Nâng “chất” nhà đầu tư tham gia quỹ

So với con số 9 triệu tài khoản đầu tư chứng khoán hiện tại, có thể thấy sự tham gia đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân vào quỹ mở tại Việt Nam còn rất hạn chế. Ông đánh giá thế nào về tiềm năng của ngành quỹ trong bối cảnh nhu cầu đầu tư cá nhân và quản lý tài sản ngày càng tăng?

Tại Việt Nam, mặc dù ra đời muộn so với thế giới, nhưng ngành quỹ ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong hoạt động huy động vốn, thực hiện đầu tư và mang lại lợi ích cho cộng đồng nhà đầu tư. Tổng giá trị tài sản quản lý của ngành quỹ đã tăng trưởng đáng kể, đạt khoảng 750.000 tỷ đồng vào cuối năm 2024, tăng 7 lần so với cuối năm 2014. Đặc biệt, sự ra đời của các quỹ mở, quỹ ETF, quỹ đầu tư bất động sản đã góp phần đa dạng hóa sự lựa chọn đầu tư, trong đó quỹ mở và quỹ ETF chiếm 86% tổng giá trị tài sản ròng nhờ ưu thế thanh khoản cao, danh mục đầu tư linh hoạt và tính minh bạch.

Mặc dù đã đạt được những thành công nhất định, tổng tài sản quản lý tại các công ty quản lý quỹ mới chỉ chiếm gần 6% GDP, số lượng nhà đầu tư tham gia đầu tư vào các loại hình quỹ đầu tư còn khiêm tốn, cho thấy dư địa phát triển của ngành quỹ còn rất lớn.

Sự phát triển của ngành quỹ gắn liền với tăng trưởng kinh tế và sự phát triển của thị trường chứng khoán. Năm 2024, kinh tế Việt Nam tăng trưởng 7,09% - vượt các dự báo trước đó. Thị trường chứng khoán cũng khởi sắc với mức tăng trưởng của chỉ số VN-Index là 12%. Trong bối cảnh đó, hiệu suất đầu tư trung bình của các quỹ đại chúng là 13%, cao hơn mức tăng trưởng của VN-Index. Năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8%, với nhiều giải pháp như thúc đẩy đầu tư công; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, ổn định, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế… Với triển vọng đó, thị trường chứng khoán nói chung, các quỹ đầu tư chứng khoán nói riêng sẽ được hưởng lợi, đồng thời sẽ thu hút thêm nhiều nhà đầu tư lựa chọn quỹ đầu tư là một công cụ để quản lý tài chính hiệu quả.

Hoạt động của các quỹ đầu tư chứng khoán có đặc điểm: Một là, hoạt động đầu tư được thực hiện chuyên nghiệp, được kiểm soát bởi hệ thống kiểm soát nội bộ của công ty quản lý quỹ, các ngân hàng lưu ký, ngân hàng giám sát và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK); hai là, đây là loại hình đầu tư dài hạn nên mang lại sự ổn định hơn cho thị trường. Khi thị trường chứng khoán ngày càng phát triển, nhu cầu đầu tư cá nhân gia tăng, nhà đầu tư sẽ dần hình thành xu hướng đầu tư thông qua các định chế chuyên nghiệp như quỹ đầu tư. Vai trò của quỹ đầu tư đã được khẳng định trong thời gian qua và chắc chắn phát huy hơn nữa trong thời gian tới.

Ông có thể chia sẻ về định hướng phát triển ngành quỹ trong giai đoạn tới, cũng như chiến lược xuyên suốt về công tác phối hợp từ cơ quan quản lý, các thành viên thị trường để tăng cường công tác đào tạo nhà đầu tư?

Tổng giá trị tài sản quản lý của ngành quỹ đã tăng trưởng đáng kể, đạt khoảng 750.000 tỷ đồng vào cuối năm 2024, tăng 7 lần so với cuối năm 2014.

Ngày 29/12/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Phát triển các quỹ đầu tư là một trong những mục tiêu được đặt ra tại Chiến lược để xây dựng cơ cấu hợp lý giữa nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư tổ chức, hướng tới phát triển bền vững thị trường chứng khoán.

