Hôm thứ Sáu (16/4), Bộ Tài chính Mỹ cho biết rằng ba nền kinh tế Thụy Sĩ, Đài Loan và Việt Nam đáp ứng các tiêu chí cho việc dán nhãn tiền tệ thao túng vì thặng dư thương mại lớn với Mỹ.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính Mỹ cho biết “không có đủ bằng chứng” để kết luận rằng ba nền kinh tế này cho thấy ý định “ngăn cản cán cân thanh toán hiệu quả hoặc đạt được lợi thế cạnh tranh không công bằng trong thương mại quốc tế”.
Bên cạnh đó, một quan chức Bộ Tài chính nói với các phóng viên rằng, quyết định không chỉ định bất kỳ quốc gia nào là thao túng tiền tệ không nên được xem là một thông điệp hỗn hợp. Trước đó vào tháng 12, báo cáo cuối cùng được thực hiện dưới thời Tổng thống Donald Trump đã chỉ định Thụy Sĩ và Việt Nam là những quốc gia thao túng tiền tệ.
Các đánh giá mới cho thấy chính quyền Biden đang có cách tiếp cận ít cứng rắn hơn đối với chính sách tiền tệ quốc tế sau khi cựu tổng thống Trump gán mác Trung Quốc và các quốc gia khác là những nước thao túng tiền tệ.
Ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19
Mỹ thừa nhận rằng bản chất chưa từng có của đại dịch Covid-19 đối với nền kinh tế toàn cầu đã dẫn đến các phản ứng chính sách khác biệt của các chính phủ và ngân hàng trung ương.
Do đó, Bộ Tài chính Mỹ cho biết họ tìm kiếm sự hiểu biết sâu sắc hơn về các hành động tiền tệ của Thụy Sĩ, Đài Loan và Việt Nam để xác định xem liệu các biện pháp can thiệp được thực hiện là với mục đích đạt được lợi thế thương mại không công bằng hay để đối phó với cuộc khủng hoảng.
Trong khi đó, Ireland và Mexico đã được thêm vào danh sách theo dõi của Bộ tài chính Mỹ vì đáp ứng hai trong ba tiêu chí để được chỉ định là thao túng tiền tệ.
Ngoài ra, Bộ Tài chính Mỹ cũng giữ Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Ý, Singapore và Malaysia tiếp tục nằm trong danh sách giám sát.
“Việc Trung Quốc không minh bạch hơn về các hoạt động tại các ngân hàng quốc doanh cần được giám sát chặt chẽ. Các ngân hàng đó có thể hoạt động trên thị trường tiền tệ với sự hướng dẫn chính thức do có mối quan hệ chặt chẽ với ngân hàng trung ương của Trung Quốc”, theo báo cáo từ Bộ tài chính Mỹ cho biết.
“Bộ Tài chính đang làm việc không ngừng để giải quyết những nỗ lực của các nền kinh tế nước ngoài nhằm thao túng giá trị tiền tệ của họ một cách giả tạo khiến người lao động Mỹ gặp bất lợi không công bằng”, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết trong một tuyên bố kèm theo báo cáo.
Theo đó, việc dán nhãn thao túng tiền tệ sẽ không có hậu quả cụ thể hoặc ngay lập tức ngoài bất kỳ tác động thị trường ngắn hạn nào. Tuy nhiên, luật pháp yêu cầu chính quyền phải tham gia với các đối tác thương mại để giải quyết tình trạng mất cân bằng tỷ giá hối đoái. Các hình phạt có thể bao gồm cả việc loại trừ khỏi các hợp đồng của chính phủ Mỹ có thể được áp dụng sau một năm trừ khi việc dán nhãn bị xóa.
Kỷ nguyên Trump
Trong thời chính quyền Trump, Bộ Tài chính Mỹ đã đột ngột chỉ định Trung Quốc là quốc gia thao túng tiền tệ vào giữa năm 2019 và sau 5 tháng mới nâng lên dán nhãn Trung Quốc là thao túng tiền tệ để giành được nhượng bộ trong một thỏa thuận thương mại. Tuy nhiên, diễn biến này đã làm dấy lên lo ngại rằng báo cáo tiền tệ đang ngày càng bị chính trị hóa.
Hành động này kết hợp với việc chỉ định Thụy Sĩ và Việt Nam là những quốc gia thao túng tiền tệ vào tháng 12/2020, vấn đề này đã đặt ra câu hỏi về độ tin cậy của các đánh giá ngoại hối của Bộ tài chính Mỹ.
