Hai nhóm tài sản và tiềm năng đầu tư
Theo ông Nghiêm Minh Hoàng, chuyên gia ứng dụng Fintech tại Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Chính phủ đã xác định tài sản mã hóa là một trong những trụ cột tài chính quan trọng. Ngay sau khi Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa được ban hành, Bộ Tài chính đã tích cực xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, phối hợp với Ủy ban Chứng khoán, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an để chuẩn bị phương án cấp phép và giám sát thị trường mới này.
Dựa trên khung pháp lý mới, tài sản mã hóa tại Việt Nam được chia thành hai nhóm chính.
Nhóm đầu tiên là các đồng tiền mã hóa không dựa trên tài sản thực như Bitcoin và Ethereum, có giá trị chủ yếu được quyết định bởi cung cầu thị trường và tâm lý nhà đầu tư. Ông Hoàng đánh giá xu hướng tăng giá của Bitcoin vẫn rất bền vững trong dài hạn, mặc dù độ biến động cao hơn đáng kể so với các kênh truyền thống. Bitcoin đã chứng minh sức sống bền bỉ qua nhiều giai đoạn khó khăn, từ sự sụp đổ của các sàn giao dịch lớn, lệnh cấm từ nhiều quốc gia cho đến những đợt điều chỉnh mạnh hơn 80% giá trị. Sự thừa nhận ngày càng tăng từ các chính phủ, với một số nước đã nắm giữ Bitcoin trong dự trữ quốc gia và nhiều công ty đại chúng công khai đưa Bitcoin vào bảng cân đối kế toán, cho thấy loại tài sản này đang dần được thể chế hóa.
Theo ông Hoàng, trong 3 - 5 năm tới, tiền mã hóa, đặc biệt đồng Bitcoin sẽ là một kênh đáng để đầu tư, với điều kiện nhà đầu tư hiểu rõ rủi ro và biết phân bổ vốn hợp lý dựa trên xu hướng dài hạn, thay vì biến động ngắn hạn. Nhà đầu tư cũng cần phân bổ vốn một cách khôn khéo và không nên dồn toàn bộ tiền vào kênh đầu tư này.
Nhóm thứ hai là tài sản mã hóa dựa trên tài sản thực, còn gọi là RWA (viết tắt của Real World Assets, nghĩa là các tài sản có thật trong đời sống như bất động sản, trái phiếu). Theo Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, doanh nghiệp Việt Nam được phát hành tài sản mã hóa này cho nhà đầu tư nước ngoài thông qua các tổ chức được Bộ Tài chính cấp phép, trong khi các nhà đầu tư trong nước chưa được mua token do doanh nghiệp phát hành trong giai đoạn đầu. Sức hấp dẫn của RWA nằm ở khả năng mở ra kênh huy động vốn mới cho các tài sản truyền thống, đặc biệt là bất động sản - lĩnh vực thường đòi hỏi vốn lớn và có tính thanh khoản (khả năng chuyển đổi thành tiền mặt) kém. Khả năng giao dịch 24/7 trên nền tảng blockchain (công nghệ ghi nhận và lưu trữ thông tin phân tán, khó can thiệp) giúp tăng đáng kể tính thanh khoản, cho phép mua bán nhanh chóng mà không làm giá biến động quá mức.
Ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam có nhiều cơ hội bứt phá, không chỉ trong đầu tư mà còn về công nghệ. Nhiều kỹ sư Việt Nam đang giữ vai trò chủ chốt tại các công ty blockchain và sàn giao dịch quốc tế, đây là nguồn lực quý giá có thể thu hút về nước khi khuôn khổ pháp lý và thị trường được định hình rõ ràng.
Cơ quan quản lý xác định mục tiêu kép của việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa là vừa tạo không gian phát triển cho đổi mới, sáng tạo vừa kiểm soát rủi ro và bảo đảm an toàn hệ thống. Việc tham khảo kinh nghiệm từ các thị trường phát triển như Singapore, Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc) giúp Việt Nam chọn cách tiếp cận thận trọng, phù hợp với điều kiện thực tế trong nước. Thay vì mở rộng ngay quy mô lớn, Nghị quyết 05 cho phép tối đa 5 tổ chức được cấp phép hoạt động trong giai đoạn đầu, bảo đảm khả năng giám sát và duy trì tính cạnh tranh lành mạnh.
Vấn đề minh bạch được xem là trọng tâm trong quản lý thị trường tài sản mã hóa. Các doanh nghiệp tham gia thị trường phải tuân thủ chế độ công bố thông tin, báo cáo định kỳ và chịu sự giám sát chặt chẽ. Các quy định về lưu ký (bảo quản tài sản an toàn), tư vấn phát hành, bảo đảm giá trị tài sản và an ninh mạng được thiết kế chi tiết, tạo nền tảng để thị trường vận hành an toàn, tránh rủi ro gian lận và rửa tiền. Trong giai đoạn thí điểm, cơ quan quản lý sẽ tập trung giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa - những đơn vị đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư.
Lộ trình mở cửa thận trọng
Mặc dù có tới 19 - 21 triệu tài khoản liên quan đến tài sản số tại Việt Nam, con số này chưa phản ánh chính xác tỷ lệ người dân tham gia đầu tư vào lớp tài sản này, do một người có thể sở hữu nhiều tài khoản. Quan trọng hơn, năng lực hiểu biết của nhà đầu tư Việt Nam với tài sản số còn thấp - thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo tài sản số. Tiền bị chuyển đi trong tích tắc, việc truy hồi hoặc bồi thường gần như bất khả thi nếu xảy ra gian lận. Vì vậy, việc mở cửa thị trường tài sản số cần đi kèm khả năng giám sát và xử lý hiệu quả.