Để thực hiện mục tiêu này, định hướng phát triển đối với các quỹ đầu tư chứng khoán là tiếp tục tăng cả về số lượng và quy mô, đa dạng hóa các loại hình quỹ, phù hợp với khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư; khuyến khích nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân bỏ vốn và nắm giữ chứng chỉ quỹ dài hạn, phát triển hàng hóa mới có chất lượng, tạo nguồn cung hàng hóa cho các quỹ đầu tư. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, UBCK đã và đang triển khai một số giải pháp trọng tâm để phát triển ngành quỹ theo định hướng trên và một trong số đó là nâng cao hiểu biết của nhà đầu tư về quỹ đầu tư chứng khoán.

Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân ở Việt Nam chưa quen với việc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư, điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân: Thứ nhất, nhà đầu tư có thói quen tự đầu tư, chưa thấy được lợi ích của việc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư; thứ hai, nhà đầu tư có xu hướng đầu tư ngắn hạn, trong khi quỹ đầu tư là loại hình đầu tư dài hạn; thứ ba, hoạt động đầu tư vào chứng khoán nói chung, vào quỹ đầu tư chứng khoán nói riêng bị cạnh tranh bởi các kênh đầu tư khác như vàng, bất động sản, tiền gửi tại ngân hàng…

Thực tế, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho nhà đầu tư về quỹ đầu tư đã được UBCK chú trọng triển khai từ những giai đoạn đầu phát triển thị trường chứng khoán. Cùng với cơ quan quản lý, các thành viên thị trường rất tích cực trong việc đào tạo nhà đầu tư. Các công ty quản lý quỹ đã phối hợp với cơ quan quản lý và các đối tác như đại lý phân phối chứng chỉ quỹ tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác các phương tiện truyền thông, các nền tảng trực tuyến để giúp nhà đầu tư có thể tiếp cận các thông tin về thị trường, quỹ đầu tư. Chính vì vậy, công tác này đã phát huy hiệu quả nhất định, thể hiện qua số lượng nhà đầu tư tham gia vào các quỹ tăng dần qua các năm.

Để công tác giáo dục và truyền thông về quỹ đầu tư được đẩy mạnh hơn nữa, UBCK đang xây dựng Đề án Tái cấu trúc cơ sở nhà đầu tư và Đề án đào tạo nhà đầu tư nhằm định hình chiến lược đào tạo nhà đầu tư một cách tổng thể, huy động sự tham gia của các cơ quan quản lý, cơ quan vận hành thị trường, các thành viên thị trường vào việc đào tạo, truyền thông, cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch, giúp nhà đầu tư nhận thức được lợi ích của việc đầu tư qua quỹ và thay đổi thói quen tự đầu tư sang đầu tư thông qua quỹ.

Có ý kiến cho rằng, chính sách thuế đối với hoạt động quản lý quỹ còn chưa thực sự khuyến khích phát triển lĩnh vực này so với các lĩnh vực đầu tư khác như gửi tiết kiệm, đầu tư bảo hiểm... Còn quan điểm của ông?

Như đã nói ở trên, hoạt động của quỹ đầu tư chứng khoán có đặc điểm là tính chuyên nghiệp cao, được thực hiện bởi đội ngũ nhân sự có trình độ, kinh nghiệm của công ty quản lý quỹ và được kiểm soát, giám sát bởi ít nhất 3 lớp là kiểm soát nội bộ của công ty quản lý quỹ, các ngân hàng giám sát và UBCK. Do đó, nếu có ưu đãi về thuế sẽ có tác động tích cực, động viên, khuyến khích nhà đầu tư tham gia vào các quỹ đầu tư, từ đó có thể nuôi dưỡng nguồn thu thuế trong tương lai.

Hiện nay, UBCK đang xây dựng các giải pháp phát triển các quỹ đầu tư chứng khoán. Bên cạnh việc tháo gỡ các điểm nghẽn trong hoạt động của các loại hình quỹ hiện tại, UBCK còn nghiên cứu phát triển các loại hình quỹ mới nhằm thu hút nguồn lực trong và ngoài nước để phát triển kinh tế. Bởi vậy, sự hỗ trợ về thuế sẽ giúp các quỹ đầu tư trở nên phổ biến hơn và trở thành kênh đầu tư được nhà đầu tư cá nhân lựa chọn. Để đưa ra các chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư, UBCK cùng các thành viên thị trường sẽ tiếp tục nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm của các nước, đề xuất các cơ chế thuế phù hợp với quy định và thực tiễn tại Việt Nam.

Hải Vân thực hiện.