Trong khi Nvidia Corp. tận hưởng vị thế công ty giá trị nhất thế giới với vốn hóa gần 4.500 tỷ USD và các startup AI như OpenAI, Anthropic huy động được hàng chục tỷ USD, thì một thực tế khác lại âm thầm diễn ra: cổ phiếu của không ít công ty truyền thống bị nhà đầu tư “quay lưng”.
Những “nạn nhân” của AI
Theo dữ liệu từ Bank of America, một rổ 26 cổ phiếu được xác định có “nguy cơ cao nhất” trước tác động của AI đã kém chỉ số S&P 500 tới 22 điểm phần trăm kể từ giữa tháng 5/2025. Điều đáng nói là trước đó, từ khi ChatGPT ra mắt cuối năm 2022 đến giữa tháng 5 năm nay, nhóm này duy trì mức tăng trưởng ổn định so với thị trường chung.
Câu chuyện tiêu biểu là Wix.com Ltd. - nền tảng tạo website hàng đầu thế giới - mất 44% giá trị trong năm 2025. Nguyên nhân là các công cụ AI hiện nay có thể tạo ra website chuyên nghiệp chỉ trong vài phút, thay vì vài ngày như trước.
Tương tự, ngành lưu trữ và thiết kế hình ảnh cũng mất giá mạnh. Cổ phiếu Shutterstock Inc. - ngân hàng hình ảnh với hàng trăm triệu bức ảnh và video - giảm hơn 27%, trong khi cổ phiếu của Adobe (công ty sở hữu Photoshop và Illustrator) mất khoảng 22%. Lý do là sự trỗi dậy của các công cụ AI như DALL-E, Midjourney, có thể tạo ra hình ảnh chất lượng cao theo yêu cầu. Ngay cả những khách hàng lớn như Coca-Cola cũng đã sử dụng quảng cáo được tạo hoàn toàn bởi AI,.
Thiệt hại nặng nề nhất có lẽ thuộc về ngành dịch vụ nhân sự. ManpowerGroup Inc. mất 30% giá trị, còn Robert Half Inc. - một trong những hãng tuyển dụng lớn nhất thế giới - “bốc hơi” hơn một nửa vốn hóa, xuống mức thấp nhất trong 5 năm.
Ông Daniel Newman, CEO Futurum Group nhận xét: “Chúng tôi đã từng dự đoán về sự ảnh hưởng của AI sẽ xảy ra trong vòng 5 năm tới, nhưng có vẻ như mọi thứ đang được đẩy nhanh hơn rất nhiều và sẽ diễn ra chỉ trong vòng 2 năm. Các doanh nghiệp dịch vụ có số lượng nhân viên lớn sẽ đặc biệt dễ bị tổn thương”.
Gartner Inc. - công ty nghiên cứu thị trường hàng đầu - vừa trải qua cú rơi tự do: cổ phiếu giảm 30% chỉ trong 5 ngày sau khi hạ dự báo doanh thu năm 2025. Dù Gartner viện dẫn chính sách của Chính phủ Mỹ, giới phân tích nhanh chóng chỉ ra “thủ phạm” thực sự: AI. Morgan Stanley cho rằng, điều này “củng cố thêm lý thuyết về sự đảo lộn bởi AI”, còn Baird cảnh báo “rủi ro AI đang hiện hữu”.
Lý do không khó hiểu: tại sao phải trả hàng chục nghìn USD cho một báo cáo nghiên cứu thị trường khi AI có thể đảm nhận công việc với chi phí gần như bằng 0?
Ngành quảng cáo truyền thống cũng đang đối mặt với khó khăn. Omnicom Group Inc. mất 15% giá trị trong năm nay khi Meta phát triển hệ thống tự động hóa toàn bộ quy trình tạo quảng cáo bằng AI. WPP Plc - “ông lớn” quảng cáo toàn cầu - còn giảm hơn 50% giá trị.
Ông Michael Nathanson, nhà phân tích cấp cao tại MoffettNathanson nhận định: “Mô hình công ty quảng cáo truyền thống đang chịu sức ép dữ dội, dù đây mới chỉ là giai đoạn trước khi GenAI (AI tạo sinh) thực sự bùng nổ”.
Alphabet - tưởng như vững vàng - cũng nằm trong danh sách “rủi ro AI” của Bank of America, bởi lo ngại rằng hãng đang phải “chơi phòng thủ” để bảo vệ thị phần tìm kiếm trên Internet.
Thích nghi hoặc bị bỏ lại
Bất kỳ công ty nào trả tiền cho nhân lực làm công việc mà AI có thể làm nhanh hơn, rẻ hơn đều sẽ bị đào thải.
Duolingo Inc. - ứng dụng học ngoại ngữ - gần như nhân đôi giá trị trong một năm qua nhờ khéo léo tích hợp AI vào sản phẩm, mang lại trải nghiệm học tập cá nhân hóa, hiệu quả hơn.
Bài học rút ra: không phải công ty nào cũng sẽ bị AI làm giảm thị phần. Những doanh nghiệp biết cách tận dụng AI để nâng cao giá trị sản phẩm vẫn có thể bứt phá.
Trong khi một số ngành đang “chảy máu”, các gã khổng lồ công nghệ lại mạnh tay đổ tiền vào AI. Microsoft, Meta, Alphabet và Amazon dự kiến chi tổng cộng 350 tỷ USD vốn đầu tư trong năm tài chính hiện tại - tăng gần 50% so với năm trước. Phần lớn sẽ được dùng để xây dựng hạ tầng AI, tạo cơ hội khổng lồ cho những nhà cung cấp chip AI như Nvidia.
Lịch sử từng chứng kiến các cuộc cách mạng tương tự: điện báo (telegraph) nhường chỗ cho điện thoại, xe ngựa bị ô tô thay thế, Blockbuster biến mất khi Netflix trỗi dậy trong kỷ nguyên Internet.
Ông Adam Sarhan, CEO 50 Park Investments nhận định: “Bất kỳ công ty nào trả tiền cho nhân lực làm công việc mà AI có thể làm nhanh hơn, rẻ hơn đều sẽ bị đào thải. Có thể kể đến các ngành như thiết kế đồ họa, công việc hành chính, hay phân tích dữ liệu”.