Theo đó, giai đoạn đầu, Việt Nam chỉ cho phép chào bán và phát hành tài sản mã hóa cho nhà đầu tư nước ngoài, vừa để thu hút vốn quốc tế, vừa có thời gian hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao nhận thức công chúng. Song song, các cơ quan quản lý sẽ xây dựng chương trình đào tạo, truyền thông và nâng cao kiến thức tài chính cho người dân, giúp họ hiểu rõ quyền lợi, rủi ro và trách nhiệm khi tham gia thị trường. Có thể thấy, sức hấp dẫn của thị trường tài sản số tại Việt Nam tới đây nằm ở chất lượng sản phẩm, tính thanh khoản, minh bạch thông tin và độ an toàn của dịch vụ.
Ông Giáp Văn Đại, Nhà sáng lập và CEO Công ty Nami Foundation cho hay, việc hình thành các trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng và TP.HCM là bước đi chiến lược để Việt Nam hội nhập sâu hơn vào dòng chảy tài chính toàn cầu. Các doanh nghiệp fintech (công nghệ tài chính) và blockchain có thể đóng vai trò hạ tầng vận hành cho các công cụ tài chính mới, đặc biệt là tài sản số, hợp đồng thông minh (chương trình tự động thực hiện các điều khoản thỏa thuận trên blockchain), hay các mô hình tài chính phi tập trung. Nhờ blockchain, hệ thống tài chính có thể trở nên linh hoạt, minh bạch và ít phụ thuộc vào các tầng lớp trung gian. Điều này không chỉ giúp thúc đẩy một hệ thống tài chính tự do, công bằng và bền vững, mà còn mở ra cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút vốn đầu tư quốc tế.
Chiến lược đầu tư hợp lý
Ông Đào Việt Dũng, Quản lý cấp cao lĩnh vực rủi ro đầu tư tại Tập đoàn Fidelity International nhận định, giai đoạn Việt Nam chuẩn bị thí điểm sàn giao dịch tài sản số có rất nhiều điểm tương đồng với thời kỳ sơ khai của thị trường chứng khoán Việt Nam đầu những năm 2000 - khi hệ thống còn mới, quy mô nhỏ, hành lang pháp lý đang hình thành nhưng tiềm năng tăng trưởng và đổi mới rất lớn.
Ở giai đoạn đó, nhà đầu tư tham gia sớm thường có hai lợi thế rõ rệt. Thứ nhất là lợi thế thông tin, khi họ hiểu cơ chế vận hành, cách định giá và học được cách phản ứng với biến động khi thị trường còn ít dữ liệu. Thứ hai là lợi thế định vị, khi tài sản mới thường được định giá thấp do mức độ nhận thức và niềm tin của công chúng còn hạn chế. Giống như những nhà đầu tư đầu tiên vào cổ phiếu ngân hàng hay bất động sản giai đoạn 2005 - 2008, họ chấp nhận rủi ro cao để đổi lấy cơ hội tăng trưởng vượt trội khi thị trường mở rộng và khung pháp lý hoàn thiện.
Tuy nhiên, ông Dũng cũng cảnh báo, từ kinh nghiệm quốc tế, những nhà đầu tư thành công trong giai đoạn đầu không phải là người vào sớm nhất, mà là người hiểu rõ bản chất tài sản, kiên định với chiến lược và biết kiểm soát rủi ro. Trong các thị trường non trẻ, hiện tượng tâm lý bầy đàn (hành vi đầu tư theo số đông mà không tự phân tích) và thao túng giá thường xảy ra mạnh mẽ. Nhà đầu tư cá nhân dễ bị cuốn vào làn sóng đầu cơ, đặc biệt khi thiếu cơ chế công bố thông tin minh bạch và chuẩn mực kiểm toán độc lập. Với thị trường tài sản số, rủi ro này còn lớn hơn do đặc tính phi tập trung, giao dịch 24/7 và thiếu bộ lọc chất lượng dự án.
Trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước thí điểm sàn giao dịch tài sản số, ông Dũng cho rằng, mức khởi điểm hợp lý cho phần lớn nhà đầu tư cá nhân với kênh đầu tư này là khoảng 2 - 5% quy mô tài sản và coi đây như một khoản đầu tư mang tính học hỏi và đổi mới, thay vì một kênh đầu cơ ngắn hạn. Nói cách khác, đầu tư crypto lúc này không chỉ là tìm kiếm lợi nhuận, mà còn là cách mở rộng hiểu biết và chuẩn bị vị thế cho sự hội nhập của tài sản số vào hệ thống tài chính trong tương lai gần.
Một yếu tố quan trọng khác là vai trò của những tổ chức dẫn đầu thị trường. Giống như SSI, VNDIRECT hay các quỹ đầu tiên từng đặt nền móng cho ngành chứng khoán, những nhà tạo lập thị trường sớm trong lĩnh vực tài sản mã hóa sẽ định hình tiêu chuẩn về minh bạch, thanh khoản và niềm tin. Sự xuất hiện của các tổ chức uy tín được cấp phép vận hành sàn sẽ tạo ra chuẩn mực cho toàn thị trường, giúp nhà đầu tư có thêm niềm tin khi tham gia.