Các bị cáo trong phiên xét xử.
Trước đó, ngày 2/3, Tòa án Nhân dân TP.Hà Nội đã mở phiên xét xử sơ thẩm vụ án “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. Tuy nhiên, bị cáo Phạm Anh Tài đề nghị tạm hoãn phiên tòa do vắng mặt luật sư.
Sau khi hội ý, Hội đồng xét xử đã quyết định tạm hoãn và ấn định mở lại phiên tòa vào ngày hôm nay, 14/3.
Các bị cáo bị đưa ra xét xử gồm Đỗ Quốc Hùng, cựu Giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) chi nhánh Thành Đô; Lưu Thị Bích Thủy, cựu Phó giám đốc; Phạm Anh Tài, cựu Trưởng phòng tín dụng; Nguyễn Văn Hà, cựu Phó trưởng phòng tín dụng; Lại Minh Ngọc, cựu Trưởng phòng thẩm định.
Liên quan đến vụ án, còn có bị cáo Lê Vũ Thanh, cựu Giám đốc Ngân hàng BIDV chi nhánh Tây Nam Quảng Ninh; Đỗ Xuân Khoan, cựu Phó trưởng phòng tín dụng.
Các bị cáo trên bị Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao truy tố về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo quy định tại Điều 179, khoản 3, Bộ luật Hình sự năm 1999.
Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao đã phân công Viện Kiểm sát Nhân dân TP.Hà Nội thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án này theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015.
Cáo trạng cho biết, Công ty TNHH đầu tư và phát triển Kenmark (Công ty Kenmark) là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, do Công ty TNHH Cheermaster (trụ sở tại Samoa) thành lập tại tỉnh Hải Dương để thực hiện dự án đầu tư và kinh doanh hạ tầng Khu công nghiệp Việt Hòa - Kenmark Hải Dương, với tổng vốn đầu tư 1.594 tỷ đồng. Người đại diện pháp luật là ông Hwang Jonathan Cheng Yu (quốc tịch Mỹ), Tổng giám đốc.
Để có tiền thực hiện dự án, tháng 2/2008, Công ty Kenmark ký hợp đồng tín dụng vay hơn 67 triệu USD của các Ngân hàng SHB, HabuBank và BIDV. Theo đó, BIDV chi nhánh Thành Đô cho vay hơn 39 triệu USD, SHB chi nhánh Quảng Ninh cho vay hơn 18 triệu USD và HabuBank chi nhánh Kinh Bắc cho vay 10 triệu USD (nay SHB chi nhánh Quảng Ninh và HabuBank chi nhánh Kinh Bắc sáp nhập thành SHB chi nhánh Kinh Bắc).
Từ tháng 2/2008 đến tháng 5/2010, các ngân hàng đã giải ngân cho Công ty Kenmark hơn 52 triệu USD và hơn 57 tỷ đồng. Đến tháng 6/2010, Công ty Kenmark có thông báo về việc tạm dừng hoạt động, người đại diện pháp luật của công ty này đã xuất cảnh khỏi Việt Nam và “xù nợ”.
Kết quả điều tra cho thấy, sau khi Công ty Kenmark có giấy đề nghị vay vốn gửi tới BIDV chi nhánh Thành Đô đề nghị vay hơn 69 triệu USD trong thời hạn 84 tháng để thực hiện dự án, bị cáo Đỗ Quốc Hùng (khi đó là Giám đốc BIDV chi nhánh Thành Đô) đã ký tờ trình gửi Tổng giám đốc BIDV, đề nghị đồng ý cho tiếp nhận hồ sơ vay vốn và là ngân hàng đầu mối thẩm định cho vay dự án, sau đó đã được đồng ý.
Ngày 12/12/2007, Hùng ký quyết định thành lập Tổ thẩm định chung các ngân hàng đồng tài trợ dự án Việt Hòa - Kenmark. Tổ có 13 thành viên, riêng BIDV Thành Đô có 5 thành viên gồm: Lưu Thị Bích Thủy (Phó giám đốc, Tổ trưởng tổ thẩm định chung), Phạm Anh Tài (Trưởng phòng tín dụng), Nguyễn Văn Hà (Phó trưởng phòng tín dụng), Lại Minh Ngọc (Phó trưởng phòng thẩm định), Nguyễn Khắc Cường (chuyên viên phòng thẩm định); Lê Vũ Thanh (Giám đốc chi nhánh BIDV Tây Nam Quảng Ninh), Đỗ Xuân Khoan (Phó trưởng phòng tín dụng); BIDV Đông Anh có Nguyễn Hữu Tiến (Phó giám đốc chi nhánh) và Nguyễn Chí Thành (Phó trưởng phòng tín dụng).