Theo đó, những lo ngại này vẫn tiếp tục dưới thời Bộ trưởng tài chính Yellen.
Vào năm 2019, cựu Bộ trưởng tài chính Steven Mnuchin đã sử dụng luật thương mại cũ hơn trong số hai luật thương mại đang hoạt động nhằm thông báo cho các đánh giá tiền tệ của Bộ tài chính Mỹ để gán cho Trung Quốc là quốc gia thao túng tiền tệ. Tuy nhiên hiện tại, bà Yellen cũng đang sử dụng chính luật đó để quyết định rằng không có bằng chứng để chỉ định quốc gia nào là thao túng tiền tệ.
Eswar Prasad, nhà kinh tế học tại Đại học Cornell từng làm việc trong lĩnh vực Tiền tệ Quốc tế cho biết: “Việc sử dụng không nhất quán các tiêu chí tương tự của các chính quyền kế tiếp chắc chắn làm suy yếu quan điểm về báo cáo tiền tệ từ Bộ tài chính và đó là một đánh giá thiếu thiện cảm và phi chính trị đối với hoạt động tiền tệ của các quốc gia khác”.
Tuy nhiên, ông nói rằng “cách tiếp cận chính trị ít công khai hơn” của bà Yellen có thể khôi phục một số uy tín.
Các quan chức Thụy Sĩ đã nhiều lần phủ nhận rằng họ đang thao túng đồng franc và tiếp tục mua ngoại tệ như một phần trong chiến dịch dài hạn nhằm chống lại giảm phát thông qua lãi suất âm và can thiệp tiền tệ.
Bộ Tài chính Mỹ đã ghi nhận tác động của các mục tiêu chính sách tiền tệ đối với đồng franc và cho biết họ đang đàm phán để phát triển "các hành động cụ thể" nhằm giải quyết các nguyên nhân gây mất cân bằng bên ngoài của Thụy Sĩ.
Đầu tháng 4, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã bật đèn xanh cho Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ về việc mua ngoại hối của ngân hàng, đồng thời khuyến nghị các quan chức theo dõi các đối tác bằng việc xem xét chiến lược.
Về Đài Loan (Trung Quốc)
Mỹ đã chuyển Đài Loan (Trung Quốc) từ danh sách theo dõi sang danh sách riêng đáp ứng cả ba tiêu chí về thao túng tiền tệ.
Như với Thụy Sĩ và Việt Nam, các quan chức Bộ Tài chính cho biết Đài Loan đáp ứng các tiêu chí được quy định trong Đạo luật Xúc tiến và tăng cường thương mại năm 2015 của Mỹ, nhưng từ chối nêu Đài Loan là “thao túng” theo một đạo luật liên quan năm 1988.
Đài Loan đã vượt quá ngưỡng cho cả ba tiêu chí và Mỹ đang kêu gọi Đài Loan lập kế hoạch giải quyết các nguyên nhân khiến đồng tiền bị định giá thấp.
Ngân hàng Trung ương Trung Hoa Dân quốc (Đài Loan) đã thừa nhận việc can thiệp vào thị trường ngoại hối để bù lại lợi nhuận của đồng tiền Đài Loan so với đồng đô la. Những nỗ lực hàng ngày để ổn định đồng đô la Đài Loan đã bắt đầu từ tháng 6/2020 cho đến tháng 9/2020.
Vào tháng 3 vừa qua, Yang Chin-long, Thống đốc ngân hàng trung ương cho biết ông tin rằng Mỹ có thể chỉ định Đài Loan thao túng tiền tệ, nhưng ông không mong đợi tác động tiêu cực nghiêm trọng đến nền kinh tế địa phương do nhu cầu mạnh mẽ của Mỹ đối với chất bán dẫn vì chất bán dẫn là yếu tố chính thúc đẩy thặng dư thương mại của Đài Loan với Mỹ.
NHNN phản hồi về Báo cáo chưa đủ bằng chứng khẳng định Việt Nam thao túng tiền tệ của Bộ Tài chính Hoa Kỳ tháng 4/2021
Bộ Tài chính Mỹ nhấn mạnh rằng ngay cả sau khi đồng USD sụt giảm vào năm 2020 thì đồng USD vẫn “cao hơn gần 5% so với mức trung bình 20 năm” khi xem xét tỷ giá hối đoái thực tế điều chỉnh theo lạm phát và có trọng số so với tiền tệ giao dịch của đối tác của Mỹ.
