ông Quang không đến, do đó không có lời khai của ông Quang.
Đại diện cho bà Hường đề nghị Tòa án tuyên hợp đồng thế chấp, biên bản định giá, đăng ký giao dịch bảo đảm… là vô hiệu do nhầm lẫn về đối tượng. Hơn nữa, người ký kết những văn bản này là ông Đạt, Giám đốc Công ty Khởi Minh, không phải là đại diện theo pháp luật, do đó không có thẩm quyền ký kết.
Phía ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, giao dịch chuyển nhượng nhà đất 193 m2 tại thôn Phú Mỹ là giao dịch giả tạo để che giấu giao dịch vay mượn giữa ông Tuấn và bà Hường. Ông Tuấn không biết Công ty Khởi Minh, cũng như việc vay vốn của Công ty với Ngân hàng Campuchia. Do đó, ông Tuấn không chấp nhận phát mại tài sản này để trả nợ cho Ngân hàng Campuchia.
Theo HĐXX, sau khi nghiên cứu tài liệu có trong vụ án và kết quả thẩm vấn, Tòa chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng Campuchia, buộc Công ty Khởi Minh phải trả cho Ngân hàng số nợ gốc và lãi là 11,3 tỷ đồng.
Về tài sản bảo đảm, HĐXX thấy việc ông Đạt, không phải đại diện theo pháp luật, ký kết các giao dịch thế chấp là không đúng thẩm quyền; đối tượng định giá thế chấp không đúng, nên tuyên bố hợp đồng thế chấp vô hiệu, buộc Ngân hàng trả lại sổ đỏ cho bà Nguyễn Xuân Hường. HĐXX giành quyền khởi kiện cho ông Nguyễn Anh Tuấn về giao dịch chuyển nhượng với bà Hường trong vụ kiện khác nếu ông Tuấn có yêu cầu.