Đến ngày 15/1/2008, Thư ký Hội đồng tín dụng BIDV đã lập Biên bản họp tập hợp ý kiến bằng văn bản của 7 thành viên Hội đồng, theo đó, ông Nguyễn Khắc Thân, Phó tổng giám đốc; ông Lê Ngọc Quỳnh, Giám đốc Ban quản lý tín dụng; ông Hoàng Quốc Hùng, Giám đốc Ban quản lý rủi ro và ông Nguyễn Mạnh, giám đốc Ban nguồn vốn và Kinh doanh tiền tệ đồng ý cho Công ty Kenmark vay. Trong các thành viên, chỉ có ông Hoàng Huy Hà, Phó tổng giám đốc không đồng ý.
Theo tìm hiểu, Công ty Kenmark 100% vốn nước ngoài, phụ thuộc vào chủ sở hữu và Công ty Cheemaster, trong khi tài liệu do Trung tâm Thông tin tín dụng Ngân hàng Nhà nước (CIC) cung cấp thể hiện, Công ty Cheermaster có chỉ số rủi ro cao; tình trạng hoạt động: "Không tồn tại văn phòng hoạt động. Giấy phép hoạt động của công ty được sử dụng với mục đích miễn trừ thuế”.
Ngoài ra, Công ty Kenmark lần đầu thành lập ở Việt Nam, chưa có kinh nghiệm kinh doanh, lần đầu thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu công nghiệp ở Việt Nam. Mặc dù hồ sơ của Công ty Kenmark không đảm bảo điều kiện vay vốn, năng lực tài chính không đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết… nhưng Tổ thẩm định dự án Việt Hòa - Kenmark vẫn báo cáo kết quả thẩm định dự án đầu tư, đánh giá Công ty Kenmark đã đáp ứng được các yêu cầu cho vay theo quy định, đề xuất cho công ty này vay tối đa hơn 67 triệu USD.
Sau khi được Ngân hàng BIDV phê duyệt cho vay, tháng 2/2008, Đỗ Quốc Hùng cùng Nguyễn Văn Thắng (khi đó là Giám đốc SHB Quảng Ninh) và Hoàng Thu Huyền (Giám đốc HabuBank Bắc Ninh) đã ký hợp đồng tín dụng cho Công ty Kenmark vay hơn 67 triệu USD, trong đó, BIDV Thành Đô cho vay hơn 39 triệu USD (57,8%), SHB Quảng Ninh cho vay hơn 18 triệu USD (27,4%) và HabuBank Bắc Ninh cho vay 10 triệu USD (14,8%).
Từ ngày 25/2/2008 đến ngày 18/5/2010, các ngân hàng đồng tài trợ đã giải ngân cho Công ty Kenmark hơn 52 triệu USD và hơn 57 tỷ đồng, đạt trên 80% giá trị hợp đồng.
Cáo trạng cho rằng, việc các ngân hàng giải ngân như trên là không đúng yêu cầu về hình thức giải ngân hai bước theo chỉ đạo của BIDV, vì đến cuối năm 2009, Công ty Kenmark không phát sinh thêm doanh nghiệp nào ký hợp đồng thuê nhà xưởng.
Mặt khác, Công ty Kenmark mới cơ bản hoàn thành đầu tư phần hạ tầng kỹ thuật của 13/27 nhà xưởng, đã giải ngân khi dự án không đảm bảo hiệu quả và khả năng thu hồi vốn vay.
Khi Công ty Kenmark dừng hoạt động, đại diện pháp luật xuất cảnh khỏi Việt Nam, các ngân hàng thu nợ và bán đấu giá tài sản đảm bảo của Công ty Kenmark, đối trừ số tiền cho Công ty Kenmark vay tính đến ngày khởi tố vụ án (tháng 9/2020) thì dư nợ không có khả năng thu hồi của Công ty Kenmark tại ngân hàng BIDV, SHB là hơn 15 triệu USD (tương đương hơn 360 tỷ đồng), trong đó BIDV là hơn 9 triệu USD, SHB là hơn 6 triệu USD. Đến nay, số tiền Công ty Kenmark còn dư nợ không thu hồi được tại 3 chi nhánh BIDV là hơn 7,8 triệu USD, tương đương hơn 180 tỷ đồng.
Các bị cáo trong vụ án này bị Viện Kiểm sát cáo buộc đã làm sai quy định, giúp Công ty Kenmark vay từ BIDV, SHB và HabuBank hơn 52,8 triệu USD cùng 57 tỷ đồng, mặc dù không đủ điều kiện cho vay.
Việc này dẫn tới thiệt hại cho các ngân hàng 360 tỷ đồng tại thời điểm khởi tố vụ án (tháng 9/2020).
