Mùa Thu đến, dịu dàng, ngập ngừng và rón rén. Thu không nắng gắt sôi nổi như Hè, cũng không lạnh nhạt, thâm trầm như Đông. Thu chỉ mang một chiếc áo lụa đào mỏng manh, khoác lên mình trong một chiều gió muộn.
Thu về, từng chiếc lá ngả vàng. Những cành cây khô đầy hơi lạnh, nhưng không vì thế mà quên đi tìm nắng. Bình yên quá. Nếu không có những ngày trời đất chuyển mình ấy, có lẽ tâm hồn tôi cũng không có dịp lạc trôi đến tận cùng cảm xúc như vậy.
Theo thói quen, tôi tấp vào lề đường phố Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) ngồi cà phê bệt với mấy ông bạn nối khố. Nhưng hôm nay, còn một lý do khác nữa kéo tôi đến đây, đó là câu hát: "Những đêm hoa sữa thơm nồng” mà nhạc sĩ Hoàng Hiệp đã viết.
Ở Hà Nội, đây là con phố còn nhiều cây hoa sữa cổ thụ nhất. Trong tiết Thu se lạnh, từ đây nhìn xuống hồ Thiền Quang, vừa nhâm nhi ly cà phê nóng, vừa nghe nhạc Trịnh, thì đời mình không khác nào những nốt nhạc thăng hoa.
Kể về Thu thì sao mà thiếu được những cơn mưa. Mưa Thu không tạo ra những âm thanh ồn ào như mưa rào mùa Hạ, mà lắng đọng, nhẹ nhàng gẩy chân trên từng con phố. Mưa Thu tuy không ngọt ngào, dễ chịu, nhưng lại rất đậm sâu.
Trong đêm mưa Thu mà nghe thấy căn gác nhà ai vọng lại lời ca da diết: “Hà Nội mùa Thu, cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ, nằm kề bên nhau, phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm nâu...”, thì hồn phách siêu lạc đến chốn nào chẳng biết nữa.
Thu về còn mang theo những miên man, nồng nàn sắc hoa vào phố. Đâu đó trên đường phố lại thấp thoáng bóng áo nâu quẩy đôi gánh chung chiêng, bên trong lấp ló những bó hoa đủ màu.
Vài gánh chung chiêng như thế tạo thành một vầng hoa di động trên các phố. Những vầng hoa đi giữa phố phường như sứ giả báo mùa. Tôi không biết hoa cúc vào thành phố cùng với mùa Thu hay mùa Thu vào hết trong hoa cúc nữa?
Tôi cố bấm còi xe vượt lên phía trước, cốt để ngắm nhìn màu của mùa Thu trong từng rổ đầy hoa. Cái rổ thưa, đã to khác thường, mà hoa còn tràn ra cả bốn phía.
Chiếc xe đạp và người phụ nữ già như chìm khuất trong sắc màu rực rỡ của hoa. Nào thì cúc trắng, cúc vàng, cúc họa mi, cúc vạn thọ, cúc tím, cúc đỏ…
Thoáng có cơn gió đi qua là hương cúc rạo rực, nồng nàn, ngai ngái. Hương hoa như có cả mùi cỏ dại, mùi mồ hôi và mùi đồng ruộng thân quen.
Tôi đặc biệt thích màu hoa cúc. Nó không chỉ là màu của mùa Thu, mà còn là màu hoa của “bọn nhà quê” chúng tôi. Ai đó đã nói với tôi như vậy.
Nhớ lại tuổi thơ, quê tôi là một vùng trồng hoa rộng rãi chạy dọc theo triền sông Hồng. Mỗi độ Thu về là những cánh đồng ấy lại bạt ngàn màu hoa cúc trắng, tím, vàng.
Để giúp bà cắt hoa, tôi phải đi chân trần giữa những luống cúc ngát thơm, được trồng ngang hàng thẳng lối từ chập tối. Cắt vào giờ ấy mới kịp chạy đi họp chợ đêm.
Mỗi đêm thu hoạch hoa, sương giăng mắc bốn bề, những đốm sang đèn bên những gánh hoa hắt lên màu kỳ ảo. Cắt hoa xong là bà tôi quẩy gánh chung chiêng ra chợ. Chợ đêm họp lúc người đi không rõ mặt, người mua người bán khẽ tay nhẹ lời.
Đứng giữa chợ hoa mà nhắm mắt lại thì có thể tưởng tượng rõ mồm một từng luống hoa cúc đang rung rinh trong gió Thu. Một chú ong non nào đó còn đang bay vờn trên từng luống hoa, chúc phần đầu xuống, cắm sâu vào từng nhụy hoa để hút hết cái tinh túy nhất của đất trời.
Mọi từ ngữ hoa mỹ trên thế gian này đều vô nghĩa khi ánh mắt chạm phải những cánh hoa trắng, vàng ấy với một mùi ngai ngái đậm sâu: Mùi của mùa Thu.
Những bông cúc đầu mùa ấy mà cắm trong phòng thì dâng lên một vầng sáng vàng rực rỡ và ấm áp. Những bông hoa vừa nở mơn mởn, những nụ hoa mập mạp trên nền lá xanh thẫm sẽ giữ rất lâu cảm giác yêu tin, cảm giác tươi mới trong căn nhà.
Cái đẹp của cúc ngời sáng và duyên dáng như gương mặt thiếu nữ, nhưng lại đằm thắm và thánh thiện như tâm hồn thiếu phụ. Giản dị mà cứng cáp. Mềm mại mà kiêu hãnh. Cảm tưởng như trời đất đã “dàm dụm” niềm vui, sự chờ mong của cả một mùa về mà gửi hết vào những gánh hoa cúc này.
Hôm nay đi giữa phố, nhưng là của nhiều năm về sau, tôi thấy Thu bây giờ còn ít vẻ đẹp vốn có của tự nhiên quá. Những chiều Thu xưa, ngoài bán hoa, người ta còn mang ra phố những lồng chim ngói, chim dẽ gà… bày bán.
Bầu trời thu bây giờ cũng đơn điệu hơn xưa. Bầu trời cao mà trống rỗng lạ lùng. Cái màu nắng trắng trong khi Thu về, nhiều hôm còn đơn giản lắm.
Buổi sáng đi làm mà nhìn ra xa vùng ngoại ô, không chỉ là những áng mây trắng, mà tôi còn thấy một làn khói mờ đục, ảo ảnh bay lên trời. Không biết đó là khói bụi của xe cộ, hay khói từ nhà máy nào đó.
Cánh đồng của bà tôi mỗi ngày một thu hẹp dần, lỗ chỗ như tấm thảm loang lổ những gam màu xanh dưới nắng hanh hao. Người trồng hoa cũng ngày một ít đi, chỉ vườn nhà ai rộng mới còn giữ được nghề.
Tôi chạnh lòng, nhưng vẫn tự an ủi, thôi thì, mùa nào cũng sẽ qua đi và còn trở lại. Mỗi lần Thu về, chỉ cần trong lòng ta lưu giữ đủ những gam màu cá tính, lãng mạn, nhưng đôi lúc cũng u hoài, mang chút sóng sánh, dịu ngọt là được.
Thôi thì, cuộc đời hôm nay thế này, mai thế khác cũng là lẽ thường của thế gian này. Ân nghĩa mới là cái ta cần, cái đẹp và tình yêu mới là cái ta cần.
